نپال از ديكتاتوری تا ديكتاتوری؟

آفتاب: نپالی‌ها از 28 تا 30 ماه می را به دلیل گذر رسمی از سلطنت به جمهوری جشن ‌گرفته‌اند. این تغییر رسمی نظام حکومتی نپال در 28 می (8 خرداد) و با نخستین دستور شورای قانون اساسی، که در همان جا طراحی قانون اساسی جمهوری جدید انجام شده بود، صورت گرفت. دو سال صرف طراحی این قانون اساسی شد و هم اکنون این شورا نقش پارلمان نپال را بازی می‌کند. 

با هیچ چیز دیگر نمی‌توان دست کشیدن نپالی ها از پادشاه خود، «گیانندرا» را توضیح داد، مگر آنکه نتایج شگفت انگیز انتخابات پارلمانی این کشور که در آوریل گذشته باعث شد تا قدرت و سرنوشت این کشور را به دست حزب کمونیست مائویست‌ واگذار کند توجه کرد.

در این انتخابات سوسیالیست‌های که نتوانستند پیروز انتخابات شوند، در برنامه‌های خود با استفاده از المان‌های ایده‌الیسم مذهبی، شکست خود را این گونه توجیه کردند که در واقع بودا قدرت را به دست مائویست‌ها داده است.

شکی نیست که خود گیانندرا، دوازدهمین پادشاه حکومت سلطنتی این کشور منطقه‌ی هیمالیا، نیز در به وجود آمدن این وضعیت دخیل است. همچنین باید خاطرنشان کرد که با رفتن گیانندرا تمام تاریخ 240 ساله‌ی سلطنت سلسله‌ی شاهان نپال به پایان می‌رسد و آخرین پادشاهی هندوی جهان نیز ناپدید خواهد شد. 

تمام اینها نتیجه‌ی کارهای آخرین پادشاه نپال است. وی پس از قتل عام خون‌بار سال 2001 که توسط ولی‌عهد « دیپندار » به وجود آمده بود، به قدرت رسید. دیپندار پس از مست شدن هنگام صرف ناهار، تمام هفت عضو خانواده سلطنتی از جمله « پادشاه بیرندرا »، برادر بزرگ‌تر گیانندرا را به ضرب گلوله کشت. 

همچنین باید اشاره کنیم این کشتار بعد از کشتار خانواده سلطنتی روسیه در سال 1917 توسط کمونیستهای انقلابی بزرگترین قتل عام خانواده سلطنتی بوده است.

گیانندرا، پادشاه جدید نپال، اصلا عملکرد خوبی نداشت بنابراین مجبور شد همانند دیکتاتور در کشوری عمل کند که در رده‌ی دوازدهم لیست فقیرترین کشورهای جهان قرار دارد (درآمد متوسط هر نپالی 260 دلار در سال است). او که عاشق ستاره‌شناسی و ریخت و پاش پول‌هایش برای خرید لیموزین‌های گران قیمت است، علی‌رغم توصیه‌ی وزرا، پارلمان را منحل کرد و قدرت خود را استحکام بخشید.

تمام این وقایع ناخوشایند در سال 2006 به پایان رسید. یعنی هنگامی که اعضای پارلمان و دولت که از دست سبک‌سری‌های پادشاه به ناامیدی کامل رسیده بودند، با حزب کمونیست (مائویست‌) نپال که همراه با هم پیمانانش از سال 1996 جنگی چریکی را علیه سلطنت آغاز کرده بود، آشتی کردند. این جنگ چریکی منجر به کشته شدن 13 هزار تن شد. گیانندرا در نتیجه‌ی این سازش از تمام قدرت محروم شد و در واقع از تخت پادشاهی به زیر کشیده شد.

در انتخابات پارلمانی دهم آوریل اتفاقات زیادی به وقوع پیوست که می توان از آنها به عنوان معجزه یاد کرد: حزب مائویست نپال 601 کرسی پارلمان را به دست آورد. البته باید گفت که رسانه‌های غربی به این واقعیت آشکار که پارلمان نپال و تمام حیات سیاسی این کشور از این به بعد کمونیستی خواهد بود، نپرداختند. 

اگر چه حزب کنگره‌ی نپال از نظر احراز کرسی‌های پارلمان در رده‌ی دوم پس از حزب مائویست قرار گرفت، اما حزب کمونیست (سوسیالیست) نپال (حزب متحد مارکسیستی – لنینیستی) نیز توانست در رده‌ی سوم قرار گیرد. اما این تمام احزاب نیستند که در این انتخابات چند کرسی را از آن خود کردند از جمله‌ی این احزاب می‌توان به حزب کمونیست( مارکسیستی – لنینیستی)، حزب کمونیست واحد، حزب کمونیست متحد و حزب کارگران کشاورزی اشاره کرد.

نپالی‌ها به تعدد خدایان عادت کرده‌اند، اما به تعدد احزاب اصلا عادت ندارند. بنابراین این که پیروزی مائویست‌ها را فقط می توان به خاطر مشارکت سیاسی آنها به حساب آورد. کار درستی نیست. البته شایان ذکر است که دفن سلطنت نتیجه‌ی پیروزی مائویست ها نیست، بلکه حاصل نفرت از حکومت گیانندرای 60 ساله است. 

باید گفت که سرانجام گیانندرا به خوبی به پایان رسید زیرا «پوشپا کامال داخان» مشهور به «پراچاندا» ، رهبر 53 ساله‌ی حزب مائویست نپال، وعده داد تا پادشاه به صورت مناسبی از سلطنت خلع شود. 

گیانندرا دیگر یک شهروند عادی خواهد بود؛ او را نه اعدام خواهند کرد و نه محاکمی در راه خواهد بود و حتی کشت‌زارهای چای و تنباکویش را هم از وی نخواهند گرفت. این اما در حالی است که تمام قصرهایش به سود دولت مصادره و حقوق سالانه‌اش قطع خواهد شد.

پراچاندای مخوف در این زمینه با پادشاه گیانندرا حتی بیشتر از مائو به پوئی، امپراتور چین احترام گذاشته است. به خاطر داریم که مائو، پو ئی، امپراتور چین، را برای سالیان مدیدی در اردوگاهی انداخت و تنها طی چند سال آخر عمرش به وی اجازه‌ی خروج از آن جا را داد. 

پراچاندرا کاملا شبیه یک مائویست مدرن است. وی در نخستین مصاحبه‌ی خود پس از اتخاذ تصمیم در مورد پادشاه گیانندرا، اعلام کرد که نپال در زمینه‌های پزشکی، آموزشی و امنیت اجتماعی راه سوسیالیستی را پیش خواهد گرفت، اما شیوه‌ی تولید کاپیتالیستی را نیز ادامه خواهد داد. 

به نظر می‌رسد آتش‌بس با مائویست‌ها نه تنها توریست‌ها را از نپال فراری نداده است بلکه تعداد توریست‌هایی که به نپال سفر می‌کنند، به طور پای‌داری افزایش داده‌است. انتظار می‌رود امسال نیم میلیون توریست به نپال سفر کنند که این تعداد دو برابر بیشتر از سه سال گذشته است.

با پایان یافتن پادشاهی گیانندرا، هم اکنون با احتساب پادشاهان، امپراتورها، شیوخ و گراندوک ها (دوک های اعظم)، 26 سلطنت در جهان وجود دارد. البته این بدون احتساب واتیکان است . 

اما تمام سلطنت‌های دیگر اروپا بر اساس قانون اساسی این کشورها تعریف شده‌اند. تنها در این میان کشور اسپانیا قرار دارد که خود را سلطنت پارلمانی می‌داند. البته تمایز این سلطنت مشروط از سلطنت، طبق قانون اساسی آن قدر ظریف است که حتی یک اسپانیایی تحصیل کرده نیز به سختی می‌تواند آن را تشخیص دهد. 

در آسیا 13 فرمانروای منصوب شده وجود دارد که این تعداد بیش‌تر از هر جای دیگر در جهان است. محترم‌ترین این فرمانرواهای منصوب، امپراتور ژاپن و پادشاه تایلند است. «پومی‌پن آدولیادت» آخرین پادشاه تایلند است که طولانی مدت‌ترین حاکم جهان محسوب می‌شود . شایان ذکر است که در قاره‌ی آفریقا نیز تنها سه پادشاه وجود دارد. 

و در پایان باید به این نکته نیز اشاره کنیم که همزمان با تحولات رخ داده در فضای سیاسی نپال و تبدیل نظام این کشور به نظام جمهوری، ایالات متحده آمریکا سیاست های خود را در رابطه با گروه شورشیان مائویست نپال تغییر خواهد داد.

ایالات متحده آمریکا از سال ها پیش این گروه شورشی را در فهرست گروه های تروریستی قرار داده بود و اصلی ترین تامین کننده اسلحه برای مبارزه با این گروه به شمار می رفت. این در حالی است که از زمان پیروزی حزب کمونیست دیپلمات های آمریکایی دوبار با «پوشپا کمال دهال» رهبر مائویست های نپال گفت وگو کرده اند. 

روز پنجشنبه گذشته اما واشنگتن رسماً اعلام کرد سیاست طولانی مدت خود مبنی بر مذاکره نکردن با شورشیان مائویست را تغییر خواهد داد. در عین حال دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در امور آسیای مرکزی و شرقی اعلام کرد که ایالات متحده امریکا هنوز برای حذف نام گروه شورشیان مائویست از لیست سیاه گروه‌های تروریستی آماده نیست.

وجود نام این گروه در لیست سیاه گروه های تروریستی دولت آمریکا مانع از مسافرت مقامات مائویست به آمریکا شده و موجب مسدود شدن دارایی های آنها در بانک های خارجی می‌شود.

«فیگنباوم» دستیار وزیر امور خارجه امریکا که به تازگی پس از دیدارش با «دهال» به آمریکا بازگشته است، گفت؛ «سیاستی در آمریکا وجود داشت که ما را از مذاکره با مائویست های نپال منع می کرد اما مذاکرات اخیر من و سفیر آمریکا با مقامات مائویست نشان دهنده تغییر سیاست های امریکا نسبت به این گروه و احترامی است که آمریکا برای آنها قائل است». 

ایالات متحده آمریکا در خلال جنگ ده ساله دولت سابق نپال با شورشیان مائویست، تامین کننده اصلی اسلحه موردنیاز برای مبارزه با مائوئیسم بوده است. 

آمریکا همچنین سربازان ارتش نپال را برای جنگ با مائویست ها آموزش می داده است. گزارش اخیر سازمان عفو بین الملل نشان می دهد که آمریکا از سال 2001 تاکنون تعداد 20 هزار اسلحه اتوماتیک M16 به دولت سابق نپال داده است.

آمریکا همچنین درخلال یک دهه گذشته مبلغ 21 میلیون دلار به دولت سابق نپال کمک نظامی کرده است. مائویست ها بارها از آمریکا خواسته اند که نام شان از لیست سیاه گروه های تروریستی خارج شود اما مقامات آمریکایی اعلام کرده اند پیش از این کار تمایل دارند مدتی اقدامات این گروه را زیرنظر داشته باشند.