۱۲ امتیاز برباد رفته!
قانون بودجه ۱۴۰۱، معافیت پرداخت حقوق‌ورودی ماشین‌آلات و تجهیزات تولید را لغو کرده است، در حالی که تا پیش از این طبق ماده ۱۱۹ قانون امور گمرکی ماشین‌آلات و تجهیزات تولیدی، صنعتی، معدنی و کشاورزی از پرداخت حقوق ورودی معاف بود.
این در حالی است که در دو سال اخیر به ویژه با تاکیدی که بر حمایت از تولید وجود داشت و نامگذاری سالانه تحت عناوین حمایت از تولید، در حوزه واردات اقلام مرتبط با تولید تسهیلاتی پیش‌بینی شد که از جمله آن توافق وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) و گمرک ایران در مورد معافیت ماشین‌آلات و تجهیزات خطوط تولید از پرداخت حقوق ورودی بود که پیش‌تر این معافیت اجرا می‌شد، ولی در چارچوبی با ضوابط مشخص قرار گرفت. جریان این توافق از سال ۱۳۹۸ آغاز و در نهایت در اردیبهشت ۱۳۹۹ انجام و در تیرماه همان سال جهت اجرا ابلاغ شد.
مسئولان وقت تاکید داشتند که توافق صورت گرفته، در راستای ارائه تسهیلات به تولیدکنندگان بوده که به شفاف‌سازی موضوع معافیت‌های گمرکی تجهیزات تولیدی منتهی می‌شود و واحد‌های تولیدی مجاز می‌توانند بدون مانع و معطلی از معافیت حقوق ورودی با ضوابط مشخص استفاده و در حداقل زمان نسبت به ترخیص ماشین‌آلات و تجهیزات خطوط تولید خود از گمرک بدون پرداخت هرگونه وجهی اقدام کنند. تفاهم بین گمرک و وزارت صمت در ۱۲ بند تنظیم شده بود که اکنون با توجه به لغو معافیت، قابلیت اجرا ندارد.
طبق بخشنامه‌ای که در سال ۱۳۹۹ از سوی ارونقی-معاون وقت گمرک- به گمرک‌های اجرایی ابلاغ شد از جمله موارد معاف شده از پرداخت حقوق ورودی، از این قرار بود که ماشین‌آلات خط تولید در مراحل بهره‌برداری و پس از آن معاف‌اند. ماشین‌آلات کمکی خط تولید که اکثرا حالت انحصاری داشته و به همراه ماشین‌آلات خط تولید به تعداد متعارف وارد می‌شوند، نیز معاف اعلام شد. همچنین تجهیزات اصلی و جانبی خط تولید، انواع قالب، ابزارآلات مخصوص و ملزومات سرمایه‌ای خط تولید مشمول این معافیت شد و تنها اجزاء و قطعات یدکی و مواد مصرفی مشمول معافیت نبود.
در سایر موارد، موضوع بیمه مورد توجه داشت و به گمرک‌ها اعلام شده بود که چنانچه هزینه بیمه و کرایه حمل در مجوز معافیت از پرداخت حقوق ورودی صادره قید نشده باشد، هزینه بیمه و کرایه حمل نیز به تبع ارزش بهای خرید کالا مشمول اعمال معافیت صادره می‌شود. از سویی تاکید شد که اگر برای ماشین‌آلات مستعمل خط تولید با قید عبارت «مستعمل»، مجوز معافیت صادر شود، گمرک نسبت به پذیرش مجوز معافیت صادره اقدام کند.
همچنین معافیت صادره، مشمول معافیت از پرداخت حقوق گمرکی به اضافه سود بازرگانی به همراه وجوهی بود که طبق قانون، گمرک مسئول وصول آن بود.
در تیرماه پارسال نیز نیارکی-معاون وقت امور صنایع وزارت صمت- به دنبال ابلاغیه وزیر وقت صمت که بر "مصوبه شماره یک بهبود فضای کسب و کار - مانع زدایی و پشتیبانی از تولید" تاکید داشت، شیوه‌نامه "شرایط صدور معافیت از حقوق‌ورودی ماشین‌آلات مستعمل بند (غ) ماده ۱۱۹ قانون امور گمرکی" را ابلاغ کرد و در دستور کار قرار گرفته بود که ۶۱ قلم ماشین‌آلات و تجهیزات وارداتی مشمول صدور معافیت گمرکی شد.
اینکه دلیل لغو معافیت حقوق ورودی ماشین‌آلات و تجهیزات تولیدی با وجود تاکید قانون امور گمرکی چیست تا کنون توضیح شفافی از سوی مجلس و دولت به همراه نداشته است، ولی به هر حال از یک جهت عاملی برای افزایش درآمد دولت از محل دریافت این حقوق ورودی که طبق قانون بودجه امسال نرخ ارز محاسباتی آن از ۴۲۰۰ تا پنج برابر افزایش پیدا خواهد کرد، است.
پیش از این البته نقد‌هایی از سوی انجمن سازندگان تجهیزات صنعتی ایران مطرح بود مبنی بر اینکه برخی شرکت‌ها، بدون پرداخت حقوق ورودی و مالیات بر ارزش افزوده، ماشین‌آلاتی که در داخل ساخته می‌شود را هم به کشور وارد می‌کنند. با این حال وزارت صمت تاکید داشت که در اجرای این معافیت، بر واحد‌های تولیدی دارای مجوز صنعتی که از معافیت گمرکی ماشین‌آلات استفاده کرده‌اند نظارت داشته و در صورت عدم استقرار ماشین آلاتی که با استفاده از معافیت گمرکی وارد شده‌اند، قاچاق محسوب می‌شود.
