تورم بالا و رکود عمیق در اروپا به خاطر روسیه؟

رویارویی بر سر شرایط پرداخت پول گاز باعث شد مسکو هفته گذشته شیر‌های گاز را به روی لهستان و بلغارستان ببندد. با محدود شدن عرضه، زمان زیادی نخواهد برد که بازار‌های انرژی دچار شوک شوند.

به گفته شیخا چاتورودی، تحلیلگر بانک جی پی مورگان چیس اند کو، توازن گاز طبیعی اروپا شکننده است و تنها یک اختلال عرضه، با فروپاشی کامل فاصله دارد.

اگر مسئله پرداخت پول گاز و عمل به خواسته‌های کرملین حل نشود و همچنین سایه اعمال تحریم‌های اتحادیه اروپا ادامه پیدا کند، کشور‌های بیشتری در معرض قطع دسترسی به گاز روسیه در روز‌ها یا هفته‌های آتی قرار دارند.

اروپا برای یک پنجم از تولید برق خود به گاز روسیه وابسته است و اختلال اندک تامین گاز، در سراسر این قاره منعکس می‌شود. سطح ذخیره سازی در حال حاضر در ۳۲ درصد ظرفیت در مقایسه با ۸۰ درصد مورد نیاز برای حفظ گرمایش خانه‌ها و فعالیت کارخانه‌ها در طول ماه‌های زمستان است.

قطع گاز به روی لهستان و بلغارستان، فشار موجود را نشان می‌دهد. در حالی که این حجم نسبتا اندک محسوب می‌شود، اما کمبود مذکور باعث شده است عرضه از سوی آلمان و محموله‌های گاز طبیعی مایع بلعیده شود و ذخایر برای تحمل اختلالات بیشتر را کاهش می‌دهد.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، به مشتریان گاز در اروپا دستور داده است به روبل پول پرداخت کنند که اتحادیه اروپا می‌گوید ناقض تحریمهاست و از شرکت‌ها خواسته است به پرداخت پول به یورو ادامه دهند و تصمیم گیری برای مخالفت یا پذیرش را به کرملین واگذار کرده است. اگرچه اتحادیه اروپا قصد دارد وابستگی خود به گاز روسیه را امسال دو سوم کاهش دهد، اما توقف ناگهانی عرضه گاز، خیلی زود خواهد بود.

اتحادیه اروپا دستورالعمل مبهمی را به منظور ایستادگی در برابر روسیه بر سر حمله به اوکراین و همزمان حفظ جریان گاز به این منطقه ارائه کرده است. روسیه روز جمعه به شفاف سازی مقررات درباره نحوه پرداخت پول توسط مشتریان اروپایی پرداخت و شرایط را اندکی آسان کرد، اما همچنان تردید‌هایی درباره نقش بانک مرکزی تحریم شده این کشور برای تبدیل یورو به روبل وجود دارد.

وزیران انرژی اتحادیه اروپا روز دوشنبه برای یک دیدار اضطراری در بروکسل گرد هم می‌آیند تا درباره گزینه‌ها برای حفظ عرضه انرژی و پیامد اقدام شرکت دولتی گازپروم در قطع گاز لهستان و بلغارستان گفتگو کنند. هر گونه اختلاف نظر بین واردکنندگان بزرگی مانند آلمان و کشور‌هایی که وابستگی کمتری دارند مانند فرانسه، دو دستگی ایجاد خواهد کرد.

اگر روسیه حاضر نشود سوخت به اروپا ارسال کند؛ سوختی که برای تولید مواد شیمیایی و تامین نیروی کارخانه‌های خودروسازی ضروری است، دولت‌های اروپایی به سرعت مکانیزم‌های سهمیه بندی را به اجرا خواهند گذاشت. طبق گزارش شرکت مشاوره وود مک‌کنزی، توقف کامل عرضه به سراسر اروپا، باعث کاهش ۱۰ درصدی تقاضای صنعتی خواهد شد.

آلمان با وجود این که پیش از جنگ متنوع سازی منابع وارداتش را آغاز کرد، برای ۳۵ درصد از نیاز‌های گاز خود همچنان به روسیه وابسته است. دولت اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، گام‌های نخست را برای یک برنامه اضطراری برداشته که شامل استفاده سهمیه بندی شده است. مرحله بعدی شامل هدایت عرضه خواهد بود.

حتی بدون سهمیه بندی انرژی، اقتصاد اروپا وضعیت متزلزلی دارد. منطقه یورو در سه ماهه نخست ۰.۲ درصد رشد کرد که کمتر از حد انتظار بود و منعکس کننده رشد منفی در ایتالیا، رکود فرانسه و توسعه ضعیف در اسپانیا بود. آلمان با فاصله اندکی، از رکود گریخت.

رابرت هابک، وزیر اقتصاد آلمان هفته گذشته گفت: روسیه نشان داد که آماده است جدی شود و اذعان کرد کشورش در موقعیتی قرار ندارد که برای مدت بیش از یک سال بتواند از دست رفتن گاز روسیه را جبران کند. این امر واقع بینانه نیست، اما با این حال باید غیرواقع بینی را امتحان کنیم.

به گفته ادوارد گاردنر، تحلیلگر کالا در شرکت کپیتال اکونومیکس، اگر قطع عرضه گاز روسیه به مدت چند ماه ادامه پیدا کند، پیامد‌های اقتصادی بزرگی برای روسیه خواهد داشت. قیمت‌های بالاتر گاز، ریسک رشد نرخ تورم منطقه یورو که در حال حاضر برای امسال هفت درصد پیش بینی شده است را افزایش خواهد داد.

مارک هافله، مسئول سرمایه گذاری در شرکت مدیریت دارایی جهانی یو بی اس در این باره گفت: با توجه به اتکای صنعت سنگین آلمان به گاز روسیه، هر گونه اختلال به منزله تاثیر منفی قابل توجه روی اقتصاد خواهد بود.

شرکت یونی‌پر که بزرگترین واردکننده گاز روسیه است، به دنبال راه‌هایی برای گشایش یک حساب یورو در روسیه است تا بتواند منابع مالی را برای تبدیل ارزی نزد گازپروم بانک فراهم می‌کند. این شرکت باید اواخر مه پرداختی را انجام دهد. برلین اعلام کرد که این برنامه مطابق با دستورالعمل‌های اتحادیه اروپاست، اما معلوم نیست آیا نظر مسکو را تامین می‌کند یا خیر.

شرکت‌های اتریش و ایتالیا هم اعلام کرده اند که معتقدند می‌توانند جریان گاز را حفظ کنند. این خوش بینی، رشد قیمت‌ها را محدود نگه داشته است. بهای معاملات گاز اروپا هفته گذشته با وجود قطع شدن گاز برای دو عضو اتحادیه اروپا، تنها ۱.۱ درصد افزایش پیدا کند.

کرملین که پیش از این با ممنوعیت واردات زغال سنگ و نفت روبرو شده، در صورت رویکرد سخت گیرانه در خصوص دریافت پول و قطع عرضه گاز، منبع درآمد مهم دیگری را از دست خواهد داد.

بر اساس گزارش بلومبرگ، حتی اگر بحران فعلا دفع شود، پوتین دوباره تلاش خواهد کرد از گاز برای آسیب زدن به اتحادیه اروپا و تضعیف همبستگی این بلوک استفاده کند.