خسارت جراحی دوباره
روزنامه اطلاعات در یادداشتی با عنوان «خسارت جراحی دوباره» به قلم فتح الله آملی نوشته است: این روز‌ها بحث حیات و ممات یارانه نان حسابی نقل محافل شده است. این که این یارانه باعث رواج صادرات معکوس و قاچاق آرد شده، سخن صحیحی است. این که پرداخت یارانه به این شکل، از جمله موجبات رکود این بخش از کشاورزی و اقتصاد مبتنی بر آن شده نیز درست است. این که هر سال بخشی از ضایعات نان به ارزانی نان بر می‌گردد نیز حرف بی‌ربطی نیست و حتی این که ادامه و استمرار این وضعیت، نه به صلاح کشور است و نه حتی ملت نیز دلایل علمی و اقتصادی متعددی دارد؛ اما از سوی دیگر این که استمرار تورم و گرانی و ورود بخش دیگری از آحاد جامعه به زیرخط فقر نیز تبعات اجتماعی و امنیتی خاص خود را دارد هم حرف حسابی است که نمی‌توان آن را نادیده انگاشت و بر گسترش فقر افزود و نیز اینکه نان قوت لایموت است و باید آن را به آسانی و سهولت تهیه کرده و در سفره بگذارند، بلاشک مورد قبول همگان است.
به ظاهر در این دو باید و دو قبول و دو حقیقت تعارض نهفته است؛ یعنی چگونه می‌توان هم هوای سفره مردم و معیشت آنان را داشت و هم بساط غیرمنطقی یارانه آن را به این شکل و شمایلی که حال هست، برچید؟! همین تعارض یا بهتر است بگوئیم دوراهی سخت است که کار دولت و نظام تصمیم‌گیری را به چالش و تردید دچار می‌کند.
در روز‌های اخیر بحث‌های متعددی در گرفته که می‌توان آن را در دو دسته جمع‌بندی کرد. عده‌ای که قائل به هیچ تغییری در بهای نان نیستند و آن را خط قرمز اقتصادی و امنیتی جامعه دانسته‌اند و عده‌ای که با دلایل متعدد، برچیدن این روش و حمایت از اقدام دولت را ضروری دانسته و قاچاق آرد و صادرات غیرقانونی‌اش را علت آن می‌دانند. بر هر دو نظر می‌توان نقد‌هایی وارد کرد، از جمله این که مخالفان نظریه دوم معتقدند که پیش کشیدن بحث قاچاق، آن قدر که دولت می‌گوید، مهم نیست و سهم اندکی را به خود اختصاص می‌دهد و لذا بزرگنمایی آن در دل خود اهداف دیگر نهفته دارد.
فارغ از مناقشه‌هایی که در این میان مطرح است و، چون همیشه بویی از جناح بندی سیاسی و رقابت‌های حزبی را نیز می‌توان از آن استشمام کرد، بهتر از هر چیز، نحوه تدبیر دولت در این رابطه است که برای اصلاح این وضعیت چه روشی را بر می‌گزینند.
در همین جا لازم است این نکته نیز ذکر شود که نگارنده سال‌هاست که این روش پرداخت یارانه در کشور را یک ظلم فاحش در حق کشور و ملت و سرمایه‌های ملی و حتی منافع ملی می‌داند. از یارانه وحشتناک و غیرقابل توجیه سوخت، اعم از بنزین و گازوئیل تا برق و گاز و… حتی کالا‌های اساسی به این شیوه. همانطور که دخالت دولت در تثبیت نرخ ارز و استمرار حیات ارز دو نرخی و سه نرخی که همه و همه رانت‌خیز و فسادزا هستند. همچنان که ارز ۴۲۰۰ تومانی بلای جان اقتصاد و حتی تولید بوده و هست. در این میان البته یارانه نان هم هست، اما در آخرین مرحله باید به سراغ آن رفت، چون همانگونه که اشاره شد، نان قوت لایموت است و دسترسی همه به آن باید ساده و آسان باشد. با این اوصاف، حال که دولت قصد اصلاح روش پرداخت یارانه‌ها را کرده و باتوجه به افزایش شدید بهای جهانی گندم پس از بحران اوکراین و فشار شدیدی که تهیه گندم یارانه‌ای بر بودجه گذاشته و می‌گذارد و نیز افزایش قاچاق این محصول و همین‌طور استفاده جایگزین آن به جای خوراک دام به خاطر افزایش بهای این خوراک‌ها، استمرار این وضعیت را بسیار سخت دانسته است، باید یک نکته مهم را در نظر بگیرد و آن اینکه در اتخاذ روش کمک به مردم نیازمند، تمام ظرفیت نخبگانی کشور و افراد کاربلد و کارشناس را به خدمت بگیرد تا اولاً ناگزیر به عقب‌نشینی از طرح خود نشود و ثانیاً اقناع و قبول جامعه را به دنبال داشته باشد و ثالثاً به ماجرای بنزین سال ۹۸ دچار نیابد که هم چوب را بخورد و هم پیاز را و هم کلی هزینه بیهوده برروی دست کشور و ملت و نظام بگذارد تا نتیجه‌اش این شود که یارانه بنزین کم که نشد هیچ، حال بسی بیشتر هم شد و همگان تصمیم‌گیری در مورد آن را به امان خدا رها کرده و جسارت اقدام را از خود و کشور گرفته‌اند و سه سال است که با وجود افزایش شدید قیمت جهانی نفت و بنزین، آن را ثابت نگه داشته و مرتکب ظلم مضاعف به منابع و منافع ملی شده‌اند! در حال حاضر، گویا قرار است پرداخت بهای نان با کارت صورت گیرد و مصرف‌کننده همان بهای قبلی را بپردازد و مابه‌التفاوت آن به حساب نانوا واریز شود و یا معادل آن به حساب کاربر واریز و این مبلغ صرفاً می‌تواند صرف خرید نان شود.
از حال باید به این نکته اندیشه داشت که این روش چه مزاحمت‌هایی را برای خرید و فروش مردم، آنهم در صف شلوغ نان، ایجاد خواهد کرد که اگر این مزاحمت خود مشغله جدیدی به بار آورد، آن را در کوتاه مدت به شکست می‌کشاند، در حالی‌که به نظر می‌رسد شیوه اختصاص کوپن الکترونیکی یارانه‌ها که در مجلس هم محل بحث و حتی به نوعی قبول بود، روش بهتر و کم دردسری باشد که معلوم نیست به چه دلایلی دنبال نشد.
به هرحال، توصیه‌ای که می‌توان داشت، این است که از ابتدا برای انجام این جراحی از بهترین تیم علمی کمک بگیرید تا دوباره با عوارض بیشتر ناگزیر به جراحی دیگری و یا حتی منصرف شدن از آن بعد از مشاهده زخم و جراحت نشوید. این نکته بسیار مهم است.
