وقتی امنیت اخلاقی یک جامعه به خطر می‌افتد
آفتاب- سرویس اجتماعی: درست اول اردیبهشت سال گذشته بود که شهروندان شهرهای بزرگ با الگانسها و ونهای پلیس کنار ایستگاههای مترو و میادین اصلی شهر روبرو شدند؛ ماشینهایی که به گفته مسئولان اجرایی این طرح آمده بودند تا «امنیت اجتماعی» شهروندان را ارتقا ببخشند.
این طرح از سال گذشته تا به حال رنگ‌های گوناگونی به خود گرفته است، زمانی در اوایل طرح "سردارساجدی نیا جانشین فرمانده نیروی انتظامی‌تهران بزرگ" با بیان اینکه « قصد قشون کشی نداریم» مصادیق بر هم زنندگان امنیت اجتماعی را شلوارو مانتوهای کوتاه یا چسبان و ... بیان کرده بود.
اما اجرای این طرح و مصادیق آن فقط به این موارد محدود نشد و از جمع آوری اراذل و اوباش گرفته تا کنترل خریدهای مردم، کنترل روابط افراد و برخورد با افراد" بدحجاب" در شرکتها خصوصی و کافی شاپها کشیده شد؛ به طوری که هر ازچند گاهی روابط عمومی نیروی انتظامی و یا مسئولان انتظامی با خبر دادن به رسانه‌ها به راه افتادن فاز جدیدی از طرح موسوم به «امنیت اجتماعی» را نوید می‌دادند.
می‌توان گفت که تنها تفاوت طرح امنیت اجتماعی با برخوردهای سالهای پیش طولانی‌تر و ادامه دار بودن آن است. طرحی که همچنان در خیابانهای شهرهای بزرگ ادامه دارد و مسئولان اجرایی از آن به شدت از آن دفاع می‌کنند و در دفاعیه خود از بیان 90 درصدی رضایت شهروندان از این طرح بهره می‌جویند.
موافقان و مخالفان بر روش اجرایی طرح امنیت اجتماعی
از همان ابتدای اجرای این طرح، موافقان و مخالفانی روبه روی هم صف آرایی کردند و درباره آن به بحث و گفتگو نشستند و هنوز این بحثها مبنی بر بودن یا نبودن این طرح در سطح شهر وجود دارد.
استدلال و توجیه موافقان این طرح را می‌توان در جمله سردار علیرضا اکبر شاهی (فرمانده انتظامی‌استان تهران) در گفتگو با خبرگزاری فارس یافت که گفته بود: «با عنایت به این موضوع که مردم کشور ما دارای ریشه‌های محکم اعتقادی و مذهبی هستند حفظ ارزشها و باورهای دینی برای آنان از اهمیت بالایی بر خوردار است، لذا شهروندان در برابر کوچکترین تعرض و آسیب به " نوامیس" همواره از خود عکس العمل بالایی نشان می‌دهند و مردم با هر ایده و تفکر خواهان برخورد پلیس با این پدیده زشت و ضد اجتماعی هستند».
حاضر شدن متعدد و مکرر افرادی چون سردار رادان در برنامه‌های تلویزیونی و گفتگوهای خبری و بیان چنین جملاتی را می‌توان به مثابه صحه گذاشتن بر این جملات از سوی مسئولان انتظامی‌دانست.
از دیگر مواردی که فرمانده انتظامی‌تهران چندی پیش بیان داشت آمار دستگیر شدگان پس از تشدید اجرای این طرح بود: «در طول این طرح از ابتدای سال جاری تعداد شش هزار و 414 نفر از کسانی که با رفتارهای ناهنجار خود برای زنان مزاحمت ایجاد کرده دستگیر شدند»، وی در ادامه می‌گوید: «در طول این طرح تعداد یک هزار و 98 نفر از زنان بد حجاب که با پوشش خود عفت عمومی‌را جریحه دار می‌کردند، دستگیر شدند و از این تعداد 954 نفر با اخذ تعهد کتبی آزاد و تعداد 114 نفر نیز با تشکیل پرونده تحویل مراجع قضایی شدند».
نکته‌ای که بسیاری اوقات پس از عبور از کنار ماموران طرح امنیت اجتماعی به ذهنمان می‌رسد پوشش خاص این ماموران است، لباسهای سبز رنگ ماموران مردی که به گفته مسئولان برای "حمایت" از ماموران زن گماشته شده‌اند و ابزار آلات نظامی‌وصل شده به کمربندهایشان، کمی‌عجیب به نظر می‌رسد.
دلیل این مسئله را از "سرهنگ دکتر بهرام بیات مدیر کل مطالعات معاونت اجتماعی ناجا " پرسیدیم و اینگونه پاسخ شنیدیم: «پوشش رسمی‌ناجا همین لباس‌هاست و از نظر ما ماموری که باتوم نداشته باشد اسمش مامور نیست و او باید تجهیزات اولیه را با خود به همراه داشته باشد».
او در مورد لزوم حضور داشتن ماموران مرد در کنار زنان پلیس در این طرح می‌گوید: «حضور این ماموران به خاطر حمایت از ماموران زن و جلوگیری از هر گونه توهین و تعرض به آنان است».
بیات خبرهای مبنی بر برخورد خشونت آمیز ماموران با مردم را ساخته و پرداخته برخی رسانه‌ها می‌داند و می‌گوید: «بخش کوچکی از ماموران در اجرای این طرح تخلفاتی را مرتکب شده‌اند ولی عملکرد آنها تحت نظارت شدید مقامات اطلاعاتی و عقیدتی قرار دارد و اگر رفتار غیر متعارفی با مردم از سوی ماموران صورت بگیرد با آنها برخورد می‌شود، ولی انتشار خبرهایی مبنی بر افراط‌کاریهای این ماموران ماننند حادثه میدان هفتم تیر سال گذشته ساخته و پرداخته بعضی رسانه‌هاست».
مدیر کل مطالعات معاونت اجتماعی ناجا با بیان اینکه در سالهای اخیر با جریان خاص روبه رشدی در پوشش زنان و مردان مواجه شده بودیم و به سمت بی حجابی کامل می‌رفتیم می‌گوید: «اگر ناجا این طرح را اجرا نمی‌کرد معلوم نبود پوشش در ایران باقی می‌ماند یا خیر، به همبن دلیل تصمیم گرفته شد که با اجرای چنین طرحی روند شتابان به سمت اینگونه ناهنجاریها کند و یا متوقف شود».
نشناختن مد و کند بودن روند تصویب قانون ساماندهی آن، فقدان وجود طراحان ایرانی که ذائقه ایرانیان را بشناسند، کمبود طرحهای لباس مبتنی بر زیبایی شناسی و روان شناسی، از جمله مشکلاتی است که سرهنگ بیات به آنها اشاره می‌کند: «جامعه ای که بر اساس مد حرکت نکند مرده است و این مد است که فرهنگ را تعریف می‌کند، اگر ما نمی‌توانیم مد و لباس را ساماندهی کنیم حق تعیین لباس و چگونگی پوشش افراد را ندارم».
میزان تاثیر یک طرح اجتماعی در میان مردم
بحث مهمی که هموراه میان کارشناسان و عامه در مورد این طرح وجود دارد میزان تاثیر گذاری آن است. اینکه چه قدر اجرای این طرح بر چگونگی پوشش زنان و مردان شهرها اثر می‌گذارد و از آن گذشته تاثیر آن بر روان افراد و به طور کل بافت جامعه، مثبت یا منفی است و یا اصلا امنیت روانی افراد جامعه با طرحهای ضربتی چون «امنیت اجتماعی» تامین می‌شود؟
«دکتر فاطمه قاسم زاده»، روان شناس و استاد دانشگاه در این مورد معتقد است: «بحث پوشش به خصوص حجاب برای زنان موضوعی مبهم و وابسته به یک سری مسایل فرهنگی پیچیده است و بنابراین به نظر می‌رسد ایجاد فضای پلیسی در شهرها و مبارزه ضربتی با چنین موضوعاتی موثر واقع نشود، این مسایل از جنس فرهنگ است و تضعیف یا تقویت آن از لحاظ فرهنگی باید باشد نه پلیسی».
او در مورد تاثیر این طرح می‌گوید: «اجرای طرحهای پلیسی در مورد مسایل فرهنگی در سطح شهر از دو جهت تاثیر منفی دارد، اول اینکه نوجوانان در سن بلوغ دارای حالتهایی چون مخالفت جویی هستند که ممکن است با برخورد پلیسی و خشونت از حالت نهفته به عمل بیاید و بنابراین آنان را دچار تقابل کند، دوم تاثیر منفی ایجاد اضطراب و نگرانی بر جوانان است به صورتی که بسیاری از افراد ممکن است از لحاظ ظاهری هیچ مشکلی نداشته باشند اما دچار نگرانی شوند و به این صورت نه تنها امنیت روانی را برای آنان تامین نکرده‌ایم بلکه آرامش را از آنان سلب و آنها را دچار احساس ناامنی کرده‌ایم».
«دکتر سعید مدنی»، آسیب شناس اجتماعی، نیز با بیان اینکه نوع پوشش و نوع رفتار تحت عنوان سبک‌های زندگی مطرح می‌شود می‌گوید: «افراد در طول زندگی خود تحت تاثیر جامعه، خانواده، مدرسه، و نوع آموزش و محیط آن سبک زندگی خودشان را می‌پذیرند و رفتار می‌کنند. در مورد پوشش نیز وضع به همین ترتیب است و سبک زندگی افراد را نمی‌توان به صورت ناگهانی تغییر داد و هرگونه تغییر در آن مستلزم باز بینی در آموزش، خانوده و غیره است».
این آسیب شناس اجتماعی ادامه می‌دهد: «بخشی از این موضوع مربوط به قوانین است و قانون مکانیزم‌های خاصی را پیش بینی کرده و اگر این بحث از قوانین خارج و به سمت سلایق فردی سوق پیدا کند مشکلی مانند مورد چکمه و تبرج از سوی زنان به وجود می‌آید که دیدیم در پایان تصریح شد این موضع در قانون ذکر نشده و از مصادیق این طرح خارج شد».
سعید مدنی معتقد است رویکرد جرم انگارانه به پدیده‌های اجتماعی اشتباه بزرگی است: «در مجموع سیاست‌هایی که میل به سوی تغییر رفتار از طریق مجازات افراد دارند به طور کلی نتایج موفق ندارند و نمی‌توان از طریق فشار رفتارها را جهت داد».
صدمات اقتصادی یک طرح اجتماعی
نکته دیگری که از زمان شروع این طرح در میان فروشندگان پوشاک وجود دارد صدمه خوردن به اقتصاد این فروشگاهها و کم شدن قدرت انتخاب مشتریان است.
«علی.ف»، که درمیدان هفتم تیر مغازه مانتو فروشی دارد در این مورد می‌گوید: «الان دیگر قدرت انتخاب رنگها ومدلهای گوناگون نه از سوی فروشندگان و نه از سوی مشتریان وجود ندارد و این مسئله ما را دچار مشکل کرده است».
«امیر.ع»، یکی دیگر از فروشندگان در این مورد می‌گوید: «نه تنها از زمان شروع این طرح بسیاری از پارچه‌ها و مانتوها در انبارها خاک می‌خورند بلکه ما در مورد خیلی از مانتوهایی هم که می‌توانیم بفروشیم شک داریم و همواره دچار این نگرانی هستیم که شاید طرح جدیدی تصویب بشود و بنابراین خود را در معرض پلمپ شدن مغازه‌هایمان می‌بینیم».
نکته‌ای که همچنان در این مورد وجود دارد چگونگی توجیه اجرای این طرح در میان مردم و کارشناسان است و اینکه آیا پس از گذشتن یک سال و چند ماه از اجرای این طرح، مردم احساس امنیت بیشتری می‌کنند و یا این مسئله بر عکس است؟ و یا بر هم زنندگان امنیت اجتماعی (به زعم نیروی انتظامی) متنبه شدند و دیگر مخل آسایش اجتماع نخواهند بود؟
در هر حال به نظر می‌رسد یافتن پاسخ این سولات کمی‌مشکل باشد.
man be onvane yek shahrav_ande adiye in keshvar motagedam masayele farhangiro ba zo_or va nezamigari nemitavan hal kard
اولا كه اين دختر پسر ها سر راهي نيستند و فرزندان همان پدران و مادران انقلابي اند كه با توبه شكستن والدين شان اينگونه شده اند .اين بماند .
دوم ياد داستان لنين افتادم كه يك سوسيال انقلابي بود و بعد از رسيدن به قدرت يك ديكتاتور شد .و بعد خواست كه فكر مردم را بخواند و بر انها كنترل پيدا كند تا همه چيز مر تب باشد و دست اخر چه شد .
و اخر اصولگرايي و احمدي نژاد تنها حزب و شخصي هستند كه هيچ وقت نامشان كنار كوروش امير كبير دكتر حسابي خاتمي امام خميني و بزرگان ايراني ديگر قرار نمي گيرد ......و همين
اما برخورد نيروي انتظامي ما آثار منفي اي دارد كه شايد ديگر كار فرهنگي ديگران را بي اثر نمايد.
عزيزان جامعه جوان ما نياز به كار فرهنگي دارد بايد فرهنگ غني اسلامي به شكل واقعي خود به جوانان شناسانده شود آنگاه خواهيد ديد چگونه با ولع آن را مينوشند به اميد آن روز. اللهم اعجل لوليك لفرج.
به وسعت مصیبت.
وقتی که موضوع بحث یک ملت چند هزار ساله,میشه طرز لباس پوشیدنشون... اونم توی قرن بیست و یکم.
به هر جای ایران امروز نگاه میکنم, مصیبت زدگی می بینم.
آقایون مسئول!
به بحثاتون .. به نگرانیهاتون .. به افکارتون فقط میشه خندید !
1- در نيرو هاي انتظامي در سرار دنيا ميزان شدت برخورد ها با تغيير رنگ لباس هااز روشن به تيره نشان داده مي شود. بطور مثال پليس راهنمايي و رانندگي با لباس سفيد و نيرو هاي ويژه كه عمليات هايي مانند رهايي گروگان را انجام مي دهند با لباس سياه و در ميان اين ها نيز طيف رنگاهاست. همينطور لوازم مورد استفاده از قبض جريمه تا سلاح هاي گرم به كار برده مي شد. در حال حاضر نيرو هاي پليس امنيت اخلاقي با لباس سبز تيره و كلاههاي بره( كج) و حمل سلاح گرم به مردم مي فهماند كه بحث يك تذكر ساده نيست .نيروي انتظامي نبايد صرفا از طريق توليد ترس در اين طرح عمل كند بهتر است كه اين ظرب المثل اروپايي را در نظر دشته باشند كه مي گويد مردم از پليس خوششان نمي آيد اما به آن اعتماد دارند . مبادا اعتماد را در اين مساله از بين ببرند.
2- متاسفانه زماني كه دستگاههايي كه بايد نظم دروني اجتماع را توليد كنند درست عمل نمي كنند بار اين مساله در حوزه نظم بيروني و برهم زدن آن خودرا نشان مي دهد و در اين جا مي بيني كه نيرو پليس كه وظيفه اش حفظ نظم بيروني (انظباط) است مي باست شدت عمل بيشتري به خرج دهد.كه مسلما هزينه هاي زيادي براي وجهه اين نيرو دارد.
3- اين نيرو بايد به شدت مراقب عملكرد سوء پرسنل خود باشد چرا كه خلاف يك مامور خلاف يك فرد عادي نيست و بسيار مي تواند تاثيرات منفي بر روي مردم بگذارد.
4- مسپولان انتظامي مي بايست همانطور كه از مردم براي رفتارشان بازخواست مي كنند ترتيباتي را اتخاذ نمايند تا از مسيولان دستگاه هاي ذيربط كه بايد نظم دروني را توليد نمايد( نظم فرهنگي آموزشي و حتي اقتصادي و سياسي) را نيز باز خواست نمايند.
5- و در پايان بنظر مي رسد كه نيروي انتظامي براي آنكه بتواند در اين كار پيروز شود بايد دفاع خود را عمق ببخشد و نيروي هاي پشتيباني كننده رفتار هاي غلط را از بين ببرد بعبارتي دكترين دفاع فعال را در دستور كار خود قرار دهد ضمن آنكه موضع دفاع استراتژيك ( حداقل ها) خود را نيز داشته باشد.
با احترام
سعيد كريمي
مردم شناس