چند قدم با احیای برجام فاصله داریم؟
مدیر کل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه درباره راه برون‌رفت از اختلافات پادمانی ایران و آژانس می‌گوید که اگر ایران و آژانس با هم توافق و ایران هم روی برجام توافق کرده باشد، احتمالا هم اروپایی‌ها و هم امریکا به آژانس این چراغ سبز را نشان خواهند داد که بتواند مثل دور قبلی به نوعی مسئله را حل و فصل کند. همانطور که آقای آمانو یک بازدید سوری از پارچین داشت و بعد اعلام کرد که پرونده بسته شده است، این بار هم ایران و آژانس ابتدا باید برای بازدید از مناطق توافق کنند و بعد همزمان لابی با اروپایی‌ها و امریکا صورت گیرد. در هر حال آژانس باید گزارش تهیه کند و نمی‌توان از این گذشت. اما این گزارش می‌تواند به نوعی باشد که انتظارات نظارت شورای حکام و طرف‌های اروپایی و امریکایی را برآورده کند.
قاسم محبعلی در گفت و گویی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه با توجه به اظهارات طرف‌های مذاکره‌کننده در این دور از مذاکرات به احیای برجام نزدیک شده یا برعکس، دور شده‌ایم، گفت: «از دید اروپایی‌ها از نظر موضوعات و متن، مذاکرات پایان یافته است و فقط به تصمیم سیاسی تهران و واشنگتن بستگی دارد. البته که امریکایی‌ها بلافاصله اعلام کردند که با متن پیشنهادی اروپا موافق هستند. آنچه مشخص است این است که طرف‌های دیگر مذاکره هم منتظر تصمیم ایران هستند.»
این کارشناسی سیاست خارجی با تاکید بر اینکه بیانیه‌هایی که از سوی ایران منتشر شده، دو پهلو است، اظهار کرد: «آنچه از این بیانیه‌ها بر می‌آید این است که انتظاراتی، به خصوص در مورد پادمان و مسائل باقی‌مانده که آژانس معتقد است و سایت‌هایی که باید بازدید و گزارش تهیه کند، باقی مانده است. اگر چه سایر مسائل هم شاید آن طور که تهران یا تیم مذاکره‌کننده، بعضی از اعضای هیئت دولت یا دیگران انتظار داشته‌اند، برآورده نشده است. ولی احتمالا موضوع مهم بحث پادمان است که در دور قبل با هوشمندی دکتر ظریف حل و فصل شد. اما این بار هیئت مذاکره‌کننده شاید نتوانسته است آن را به خوبی پیش ببرد؛ چرا که نمی‌تواند بین اعضای برجام حل و فصل شود و باید بین ایران و آژانس باشد.»
محبعلی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا اعضای برجام می‌توانند به دلیل بحث پادمان، مکانیسم ماشه را فعال کنند، تصریح کرد: «این امر بستگی به گزارش آژانس دارد. اگر آژانس در گزارش بعدی خود که احتمالا در سپتامبر خواهد بود، گزارشی تهیه کند مبنی بر اینکه ایران تعهدات خود را نسبت به PMD و قرارداد پادمانی که با آژانس دارد نقض کرده است، شورای حکام می‌تواند پرونده را به شورای امنیت بفرستد و بعد هم نوبت آن است سه عضو اروپایی و امریکا باید تصمیم سیاسی بگیرند که آیا برجام را پایان یافته تلقی کنند یا اینکه مذاکرات را به ترتیب دیگری شروع کنند. بنابراین این مهم بستگی به گزارش آتی آژانس خواهد داشت.»
وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به عدم اعلام نتیجه، آیا دور مذاکراتی دیگری هم وجود خواهد داشت، گفت: «در دیپلماسی هیچگاه در بسته نیست. ولی نماینده اروپا اعلام کرده است که درباره این متن دیگر مذاکره‌ای صورت نخواهد گرفت. مگر اینکه واسطه‌ها یا پیشنهادات دیگری به میان بیاید یا روی اصلاح این متن یا یک متن جدید، بحث شود که این زمان‌بر است و باید صبر کرد تا ببینیم واکنش مسئولان کشورمان چه خواهد بود. با توجه به حساسیتی که وجود دارد، نباید انتظار زمان زیادی برای به درازا کشیدن مذاکرات داشته باشیم.»
این تحلیلگر سیاست خارجی همچنین درمورد راه برون رفت اختلافات پادمانی ایران و آژانس، مطرح کرد: «اگر ایران و آژانس با هم توافق و ایران هم روی برجام توافق کرده باشد، احتمالا هم اروپایی‌ها و هم امریکا به آژانس این چراغ سبز را نشان خواهند داد که بتواند مثل دور قبلی به نوعی مسئله را حل و فصل کند. همانطور که آقای آمانو یک بازدید سوری از پارچین داشت و بعد اعلام کرد که پرونده بسته شده است، این بار هم ایران و آژانس ابتدا باید برای بازدید از مناطق توافق کنند و بعد همزمان لابی با اروپایی‌ها و امریکا صورت گیرد.»
محبعلی خاطرنشان کرد: «در هر حال آژانس باید گزارش تهیه کند و نمی‌توان از این گذشت. اما این گزارش می‌تواند به نوعی باشد که انتظارات نظارت شورای حکام و طرف‌های اروپایی و امریکایی را برآورده کند. گرچه این را هم باید در نظر داشت که شرایط فعلی با شرایط سال 2015 فرق کرده است و از سوی دیگر آمانو هم نسبت به مدیر کل فعلی آژانس شخصیت مثبت‌تری بود.»
