گناه ما این است که از آزادی دم می‌زنیم

آفتاب: سید محمد خاتمی گفت: «اگر سازوکارها درست و شوق مردم برای حضور زیاد باشد، می‌دانم برآیند خواست اکثریت مردم چیست».

به گزارش سرویس سیاسی آفتاب به نقل از روابط عمومی‌بنیاد باران رییس جمهور سابق کشورمان، حجت الاسلام والمسلمین سید محمد خاتمی طی سخنانی دیدار با جمعی از نخبگان و فعالان سیاسی همدان با اشاره به انتخابات سال آینده ریاست جمهوری گفت: «معتقدم پیش از اینکه صحبت کنیم، چه کسی و چه کسانی باید در عرصه بیایند؛ باید میزان امکان حضور، اینکه چه می‌خواهیم و چه می‌توانیم انجام دهیم را مشخص کنیم».

خاتمی با اشاره به اینکه درآستانه انتخابات ریاست جمهوری هستیم گفت: «معتقدم پیش از اینکه صحبت کنیم، چه کسی و چه کسانی باید در عرصه بیایند باید مشخص کنیم چه چیزهایی مورد توجه است و براساس آن حرکت کنیم و به جلو برویم برای انتخابات سه مساله را باید مشخص کنیم، نه تنها برای انتخابات بلکه برای اینکه بدانیم کجا هستیم و چه کار می‌خواهیم بکنیم و در چه وضعیتی هستیم».

خاتمی ازانتخابات به عنوان مهمترین دست آوردهای اجتماعی نام برد که بعداز انقلاب نصیب ما شده است و افزود: «انتخابات باید آزاد و گسترده باشد تا جمهوریت نظام تحقق پیدا کند و مبنا و محور رای مردم باشد. اول باید ببینیم چقدر امکان حضور در انتخابات وجود دارد».

رییس بنیاد باران تاکید کرد: «امکان حضور هم دوپایه دارد؛ یکی سازوکارهایی است که برای انتخابات انجام می‌گیرد، آیا این سازوکارها، سازو کارهایی است که بیشتر توجه به رای آزاد و حضور مردم دارد یا سازو کارهایی است که نقض‌ها و عیب‌ها در آن هست که آنطور که باید و شاید همه جانبه نمی‌تواند رای مردم و حضور آنها را تامین کند.حتماً اشکالاتی در این زمینه داریم».

خاتمی در ادامه گفت: «دومین امکان حضور، حضور مردم است؛ آیا مردم آن رغبت لازم برای انتخابات را دارند. یعنی اکثریت قاطع مردم ما می‌خواهند در انتخابات شرکت کنند ومی‌توانند شرکت کنند؟ این مساله مهم‌تر است یعنی برای انتخابات سالم هم سازو کارها برای انتخابات خوب و سالم و آزاد رقابتی مهم است و اینکه نظام و دستگاه‌های نظام مجری و بستر بروز و ظهور رای مردم باشند، نه اینکه در بعضی جاها مانع شوند از اینکه گزینه‌های مختلف حضور داشته باشند. مردم باید بتوانند آزادانه رای بدهند اگر اشکالاتی هم است مرتفع کنند».

وی افزود: «اگر مردم رغبت برای حضور داشته باشند که متاسفانه بعضی وقت‌ها میزان حضور مردم در عرصه بسیار نگران کننده است چرا امکان حضور فراهم نشده، چرا مردم نیامده‌اند؟ بخشی به خود مردم بر می‌گردد که نباید بی تفاوت باشند، باید به هر صورتی بیایند و در عرصه حضور پیدا کنند یکی هم بر می‌گردد به قسمت‌های دیگری که ذهن مردم اینطور است که اگر بیایند و نیایند خیلی فرق نمی‌کند‌؛ این خیلی خطرناک است».

سید محمد خاتمی خاطر نشان کرد: «باید همه از مسئولان، روشنفکران کشور گرفته تا کسانی‌که دلشان برای ایران و اسلام، انقلاب می‌سوزد بیایند ببینند چرا امکان حضورکمرنگ است. چه به لحاظ ساختار در روند انتخابات و چه به صورت حضور مردم در عرصه. اگر سازوکارها درست باشد و شوق و ذوق مردم برای حضور زیاد باشد انتخابات خوبی داریم و هیچ نگران نیستم. اگر این‌طور باشد می‌دانم برآیند خواست اکثریت مردم چیست و حاصل کار چه خواهد شد؛ انتخابات متناسب باشان جمهوری اسلامی، شان اسلام و ایران به آن صورتی که مورد توجه ما بوده و هست و حق مردم را ادا می‌کند».

هر کس از ظن خود یار اصلاحات شده
رییس جمهور سابق کشورمان تصریح کرد: «دومین مساله این است که مشخص کنیم چه می‌خواهیم؟ باید مشخص کنیم اصلاحات چیست؟ چه کار می‌خواهد بکند؟ و فکر می‌کنم این کار شده است و انشاء الله در آینده در معرض افکار عمومی‌قرار خواهد گرفت؛ باید اصلاحات را تعریف کنیم، به اسلام چگونه نگاه می‌کنیم؟ به مردم‌سالاری چگونه می‌نگریم؟ نسبت میان اسلام و مردم سالاری را چگونه می‌بینیم؟ نسبت ما با پیشرفت و توسعه جامعه چیست؟ نسبت آن با حق و آزادی مردم با حرمت، عزت، اعتلاء کشور، ملت و مردم چیست؟ اینها را مشخص کنیم پیرامون این اصول و معیارها بیشتر جمع شویم البته روی آنها صحبت کنیم، نقد کنیم و آنها را اصلاح کنیم اشکال ندارد، ولی از یک نوع آشفتگی که پیدا شده و هر کس از ظن خود یار اصلاحات شده نجات پیدا کنیم». 

خاتمی افزود: «سوم اینکه چه می‌توانیم انجام دهیم؟ آیا آنچه می‌خواهیم قابل تحقق است؟ شاید بعضی وقت‌ها ما چیزهایی می‌خواستیم و زمینه‌های تحقق آن در کوتاه مدت فراهم نبود و در نتیجه وقتی به آن نرسیدیم، نوعی دلسردی در جامعه ایجاد شد ناتوانی یا نقض در برنامه‌ها یا در اجرا یا در مدیریت‌ها بوده؟ ولی مهمتر از آنها موانع و مشکلات تاریخی، ساختاری و رفتاری است که در مقابل این تحقق خواست‌ها وجود دارد».

خاتمی تاکید کرد: «یکصد سال است مردم ما با همه وجود مردم سالاری را فریاد می‌زنند، مردم ما 100 سال است آزادی می‌خواهند از استبداد زده شده‌اند، استقلال می‌خواهند از وابستگی رنج برده‌اند، پیشرفت می‌خواهند ازعقب افتادگی رنج می‌برند آزادی، استقلال، پیشرفت، خواست تاریخی جامعه است که در انقلاب اسلامی‌اوج آن را می‌بینیم این خواستهای تاریخی بر مبنای هویت تاریخ جامعه ما که هویت دینی است بیان می‌شود».

وی افزود: «مردم از موضع دین خواستار استقلال، آزادی، پیشرفت می‌شوند حاصل کار آن هم جمهوری اسلامی‌است و اینکه امام مطرح می‌کنند و مردم هم به آن رای می‌دهند جمهوری اسلامی‌است تحقق این خواست تاریخی و همسو شدن آن با هویت تاریخی، هویت فرهنگی ودینی جامعه امر ممتازی است. اما آیا واقعاً یک شبه یک جامعه می‌تواند به جمهوریت و مردم سالاری کامل برسد؟ آیا ذهنیت عملی و شرایط تاریخی جامعه آمادگی این را دارد که این مساله را تحقق بخشد و هزینه آن را بپردازد»؟

خاتمی با اشاره به اینکه در مردم سالاری حزب و تحزب امری ضروری است گفت: «چه‌قدر جامعه ما دلش می‌خواهد آزاد باشد؟ مردم سالاری حاکم باشد؟ چقدر در متن جامعه ما ضرورت این اصل نه فقط در میان نخبگان جا افتاده است و چقدر ملت حاضر است هزینه تحزب را بپردازد؟ نمی‌شود مردم سالاری را بخواهیم و همراهی نکنیم. باید ببینیم از نظر تاریخی در چه مقطع تاریخی قرار داریم و مشکلات تاریخی ساختاری و رفتاری تحقق خواست ما چیست. در نظام ما که این همه هزینه و خون داده‌ایم آیا تمام ساختارها به گونه‌ای است که خواست‌های واقعی که آرمانهای مردم در انقلاب بود و در قانون اساسی هم آمده است آیا ساختارها متناسب است یا نه و اگر نیست عیب در کجاست»؟

سید محمد خاتمی تصریح کرد: «اساساً یکی از محورهای اصلاحات آماده کردن مردم برای اینکه موانع تاریخی را رفع کنند و ساختارها متناسب شود. باید موانع تاریخی، ساختاری، رفتاری مشخص شود تا خواستها و برنامه‌ها واقع بینانه باشد، وعده‌های ناجور که قابل تحقق نباشد ارائه نشود. باید بگوئیم داریم به آن سو می‌رویم، نه اینکه فردا به آنجا می‌رسیم! از جمله در مورد پیشرفت، توسعه کشور؛ آیا واقعاً به سمت توسعه و پیشرفت کشور پیش می‌رویم؟ آیا به سمت عدالت پیش می‌رویم؟ درست است یک شبه نمی‌توان در کشوری که به خاطر استیلای رژیم فاسد و دخالت‌های بیگانه دچار عقب ماندگی مزمن است از هر نظر پیشرفت کرد تولید، علم، تکنولوژی، یک شبه فراهم نمی‌شود اما باید به آن سو حرکت کنیم».

رییس بنیاد باران یادآور شد: «نمی‌توان انتظار داشت که در کوتاه مدت هیچ مشکلی در هیچ بخشی از جامعه وجود نداشته باشد و همه احساس رضایت کنند ولی حتماً باید به آن سو حرکت کنیم».

خاتمی گفت: «اگر شعارهای تندو تیز در این زمینه بدهیم ولی در عمل خلاف آن دربیاید، بزرگترین مشکل روحی در جامعه ایجاد می‌شود و بزرگترین ضربه به همین نظام و جامعه زده می‌شود».

وی تاکید کرد: «باید لحظه به لحظه به مردم گزارش صحیح و درست داد؛ اگر هم از طریق رسانه ملی نشد، باید راه دیگری پیدا کرد که با مردم صحبت کرد».

بارها گفته‌ام، گناه ما این است که از آزادی دم می‌زنیم
خاتمی با اشاره به اینکه ما نمی‌خواهیم دل عده‌ای را به دست آوریم که قدرت در دستشان است بلکه می‌خواهیم دل مردم را به دست آوریم. گفت: «بارها گفته‌ام بازهم می‌گویم، گناه ما این است که از آزادی دم می‌زنیم و افتخار می‌کنیم که از آزادی دم می‌زنیم. آزادی انسان را در اعمال حق حاکمیت انسان بر سرنوشت خودش می‌دانیم. از جمله اینکه بتواند بدون لکنت زبان و بدون اینکه هزینه‌ای برایش داشته باشد از بالاترین مقامات قدرت و حکومت انتقاد کند».

خاتمی افزود: «آزادی ما را ولنگاری توصیف می‌کردند، نه خیر! ولنگاری الان است که بزرگترین معیارهای بدیهی اسلامی ‌و انسانی زیر پا گذاشته می‌شود. اگر از بین رفتن مبانی اخلاقی در جامعه اسلامی، حساس نباشیم بسیار جای نگرانی دارد. از اهداف بزرگ اصلاح طلبی واقعی بالابردن حرمت ملت در عرصه جهانی و دفع خطرات و تهدیدات از کشور و نظام و مردم است».

رییس جمهور سابق کشورمان خاطر نشان کرد: «اگر بنا باشد امکان حضور باشد باید خواستها را مشخص کرد تا منطبق با خواستهای ملت باشد، سپس برنامه را مشخص کرد و این‌که چه می‌توان انجام داد و باید دید در شرایط فعلی امکان تحقق این خواستها و پاسخ دادن به نیاز واقعی کشور و ملت هست یا نه»؟

سید محمد خاتمی تصریح کرد: «اگر بخواهیم جمهوری اسلامی ‌داشته باشیم باید هرکسی با هر قوم، مذهب و گرایش که در این نظام زندگی می‌کند احساس رضایت کند اسلامی ‌که ما مورد نظرمان است، اسلامی‌است که نه تنها مسلمان در آن نظام احساس حرمت وآزادی و عزت کند بلکه غیر مسلمان نیز همانند مسلمان حقوق، حضور، حرمت زمینه امکانات برای تامین زندگی آبرومند داشته باشد».

هگمتانه جایگاه بلندی در تاریخ بشری داشته‌است
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه همدان یا هگمتانه قبل از اسلام، جایگاه بلندی را در تاریخ بشری داشته است و دارد بعد از اسلام نیز به عنوان یکی از کانون‌های بزرگ تمدن اسلامی‌همواره موقعیت ممتازی داشته و دارد. واقعاً ایران و اسلام تا حد زیادی مرهون تلاشهای ارزنده‌ای است که همدان بزرگ و سرفراز انجام داده است گفت: «امروز نیز جایگاه همدان جایگاه ویژه و ممتازی است».

وی در ادامه افزود: «معتقدم استان همدان هم مثل بسیاری استانهای ما به لحاظ ظاهری، شایستگی پیشرفت‌های بیشتری دارد و علی‌رغم خدمات خوبی که بعد از انقلاب و سالهای گذشته برای استان انجام گرفته ولی انصاف این است که آنچه همدان به آن رسیده است، کمتراز آن چیزی که باید به آن می‌رسید! البته این گفته می‌تواند در مورد بقیه استانها نیز صادق باشد».

خاتمی با اشاره به اینکه همه ما آماده ورود به ماه مبارک رمضان می‌شویم، گفت: «امیدوارم خداوند همه ما را موفق بدارد که با آمادگی وارد ماه خدا وانسان شویم همه افراد و جامعه از برکات ماه رمضان برخوردار شوند».

وی خاطر نشان کرد: «در فرهنگ اسلامی ‌رمضان شهر الله است ولی از شگفتی‌ها این است که این شهر الله از هر جهت شهر انسان وماه انسان است. این در واقع پیوندی است که خدا با انسان در دیدگاه اسلامی‌دارد. هدف از روزه، تقوا ذکر شده است. تقواً که گاهی خیلی سطحی مورد توجه قرار می‌گیرد، معنای عمیقی دارد. تقوا تجلی و ظهور انسانیت انسان است».

سید محمد خاتمی افزود: «تقوا نشانه تسلط جنبه انسانی وجود بر جنبه حیوانی وجود آدمی‌است، تقوا هنگامی‌تحقق می‌یابد که جنبه حیوانی که کشش‌های خیلی فراوانی دارد (البته طبیعی هم هست، اسلام هم نگفته آن را سرکوب کنید) در خدمت جنبه ملکوتی و والا و انسانی وجود آدمی‌قرار گیرد، این تقواً است البته آثار و نتایج و لوازمش این است دروغ نگوید، خیانت نکند، فحشا نداشته باشد ظلم به دیگران نکند و...». 

رییس موسسه بین المللی گفتگوی فرهنگها و تمدنها گفت: «ماه مبارک رمضان ماه تقواست. رمضان ماه انسان است و ماه بلوغ انسان، این حق و تکلیف که از آن صحبت می‌شود و هر دو آن هم درست است دو امر متضایف هستند حق مستلزم تکلیف است و تکلیف مستلزم حق، به لحاظ وجودی حق مقدم بر تکلیف است و اگر انسان را به لحاظ فلسفی بررسی کنیم می‌بینیم که هر انسان با حق بدنیا می‌آید اما تکلیف بعداً وقتی بالغ می‌شود پیدا می‌کند تکلیف نتیجه بلوغ است ولی تکلیف حق را از بین نمی‌برد، حق سرجای خودش هست».

خاتمی تاکید کرد: «معتقدیم بزرگترین حقی که انسان از آن برخوردار است و منشاء آن که نامش اختیار و آزادی آدمی‌ است حق حاکمیت بر سرنوشت است که در دنیای امروز این حقوق را حق طبیعی می‌دانند و این حق نشانه بلوغ انسان است. انسان بالغ انسانی است که نه تنها بر نفس خودش که بر سرنوشت خودش هم حاکم است و در جامعه وقتی تجلی پیدا می‌کند که حکومت متکی بر خواست واراده مردم باشد. مساله‌ای است که در دنیای امروز مطرح شده ولی ما در جستجوی ریشه‌های کار در فرهنگ قرآنی و اسلامی‌نیز این مساله را می‌بینیم».

وی با اشاره به اینکه بارها گفته است بازهم تکرار می‌کند یکی از طلائی‌ترین اصول قانون اساسی اصل 56 است که می‌گوید حق حاکمیت مطلق بر انسان و جهان از آن خداست و او انسان را بر سرنوشت اجتماعی خود حاکم گردانیده است، گفت: «این اصل، فوق العاده است که حاصل انقلاب ما است».

سید محمد خاتمی خاطر نشان کرد: «باید بررسی کنیم که انقلاب ما چه خصوصیت‌هایی داشت که از بسیاری از انقلاب‌ها ممتاز می‌شود؛ گرچه ممکن است ما دلمان ی خواست که نتایج کار بهتر از آن باشد که هست. من معتقدم حاصل انقلاب ما که جمهوری اسلامی‌ایران بود و انسان بالغ یعنی انسان حاکم بر سرنوشت خودش را به رسمیت شناخت که این از افتخارات کار ماست».

وی در پایان سخنانش گفت: «خداوند انشاءالله همه ما را در مسیری که مورد رضایت اوست هدایت و حمایت نماید تا بتوانیم رضایت خداو خلق خدا را جلب کنیم».