ابراز نگرانی از افزایش قیمت دارو با گرانی دلار

چند ماهی است که معضل کمبود دارو بخصوص انواع آنتی بیوتیک باعث رنجش بسیاری از بیماران شده و کار به جایی رسیده است که در ماه‌های اخیر نمایندگان مجلس علاوه بر ارسال نامه‌های گلایه آمیز به رئیس جمهور در این زمینه، چند بار وزیر بهداشت و سایر مسئولان این وزارتخانه را به صحن علنی یا کمیسیون‌ها دعوت کرده و از آن‌ها درباره علل کمبود دارو و راهکار‌های رفع آن توضیح خواسته اند.

البته وزارت بهداشت در چند ماه گذشته برنامه‌هایی را برای الزام تولیدکنندگان داخلی به افزایش تولید آنتی بیوتیک و همچنین واردات محموله بزرگ آنتی بیوتیک با کمک هلال احمر انجام داده، اما این برنامه‌ها هنوز نتوانسته است مشکل کمبود دارو‌های مختلف به خصوص آنتی بیوتیک‌ها را برطرف کند و حتی بخشی از محموله وارداتی از کشور هند نیز از لحاظ آزمون تعیین ماده مؤثره توسط سازمان غذا و دارو غیرقابل قبول تشخیص داده شد و به سرعت از داروخانه‌ها جمع آوری شد.

این مساله در کنار مشکلات متعددی که در ماه‌های اخیر بخصوص بعد از اجرای ناگهانی طرح دارویار در ۲۳ تیر امسال با هدف حذف ارز ترجیحی از حوزه دارو و اختصاص یارانه دارو به انتهای زنجیره پدیده آمده، باعث کمبود انواع دارو بخصوص آنتی‌بیوتیک‌ها در کشورمان شده است، تا جایی که بهرام عین اللهی، وزیر بهداشت، بیش از دو ماه بعد از وعده قبلی خود درباره رفع مشکل کمبود آنتی بیوتیک، در تاریخ ۲۹ آذر امسال بار دیگر به مساله کمبود دارو در کشور اذعان کرد و دوباره وعده داد مشکل کمبود سرم و آنتی بیوتیک تا دو ماه دیگر برطرف شود.

وزارت بهداشت جنبه‌های مختلف اجرای طرح دارویار را در نظر نگرفت

وعده اخیر وزیر بهداشت البته تکرار وعده‌های پیشین او در زمینه رفع کمبود آنتی بیوتیک بود و در ماه‌های اخیر بار‌ها شاهد قول عین اللهی برای رفع معضل کمبود انواع سرم، آنتی بیوتیک و سایر دارو‌ها بوده ایم. او البته در چند ماه گذشته، شیوع زودهنگام و خارج از تصور آنفلوآنزا را به عنوان عامل اصلی افزایش مصرف آنتی بیوتیک در کشور معرفی کرده است و چند باری هم درباره کاهش تولید آنتی بیوتیک توسط تولیدکنندگان داخلی گلایه کرده و حتی در صحن علنی مجلس و در جلسه هیات دولت گفته است که کاهش عمدی تولید توسط دو شرکت باعث کمبود آنتی بیوتیک در ماه‌های اخیر شده است.

در این میان البته دستگاه قضایی نیز به موضوع تخلفات شرکت‌های دارویی و تاثیر آن در کمبود دارو بخصوص انواع آنتی بیوتیک ورود کرده و اخیرا مسعود ستایشی، سخنگوی قوه قضاییه در این باره گفته است که برای ۴ شرکت دارویی به اتهام اخلال در نظام دارویی و گرانفروشی پرونده تشکیل شده است. اما با این وجود، بسیاری از کارشناسان صنعت دارو معتقدند نباید توپ کمبود دارو را صرفا به زمین شرکت‌های دارویی انداخت و ریشه اصلی این مساله به اجرای نامناسب برنامه حذف ارز ترجیحی از حوزه دارو بازمی‌گردد که باعث به مشکل خوردن تولیدکنندگان در واردات مواد اولیه شده و تولید برخی دارو‌ها بخصوص آنتی بیوتیک‌ها را با اختلال مواجه کرده است.

این نکته‌ای است که «همایون سامه یح نجف آبادی» عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: متاسفانه عدم اجرای مناسب برنامه حذف ارز ترجیحی از صنعت دارو باعث کمبود دارویی در حوزه‌های مختلف در ماه‌های اخیر شده است؛ زیرا وقتی وزارت بهداشت این برنامه را اجرا کرد، باید برنامه ریزی لازم را برای تخصیص بودجه کافی به شرکت‌های دارویی و بیمه‌های پایه انجام می‌داد، ولی این کار انجام نشد و وزارت بهداشت سایر جنبه‌های اجرای طرح دارویار را نیز در نظر نگرفت و به همین دلیل، اکنون با کمبود شدید دارو مواجه هستیم.

وی افزود: حذف ناگهانی ارز ترجیحی توسط دولت صرفا باعث کمبود دارو نشده است، بلکه مشکلات دیگری را نیز در حوزه گرانی کالا‌های اساسی پدید آورده و افزایش مبلغ یارانه نقدی نتوانسته است، این مشکلات را جبران کند. همچنین در هفته‌های اخیر، دولت در کنترل بازار ارز ناکام بوده و اکنون شاهد گرانی شدید دلار هستیم که باعث تشدید روند افزایش قیمت بسیاری از کالا‌های ضروری از جمله دارو خواهد شد.

نقش انکارناپذیر احتکار دارو و مواد اولیه در کمبود‌های اخیر

سامه یح با بیان این که افزایش قیمت دلار و اجرا نشدن مناسب برنامه حذف ارز ترجیحی باعث به مشکل خوردن شرکت‌های دارویی در واردات مواد اولیه شد، عنوان کرد: با وجود این که بسیاری از دارو‌ها از جمله انواع آنتی بیوتیک در کشورمان تولید می‌شود، اما مواد اولیه لازم برای تولید ماده موثره عمده این دارو‌ها از خارج از کشور وارد می‌شود. در چنین شرایطی وقتی قیمت دلار بالا می‌رود و دولت نمی‌تواند سیاست‌های جایگزین حذف ارز ترجیحی را به درستی اجرا کند، شرکت‌های دارویی نیز در گردش مالی خود به مشکل می‌خورند و بعضا ناچار به کاهش تولید دارو می‌شوند.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ادامه داد: با وجود این که عدم تخصیص بودجه کافی و برنامه ریزی مناسب برای حذف ارز ترجیحی از حوزه دارو باعث ایجاد مشکل در نظام دارویی کشور شده است، اما نمی‌توان از تخلفات برخی شرکت‌های دارویی در زمینه احتکار دارو و مواد اولیه در ماه‌های اول اجرای طرح دارویار نیز صرف نظر کرد. وقوع این تخلفات باعث شده است که اکنون پرونده چهار شرکت دارویی بزرگ کشور در دستگاه قضایی در دست بررسی باشد و بررسی‌ها نشان می‌دهد که قطعا احتکار دارو و مواد اولیه نیز در بروز کمبود‌های اخیر نقش مهمی داشته است.

وی عنوان کرد: متاسفانه برخی افراد به صنعت دارو فقط به عنوان منبعی برای درآمدزایی خود نگاه می‌کنند، این در حالی است که تولید و توزیع کافی دارو به جان مردم بستگی دارد؛ بنابراین حتما نهاد‌های نظارتی باید با هر شرکتی که به احتکار دارو پرداخته یا بدون توجیه منطقی، تولید دارو را با وجود در اختیار داشتن مواد اولیه کاهش داده است، برخورد کنند.

حتی دارو‌های ساده و پرکاربرد نیز دچار کمبود هستند

سامه یح با تاکید بر این که علاوه بر انواع آنتی بیوتیک، در بسیاری از دارو‌های دیگر نیز با کمبود شدید مواجه هستیم، گفت: متاسفانه در شرایط حاضر بسیاری از دارو‌های ضروری مورد نیاز مردم یا در داروخانه‌ها پیدا نمی‌شود یا به شدت کمیاب است؛ به طور مثال، در گذشته شرکت‌های دارویی برای توزیع دارویی مثل «کوآموکسی کلاو» به داروخانه تخفیف می‌دادند، اما اکنون متصدیان داروخانه‌ها می‌گویند که حتی این داروی ساده نیز به ندرت در داروخانه‌ها پیدا می‌شود و مردم برای تهیه آن فقط باید به داروخانه‌های منتخب مراجعه کنند.

دارو‌های اعصاب و روان در داروخانه‌های عادی پیدا نمی‌شود

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ادامه داد: این روز‌ها بسیاری از دارو‌های اعصاب و روان، بخش زیادی از دارو‌های مورد نیاز بیماران خاص و بسیاری از فرآورده تزریقی و استنشاقی در داروخانه‌های عادی پیدا نمی‌شود و مردم ناچارند که برای تهیه این دارو‌ها حتما به داروخانه‌های مرجع یعنی همان داروخانه‌های دولتی خاص مراجعه کنند؛ بنابراین این طور نیست که مساله کمبود دارو فقط به برخی انواع آنتی بیوتیک یا سرم محدود باشد و متاسفانه اکنون بسیاری از دارو‌های ساده و پرکاربرد نیز کمیاب شده اند.

وی تصریح کرد: برنامه ریزی برای افزایش تولید دارو با حمایت از تولیدکنندگان سالم توسط وزارت بهداشت و همزمان برخورد با شرکت‌های احتکارکننده دارو توسط قوه قضاییه و البته واردات عاجل دارو‌هایی که شدیدا مورد نیاز مردم هستند، از جمله راهکار‌های جبران کمبود‌های کنونی در حوزه دارو محسوب می‌شود که با توجه به کمبود‌های اساسی این روز‌های بازار دارویی کشور، باید سریعا توسط مسئولان امر پیگیری شود.