چطور دوران بازنشستگی بهتری داشته باشیم؟
دکتر مرضیه عزیزی معین روانشناس بالینی با اشاره به ۲۵ ذی‌الحجه، روز خانواده و تکریم از بازنشستگان در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: معمولا چند روز اول بازنشستگی را افراد دوست دارند چون سال‌ها مشغولیت فراوان داشتند و حالا می‌توانند استراحت کنند و با خانواده وقت بیشتری را بگذرانند اما بعد از گذشتن مدتی کم کم شروع می‌کنند به مداخله در کارهای خانه و بچه‌ها و به این ترتیب خانواده را دچار فشار عصبی می‌کنند؛ بنابراین همسر فرد بازنشسته در ایجاد آرامش و سازگاری او با شرایط و کمک به فرد برای تعیین اهداف جدید نقشی پررنگی دارد.
وی در ادامه با بیان این مطلب که یکی از بزرگترین مشکلات بازنشستگان اضطراب و افسردگی است زیرا بازنشستگی رهاکردن نقش‌هایی است که عزت نفس و هویت فرد را تعیین می‌کرده است، در خصوص علل آسیب‌های روانی دوران بازنشستگی تصریح کرد: افراد بازنشسته اغلب در رابطه با نحوه گذران اوقات فراغت دچار مشکل می‌شوند، به خصوص اگر درآمد کافی نداشته باشند و یا این که مجبور به بازنشستگی زودتر از موعد شده باشند؛ البته این مسئله به تصور و ذهنیت فرد از خودش نیز بستگی دارد.
عزیزی معین احساس تنهایی را از دیگر مشکلات دوران بازنشستگی دانست و گفت: بازنشستگان نگران از دست دادن نزدیکان و دوستان خود هستند؛ هر یک از فرزندان شاغل و سرگرم زندگی خودشان هستند و اغلب دور از پدر و مادر بسر می‌برند از طرفی ترک محیط کار باعث شده فرد بخشی از دوستان و همکارانی که با آنها سال‌ها در گفتگو و تعامل بوده است را از دست بدهد و یا دور از آنها بماند لذا تنهایی و احساس نگرانی از دست دادن دوستان و نزدیکان برای آنها بسیار سخت و ناراحت کننده است.
وی بی نظمی را یکی دیگر از چالش‌های دوران بازنشستگی معرفی کرد و گفت: فردی که سال‌ها سر کار می‌رفته و یک روال منظمی برای ساعات شبانه‌روز داشته است وقتی به یکباره با ساعات خالی زیادی در روز مواجه می‌شود به ایجاد نظم و داشتن یک برنامه‌ریزی روزانه نیاز دارد.
این روانشناس بالینی ادامه داد: تغییر در بینایی، شنوایی، رنگ پوست، رنگ مو، زمان بروز عکس العمل به محرک‌ها و هم‌چنین کاهش توان جسمی از جمله مشکلات این قشر است؛ برخی بازنشستگان با این تغییرات سازگار می‌شوند و زندگی عادی خودشان را دارند اما برخی دچار افسردگی می‌شوند و برای آنها زندگی سخت سپری می‌شود.
وی بیان کرد: خستگی معمولاً به سه شکل ظاهر می‌شود؛ خستگی عضلانی ناشی از انجام کار فیزیکی در درازمدت، خستگی فکری حاصل از فعالیت شدید ذهنی و خستگی ناشی از فقدان انگیزه و محرک که این خستگی نوع سوم در سالمندان بازنشسته بیشتر بروز می‌کند.
عزیزی معین تصریح کرد: پژوهش‌های بسیاری نشان دادند که در دوران بازنشستگی زنان استرس و افسردگی بیشتری را نسبت به مردان دارند به نظر می‌رسد تفاوت‌های بیولوژیکی و فیزیولوژیکی در دو جنس، عوامل اقتصادی و اجتماعی، سطح تحصیلات زمینه ساز و تشدید کننده اختلالات می‌باشد؛ استرس‌های محیطی و به دنبال آن ناتوانی‌های به دست آمده در زنان بسیار بیشتر از مردان است.
این روانشناس بالینی با بیان اینکه جمعیت بازنشستگان مترادف با افراد جهاندیده و با تجربه است، افزود: افراد بازنشسته می‌توانند نقش مشاور را برای جوانانی داشته باشند که در حوزه‌های مختلف شغلی فعال هستند و تجربیاتشان را در اختیار آنها قرار دهند لذا باید شرایطی را فراهم کنیم که سالمندان احساس پویایی داشته باشند.
وی ادامه داد: ارتباط صحیح اطرافیان با افراد بازنشسته و در واقع افرادی که وارد دوران سالمندی شدند نیاز به آگاهی و افزایش مهارت‌های درون فردی دارد.
عزیزی معین با بیان اینکه باید به افراد بازنشسته کمک کنیم تا برای خودشان هدف گذاری داشته باشند، عنوان کرد: همواره جوانان را خیلی تشویق می‌کنیم که برای خودشان هدف داشته باشند و برای آن اهداف تلاش کنند، پس سالمندان را نیز باید تشویق کنیم که برای خودشان هدفی داشته باشند؛ این اهداف می‌تواند اهداف روزانه و بسیار ساده همچون انجام ورزش‌های روزانه باشد که دسترسی به آنها برای فرد راحت است.
وی تصریح کرد: برای کارهای کوچک مثل انجام دادن ورزش های روزانه آنها را تایید و تشویق کنید، شاید تایید و تشویق برای جوانان خیلی معنا نداشته باشد ولی برای فرد سالمند بسیار با ارزش است و به فرد احساس رضایت بیشتری می‌بخشد.
این روانشناس بالینی تاکید کرد: گوش کردن به خاطرات و تجربیات افراد بازنشسته، تشویق آنها به استفاده از فناوری‌های روز دنیا و ارتباط با دوستان از این طریق، ایجاد احساس سودمندی و مشورت گرفتن از آنها در انجام کار، تقویت مهارت‌های سازگاری فرد با شرایط جدید و تمرین انعطاف پذیری از دیگر مواردی است که می‌تواند آسیب روانی دوران بازنشستگی را به حداقل برسد.
