فیزیوتراپی با کمردرد سیاتیک چه می‌کند؟

دکتر مرضیه محمدی، عضو هیات علمی گروه فیزیوتراپی دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، امروز ۲۹ تیرماه در یک کارگاه آموزشی در این خصوص گفت: سیاتیک بزرگترین عصب بدن است که می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله دیسک‌های کمر و همچنین تنگی کانال نخاعی دچار آسیب و درد مزمن شود.

محمدی با بیان اینکه درد ناشی از سیاتیک می‌تواند از یک ناراحتی خفیف تا درد ناتوان کننده متغیر باشد، تصریح کرد: به طور کلی، سیاتیک تنها یک طرف کمر و یک پا را درگیر می‌کند و از پایه ستون فقرات به سمت باسن و پشت ساق پا کشیده می‌شود.

عضو هیات علمی گروه فیزیوتراپی دانشکده علوم توانبخشی، “درد”، “بی حسی”، “ضعف عضلانی”، “اختلال حسی مثل سوزش”، “مورمور شدن”، “اختلال راه رفتن”، “درد‌های انتشاری” را از علائم آسیب سیاتیک برشمرد و اضافه کرد: “تنگی کانال نخاعی”، “سرخوردگی مهره (spondylosis) ”، “اختلال عروقی”، “اختلال مرکزی مانند سکته مغزی”، “التهاب‌ها و تورم در مفاصل”، “گیر افتادن عصب لابه لای عضلات ناحیه باسن و ماهیچه‌های سرینی (عضلات گلوتئال) ”، “اختلالات زنان مانند کیست‌های تخمدانی بارداری” و در موارد نادر، “تومور‌های استخوانی ناحیه لگن و سر استخوان ران” می‌تواند از دیگر عوامل درگیری‌های سیاتیک باشد.

این استاد دانشگاه در خصوص راه‌های تشخیص درگیری سیاتیک تصریح کرد: از آنجایی که طیف گسترده‌ای از اختلالات ممکن است علت درد عصب سیاتیک باشد، تشخیص به طور کلی با انجام آزمایش‌هایی مانند راه رفتن روی انگشتان پا، بلند کردن پا‌ها در هنگام دراز کشیدن شروع می‌شود. اگر از سیاتیک رنج می‌برید، این حرکات اغلب باعث درد کمی می‌شود.

وی در ادامه گفت: پس از تشخیص سیاتیک در فرد، مجموعه‌ای از آزمایش‌های تشخیصی برای تعیین علت اصلی انجام می‌شود. این اقدامات می‌تواند شامل عکسبرداری اشعه ایکس، ام. آر. آی و سی تی اسکن برای بررسی ستون فقرات و اعصاب باشد. پس از تشخیص علت، پزشک ممکن است تعدادی دارو از جمله دارو‌های ضد التهابی یا شل کننده‌های عضلانی برای کمک به کاهش درد تجویز کند. پزشک همچنین فرد را به یک فیزیوتراپیست، ارجاع می‌دهد.

این استاد دانشگاه در اشاره به روش‌های درمان سیاتیک خاطر نشان کرد: در مراحل اولیه درمان آن، می‌توان از درمان‌های ابتدایی و سپس از معاینه‌های بالینی (کلینیکی) برای اینگونه بیماران استفاده کرد؛ در مراحل اولیه استفاده از یخ یا گرما هر دو ساعت ۲۰ دقیقه در ناحیه موردنظر می‌تواند کمک کننده باشد. استفاده از دارو‌های آرام بخش و همچنین کاهنده درد می‌تواند در موارد معاینه‌های بالینی برای اینگونه بیماران از سوی پزشک متخصص توصیه شود. در موارد شدیدتر تزریق ماده درمان کننده برای کاهش التهاب و یا کاهش درد (تزریق اپیدورال) از سوی متخصصان بیهوشی و درد می‌تواند در رفع مشکلات بیماران کمک کننده باشد. هرچند که اینگونه تزریق‌ها برای تمامی بیماران نیز ممکن است نتیجه بخش نباشد و در نهایت نیاز به جراحی باشد.

محمدی در خصوص تأثیر فیزیوتراپی در درمان درد‌های سیاتیک یادآور شد: فیزیوتراپی می‌تواند به تسکین اغلب علائم درد سیاتیک کمک کند و در کاهش درد و التهاب، بهبود عملکرد فیزیکی و جلوگیری از عود علائم سیاتیک مفید باشد. علاوه بر این، انجام جلسات فیزیوتراپی می‌تواند وضعیت بیمار را اصلاح کند. در نخستین جلسه درمان فیزیوتراپی، درمانگر یک ارزیابی کامل را انجام می‌دهد و سنجش ویژه‌ای را انجام می‌دهد و از فرد پرسش‌هایی در مورد درد سیاتیک و سابقه پزشکی بیمار می‌پرسد. قبل از شروع درمان درد سیاتیک، درمانگر ممکن است در مورد نخستین وقوع درد و اینکه آیا آسیب باعث ایجاد علائم سیاتیک شده است سؤال کند.

محمدی در ادامه تأثیر فیزیوتراپی در درمان درد‌های سیاتیک اظهار کرد: علاوه بر این، سطح فعالیت فرد قبل از ایجاد کمردرد و پا درد نیز در نظر گرفته می‌شود. در مرحله بعد، فیزیوتراپیست از فرد می‌خواهد چند حرکت ساده برای ارزیابی دامنه حرکتی، رفلکس ها، وضعیت بدنی و توانایی حرکتی خود انجام دهد. پس از آن، فیزیوتراپیست نتایج ارزیابی را ترکیب می‌کند و یک برنامه درمان فیزیوتراپی سازمان یافته را برای بیمار تنظیم می‌کند. برنامه درمانی غیرفعال و فعال طراحی شده شامل اهداف واقع بینانه برای مدیریت درد سیاتیک است که می‌توان به آن‌ها رسید.

به گفته وی؛ درمان فیزیوتراپی ممکن است بین چهار تا شش هفته به طول بیانجامد. در این مدت فیزیوتراپیست با استفاده از جریان‌های الکتریکی و الکترومغناطیسی، ماساژ یا درمان‌های دستی، آزادسازی عضلات، استفاده از سوزن‌های مخصوص و استریل برای کاهش درد (نیدلینگ)، تمرین درمانی و اصلاح وضعیت بدنی به درمان بیماران می‌پردازد.

محمدی؛ استفاده از گرما و «الکتروتراپی» در بهبود گرفتگی‌های عضلانی، امواج صوتی یا «اولتراسوند» در بهبود روند ترمیم ناحیه، استفاده از امواج «شورت ویو دیاترمی» به صورت طولی در کاهش میزان التهاب‌های ریشه‌های عصبی، ایجاد وضعیت‌های مناسب در بهبود علائم بیماری یا «پوزیشنینگ»، تقویت عضلات از طریق تمرین درمانی، استفاده از ماساژ، تمرین‌های تن آرامی (ریلکسیشن) و روش «مایوفاشیال ریلیز» MFR Myofaccial Releas در کاهش درد‌های عضلانی و استفاده از لیزر‌های کم توان و پرتوان در ترمیم ضایعات را از انواع درمان سیاتیک با فیزیوتراپی عنوان کرد.

بهره گیری از فواید مثبت «ترکشن» (Traction) به عنوان یک روش درمانی در ستون فقرات با برداشتن نیرو‌ها از روی دیسک‌ها و کاهش اسپاسم‌های عضلانی و رهاسازی ریشه‌های سیاتیک، بهره مندی از خواص مثبت میدان‌های مغناطیسی درمان‌های دستی شامل رهاسازی عصب‌ها و ریشه‌های موجود از فشار‌های ناحیه سیاتیک، ایجاد بازخورد‌های کلامی و بینایی در تمرین‌های اصلاحی، استفاده از سوزن‌های مخصوص و استریل برای کاهش درد (نیدلینگ)، تمرین‌های مخصوص تحرک کمر، اصلاح وضعیت بدن، ورزش‌های تثبیت کننده ستون فقرات، تمرین‌ها و حرکت‌های کششی تجویز شده برای بهبود تحرک و تثبیت عصب و بافت و تمرین‌های تحرک عصبی، اصلاح رفتار در کاهش عوامل حادکننده این بیماری مانند وضعیت بد نشستن و خوابیدن، روش بلند کردن یا حمل کردن اجسام و شناسایی راه‌هایی برای ادامه شرکت در فعالیت‌های جسمانی و سرگرمی‌ها بدون بدتر شدن شرایط، از دیگر انواع درمان سیاتیک با فیزیوتراپی بود که وی به آن اشاره کرد.