پزشکیان بر سر دوراهی و در وضعیت ۲۲
چالش‌های زیادی در انتظار پزشکیان است و در میان آن‌ها بزرگ‌ترین چالش پیمودن عرصه سیاسی است که با خصومت چند دهه‌ای میان محافظه کاران و میانه رو‌ها خدشه دار شده است. از چالش‌های دیگر می‌توان به ضرورت بهبود شاخص‌های اقتصاد ملی و جلوگیری از ورود ایران به یک جنگ منطقه‌ای بدون آنکه به عنوان یک قدرت مطیع و خسته در برابر اسرائیل متجاوز و جنگ طلب دیده شود اشاره کرد.
صباح ترکیه: دوراهی پزشکیان؛ تلاش می‌کند توازنی میان وعده‌های اصلاح طلبانه و مخالفت‌های ریشه دار ایجاد کند
روزنامه "صباح" چاپ ترکیه نزدیک به جریان عدالت و توسعه و شخص "رجب طیب اردوغان" رئیس جمهور آن کشور در یادداشتی درباره هدف مسعود پزشکیان رئیس جمهور تازه ایران و دولت‌اش می‌نویسد: "پزشکیان تا پیش از نامزدی در رقابت انتخاباتی چهره سیاسی شناخته شده‌ای در ایران نبود. کارزار انتخاباتی او در وهله نخست متمرکز بر انسجام اجتماعی و فرهنگی میان گروه‌های مختلف بود. او وعده حقوق فرهنگی و سیاسی را برای اقلیت‌ها در کشور داد. همچنین، او وعده داد که به اقتصاد رو به زوال کشور رسیدگی کند. با این وجود، او برای تحقق وعده‌های خود نیاز به همکاری کامل سایر نهاد‌های دولتی دارد که همواره بر نهاد ریاست جمهوری سایه انداخته اند. عرصه‌های سیاسی ایران از بدو تاسیس نظام جمهوری اسلامی با پیچیدگی‌ها و تناقض‌هایی مواجه بوده و رئیس جمهور موظف بوده در چارچوب تعیین شده از سوی نهاد‌های انتصابی فعالیت کند".
آن روزنامه در در ادامه با طرح عنوان "دولت در محاصره" می‌نویسد:"پزشکیان اگرچه رئیس جمهور جدید ایران است، اما برای برآورده ساختن خواسته‌های مردم باید بر موانع نهادی و سیاسی بسیاری فائق آید. خاتمی که رئیس جمهور سابق ایران و تقریبا مربی پزشکیان است پیش از این گفته بود کسی نباید از دولت تازه انتظار معجزه داشته باشد. پزشکیان در اولین روز ریاست جمهوری خود با یک چالش سیاسی بزرگ روبرو شد: ترور اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران. ترور هنیه زمین‌لرزه‌ای در سیاست‌های منطقه‌ای و جهانی ایجاد کرد و احتمال وقوع یک جنگ همه جانبه بین ایران و اسرائیل که همیشه ممکن به نظر می‌رسید، اما اکنون بیش از هر زمان دیگری نزدیک است را افزایش داد. دیپلماسی منطقه‌ای و جهانی هنوز در جریان است و همه ذینفعان از همه گزینه‌های دیپلماتیک برای جلوگیری از خارج شدن اوضاع از کنترل استفاده می‌کنند. به نظر می‌رسد ایران و اسرائیل هر دو برای تمام احتمالات آماده می‌شوند، زیرا مقام‌های ایرانی مکررا اعلام کرده اند که ترور هنیه صرفا از بین بردن یک رفیق نزدیک نیست بلکه نقض حاکمیت ارضی محسوب می‌شود و باید پاسخ تلافی جویانه را به همراه داشته باشد. از سوی دیگر، اسرائیل تهدید به جنگ همه جانبه علیه ایران و متحدان اش در صورت هر اقدامی علیه ایران را مطرح کرده است. به نظر می‌رسد سناریوی فعلی پزشکیان را در شرایط سختی قرار داده و در وضعیت ۲۲ یا بر سر دو راهی قرار گرفته است به معنای وضعیتی متناقض که در آن یک فرد به دلایل ضد و نقیض نمی‌توانند از آن فرار کند. اگر ایران جنگ علیه اسرائیل را انتخاب کند به یک پیروزی استراتژیک منجر خواهد شد؛ اسرائیلی که مستأصل از گسترش درگیری است. بالعکس، اگر ایران از جنگ خودداری کند ممکن است این موضوع به مثابه ضعف و عقب نشینی راهبردی با پیامد‌های بلند مدت برای آن کشور قلمداد شود. در جبهه سیاست خارجی یکی دیگر از چالش‌های مهم توقف جنگ فلسطین و اسرائیل و مهار جنگ فرسایشی اسرائیل علیه حزب الله و سوریه است. اگرچه پزشکیان وعده احیای برجام را داده، اما ایران نمی‌تواند به سرعت سیاستی برای احیای آن تدوین کند. اگر دونالد ترامپ به کاخ سفید بازگردد این کار دشوارتر می‌شود، زیرا او بود که برجام را در سال ۲۰۱۸ کنار گذاشت".
"صباح" چاپ ترکیه در ادامه می‌نویسد: " مشکلات پیش روی پزشکیان بسیار فراتر از پرداختن به اسرائیل، محافظت از ایران از بیم فزاینده جنگ منطقه‌ای و احیای برجام است. مشکلات در خانه کمتر نگران کننده نیستند. استعفای ناگهانی "محمد جواد ظریف" از معاونت راهبردی رئیس جمهور طی آن هم ۹ روز پس از انتصاب اولین ضربه مهم سیاسی به پزشکیان بود. ظریف یکی از منصوبان اولیه رئیس جمهور، یک چهره برجسته اصلاح طلب در سیاست ایران است و یکی از مذاکره کنندگان کلیدی برای حصول توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بود. ظریف از سمت خود کناره گیری کرد و پزشکیان را متهم ساخت که به وعده‌های خود برای تغییر نگرش کشور با تشکیل کابینه اصلاح طلب عمل نکرده است. او با ابراز ناخرسندی از فهرست اعضای کابینه که توسط رئیس جمهور ارائه شده اظهار داشت که این فهرست فاقد جوانان است و اقلیت‌های قومی و مذهبی را شامل نمی‌شود و تنها یک زن در آن فهرست حضور دارد. ظریف مدعی شد که اکثریت اعضای آن فهرست متعلق به جناح اصولگرا هستند که این برخلاف وعده‌هایی است که پزشکیان در مبارزات انتخاباتی داده بود. ترکیب کابینه جدید معرفی شده توسط رئیس جمهور انتقاد شدید اصلاح‌طلبان را برانگیخته؛ اصلاح طلبانی که ادعا می‌کنند نقش مهمی در پیروزی پزشکیان داشته اند، اما از نظر چینش کابینه نادیده گرفته شده اند. انتقادات زیادی در شبکه‌های اجتماعی وجود داشت و پزشکیان مجبور شد در توئیتی بنویسید: "نظرات و نگرانی‌های شما در مورد انتخاب اعضای کابینه برای ما ارزشمند است".
در حالی که اصلاح طلبان دلسوز رئیس جمهور جدید درخواست صبر کرده و گفته اند باید اجازه داده شود کابینه جدید کارش را آغاز کند و سپس قضاوت در مورد آن صورت گیرد، وضعیت فعلی نشان می‌دهد که نهاد‌های انتصابی می‌خواهند قدرت را با نهاد‌های انتخابی تقسیم کنند. البته این امر رئیس جمهور را از اجرای اصلاحاتی که وعده داده بود باز می‌دارد و رای دهندگان و جناح اصلاح طلب را از امکان پیشبرد خواسته‌های شان در عرصه سیاسی ایران ناامید می‌کند. پزشکیان در عرصه داخلی وعده بهبود اقتصاد ملی و ایجاد شغل برای میلیون‌ها جوان را داده است، اما هیچ عصای جادویی برای تحقق این وعده‌های بزرگ وجود ندارد. اقتصاد ایران در حال حاضر از رکود، تورم و کاهش ارزش واحد پول ملی رنج می‌برد. نرخ تورم کنونی ۴۰ درصد است، بیکاری در بالاترین حد خود قرار دارد و تمام بخش‌های خدمات عمومی به دلیل محاصره اقتصادی چند دهه‌ای علیه ایران محدود شده اند. پزشکیان همچنین در طول کارزار انتخاباتی خود وعده کاهش محدودیت‌های رسانه‌های اجتماعی و اینترنت را داد، اما باید دید که آیا می‌تواند استقلال لازم را برای دستیابی به این اهداف تضمین کند، زیرا پیروزی او لزوما به معنای عقب نشینی کامل محافظه کاران در سیاست ایران نیست".
این روزنامه می‌نویسد: "رئیس جمهور در امور اقتصادی اختیار دارد، اما هیچ کنترلی بر نهاد‌های تصمیم گیرنده واقعی ندارد. پزشکیان به دلایل اقتصادی وعده داد که در‌های اقتصاد ایران را به روی غرب باز خواهد کر، اما برای انجام این کار نیازمند جلب نظر مساعد نهاد‌های انتصابی است. پزشکیان علیرغم وعده‌های جسورانه نمی‌تواند بدون جلب نظر مثبت نهاد‌های انتصابی این کار را انجام دهد. بازتاب دیدگاه سیاسی اصلاح طلبانه رئیس جمهور را تنها می‌توان در سیاست‌های او در زمینه بهداشت و آموزش دید. در غیر این صورت اجرای دیدگاه‌های اصلاح طلبانه زمانی مجاز خواهد بود که فراتر از اختیارات تعیین شده در چارچوب جمهوری اسلامی نباشد. چالش‌های زیادی در انتظار پزشکیان است و در میان آن‌ها بزرگ‌ترین چالش پیمودن عرصه سیاسی است که با خصومت چند دهه‌ای میان محافظه کاران و میانه رو‌ها خدشه دار شده است. از چالش‌های دیگر می‌توان به ضرورت بهبود شاخص‌های اقتصاد ملی و جلوگیری از ورود ایران به یک جنگ منطقه‌ای بدون آن که به عنوان یک قدرت مطیع و خسته در برابر اسرائیل متجاوز و جنگ طلب دیده شود اشاره کرد".
عرب نیوز: دولت جدید پزشکیان نشان می‌دهد که وحدت در اولویت است
"محمد السلامی" موسس و رئیس موسسه بین المللی مطالعات ایرانی (رسانه) نزدیک به عربستان سعودی در روزنامه "عرب نیوز" در یادداشتی درباره چشم انداز دولت پزشکیان می‌نویسد: پزشکیان وزیر سابق بهداشت و جراح قلب به خاطر دیدگاه‌های میانه‌رو خود در درون نظام پیچیده سیاسی ایران شهرت دارد. او وعده داده بر اصلاحات اقتصادی، کاهش تنش‌های بین‌المللی و بهبود روابط ایران با کشور‌های غربی تمرکز کند. همچنین، انتظار می‌رود که دولت او از شدت اجرای سیاست‌های اجتماعی سخت‌گیرانه که در سال‌های اخیر منبع ناآرامی‌های قابل توجهی بوده بکاهد. با این وجود، "محمد جواد ظریف" وزیر امور خارجه پیشین اخیرا تنها پس از ۱۱ روز حضور در سمت معاونت امور راهبردی رئیس جمهور به دلیل برآورده نشدن انتظارات و اختلاف نظر بر سر فراگیر بودن کابینه استعفا داد. این موضوع تردید‌هایی را در مورد توانایی دولت به منظور اجرای اصلاحات معنادار یا تعامل موثر با غرب برای احیای توافق هسته‌ای ایجاد می‌کند. اظهارات ظریف نشان دهنده نگرانی گسترده‌تر در میان اصلاح طلبان و میانه رو‌ها است که می‌ترسند دولت جدید به وعده‌های خود مبنی بر تغییر عمل نکند و با فشار‌های داخلی جناح‌های محافظه کار دست و پنجه نرم کند. این انتقاد می‌تواند جایگاه پزشکیان را چه در سطح داخلی و چه در سطح بین المللی تضعیف کند، زیرا بر شکاف‌های داخلی بالقوه و چالش تحقق وعده‌های مبارزات انتخاباتی در مواجهه با یک نظام سیاسی پیچیده و ریشه دار و یک توازن قوای داخلی ظریف بین نهاد‌های امنیتی مختلف تاکید می‌کند.
همزمان ترور ماه گذشته "اسماعیل هنیه" برای پزشکیان چالش‌های متعددی را به همراه دارد. نخست آنکه رئیس جمهور جدید با فشار تندرو‌ها مواجه است. در واقع، جناح‌های تندرو در داخل ایران خواهان پاسخ تلافی‌جویانه قوی علیه اسرائیل هستند. این جناح‌ها ممکن است موضع پزشکیان و ظرفیت بالقوه میانه روانه او برای تعامل دیپلماتیک با غرب را نقطه ضعف دولت‌اش قلمداد کنند. بنابراین، رئیس جمهور با کار دشواری مواجه است که توازنی میان این فشار‌های داخلی را با اهداف گسترده‌تر کاهش انزوای بین‌المللی ایران و کاهش تحریم‌های اقتصادی ایجاد نماید. مواضع پزشکیان در قبال بحران‌های منطقه‌ای توسط متحدان و دشمنان او به دقت تحت رصد قرار خواهد داشت. اگرچه او تصمیم گیرنده اصلی در مورد پاسخ نظامی احتمالی ایران نیست، اما با یک دوراهی مواجه است. یک رویکرد سنجیده ممکن است به او کمک کند تا کانال‌های دیپلماتیک با غرب را حفظ کند، اما می‌تواند پایگاه داخلی و متحدان کلیدی او مانند حزب الله لبنان را از او کند. از سوی دیگر، پاسخ تهاجمی‌تر می‌تواند برنامه اصلاح طلبانه او را از مسیر خارج کند و تحریم‌های بین المللی بیشتری را علیه ایران به همراه داشته باشد. این بحران بر پیچیدگی‌های رهبری ایران تاکید می‌کند جایی که فشار‌های داخلی و بین المللی عمیقا در هم تنیده شده اند و هر رویداد مهمی در منطقه می‌تواند به سرعت چشم انداز سیاسی را بی ثبات کند. به همین دلیل است که پزشکیان ترکیب کابینه‌ای را پیشنهاد کرد که شامل همه نهاد‌های امنیتی و جناح‌های سیاسی باشد. او با این کار به تندرو‌ها این پیام را می‌داد که با محمد خاتمی و حسن روحانی فرق دارد".
این تحلیلگر سیاسی مسائل ایران در ادامه می‌نویسد: "علیرغم باز بودن رئیس جمهور جدید نسبت به تندرو‌ها نظارت مجلس در وهله اول بر وزرای اصلاح طلب پیشنهادی پزشکیان متمرکز خواهد بود. ظریف انتقاداتی را از کابینه جدید ابراز داشته که پیامد‌های مهمی بر پویایی سیاسی ایران دارد. این نمایش وحدت بین جناح اصلاح طلب و محافظه کار برای غلبه بر اختلافات درونی نظام طراحی شده است. باید دید آیا مجلس می‌تواند به رئیس جمهور جدید اجازه دهد تا به وعده خود مبنی بر تشکیل دولت وحدت ملی عمل کند یا خیر".
