راهنمای کامل انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری
نگارش پایان نامه یکی از الزامات مهم دوره‌های تحصیلی کارشناسی ارشد و دکترا به شمار می‌رود. به عبارت دیگر همه دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا برای گرفتن مدرک تحصیلی خود حتماً باید یک موضوع خاص مرتبط با رشته تحصیلی خود را انتخاب کرده و در رابطه با آن اقدام به تحقیق و پژوهش کند. سپس یافته‌های خود را در قالب پایان نامه، رساله یا تز به مرجع مربوطه ارائه دهد.
ضرورت دریافت مشاوره و راهنمایی برای
انجام پایان نامه یک فرایند تخصصی به شمار می‌رود. از این رو نگارش آن باید بر اساس یک اصول و چهارچوب استاندارد صورت بگیرد. به عبارت دیگر یک پایان نامه مناسب و قابل قبول باید از ویژگی‌ها و مشخصاتی برخوردار باشد تا بتواند مورد تایید قرار بگیرد.
بسیاری از دانشجویان مخصوصاً دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد، دانش و تخصص زیادی برای انجام یک پروژه پژوهشی ندارند.
از طرف دیگر تمامی دانشجویان باید بتوانند پایان نامه خود را بر اساس اصول مهم تعریف شده برای این منظور بنویسند. همچنین باید بتوانند بر اساس رشته تحصیلی و قابلیت‌های خود یک موضوع مناسب را انتخاب کنند.
از این رو باید گفت که اکثر دانشجویان برای انتخاب یک موضوع مناسب و یک روش راهبردی ایده آل برای تحقیق و پژوهش درباره آن موضوع به راهنما و مشاوره نیاز دارند.
متخصصان و افراد با تجربه بر اساس مهارت و قابلیت‌های خود به دانشجو کمک می‌کنند که یک موضوع مناسب را انتخاب کند. همچنین راهکار‌ها و روش‌های مناسب برای انجام تحقیق و پژوهش را نیز پیش روی او قرار می‌دهند.
انتخاب موضوع برای انجام پایان نامه
یکی از مهم‌ترین و همچنین دشوارترین مراحل انجام پایان نامه انتخاب موضوع است. به همین دلیل بسیاری از دانشجو‌ها برای انتخاب موضوع دچار مشکل هستند.
موضوع پایان نامه باید با توجه به نکات مختلفی انتخاب شود. اما به طور کلی مهم‌ترین و اصلی‌ترین نکات برای انتخاب موضوع پایان نامه شامل نوع رشته تحصیلی، تخصص، قابلیت‌ها و مهارت‌های فردی و میزان علاقمندی به موضوع است.
ساختار کلی پایان نامه ارشد و دکتری
پس از انتخاب یک موضوع مناسب برای پایان نامه دانشجو باید بخش‌های مختلف پایان نامه خود را آماده کند. بخش‌های مختلف پایان نامه باید متناسب با ساختار کلی تعیین شده برای پایان نامه انجام شود. به عنوان مثال در یک پایان نامه باید عنوان اصلی حتماً در ابتدای آن معرفی شود.
چکیده باید حداقل ۴۰۰ کلمه باشد و همچنین با قلم خوبی نگارش شود. پس از چکیده باید فهرست مطالب، فهرست جداول، فهرست علائم و نشانه‌ها فهرست اشکال و دیگر فهرست‌ها باید نوشته شوند. ناگفته نماند که همه عناوین موجود در فهرست باید دقیقاً با عناوین عنوان شده در متن یکسان باشد.
بطور کلی ساختار کلی یک پایان نامه استاندارد به شکل زیر است.
- صفحات آغازین (جلد، بسم الله الرحمن الرحیم، فهرست، چکیده، صورتجلسه دفاعیه، صفحه عنوان، تعهدنامه)
- فصول پایان نامه
- منابع و مراجع
- پیوست‌ها و ضمیمه‌ها
- صفحات پایانی (صفحه عنوان انگلیسی و ترجمه چکیده به انگلیسی)
فصول پایان نامه دکتری و ارشد
مطابق با استاندارد‌های تعریف شده برای اکثر دانشگاه‌های کشور پایان نامه کارشناسی ارشد و دکترا شامل ۵ فصل به شرح زیر است.
فصل اول: مقدمه
اولین فصل پایان نامه شامل مقدمه است. در این فصل کلیات پایان نامه مطرح می‌شود. مقدمه باید کامل و جامع و در عین حال خلاصه باشد.
فصل دوم: مروری بر روش تحقیق و منابع
در بخش دوم باید در رابطه با نحوه تحقیق و پژوهش‌های انجام گرفته صحبت شود. در واقع دانشجو باید بتواند درستی روش‌های تحقیقاتی و پژوهشی خود را اثبات کند. همچنین باید مخاطب را متقاعد کند که داده‌ها و اطلاعات موجود در مقاله خود را از روش‌های پژوهشی درست و استاندارد به دست آورده است.
فصل سوم: ایده‌های تحقیق و مدل‌ها
به جرات می‌توان گفت که سرنوشت بسیاری از پایان نامه‌ها به کیفیت فصل سوم آن بستگی دارد. زیرا دانشجو باید در این فصل متغیر را معرفی کند. متغیر همان حالات و خصوصیاتی است که مورد اندازه گیری قرار می‌گیرد.
فصل چهارم: یافته‌ها و نتایج تحقیق
فصل چهارم نیز دارای اهمیت بسیار بالایی است. به همین دلیل صاحب نظران این حوزه از فصل چهارم پایان نامه به عنوان قلب تپنده آن یاد می‌کنند. زیرا در این فصل نتایج حاصل از تحقیقات و پژوهش‌های صورت گرفته عنوان می‌شود. در واقع دانشجو باید نتایج حاصل از تحقیقات و پژوهش‌های خود را به طور کامل و واضح در این فصل عنوان کند.
فصل پنجم: تفسیر و خلاصه تحقیق
آخرین فصل از پایان نامه شامل نتایج نهایی است. در واقع دانشجو باید در این بخش به فصل بازگردد و از طریق بیان مسئله هدف اصلی تحقیق خود را عنوان کند. در این فصل دانشجو باید تمامی یافته‌های خود را به صورت خلاصه عنوان کند.
معمولاً باهوش‌ترین دانشجو‌ها برای نگارش این بخش، خود را به جای خواننده قرار داده و از دیدگاه آن‌ها فکر می‌کنند. همچنین دانشجو در این فصل توصیه‌هایی را جهت انجام پژوهش‌های بیشتر و نتایج تحقیق به مخاطبان ارائه می‌دهد.
ویرایش پایان نامه
همه دانشجو‌ها باید پس از انجام پایان نامه آن را ویرایش کنند. در واقع پایان نامه باید هم از نظر بار محتوایی و هم از نظر ساختار مورد ویرایش قرار بگیرد. برای این منظور لازم است که دانشجو چندین بار مطالب خود را مورد مطالعه قرار دهد. باید مطمئن شود که هیچ گونه غلط املایی، اشتباه چاپی، جمله بندی نادرست در متن او وجود ندارد.
همچنین دانشجو باید به دقت پایان نامه را مطالعه کرده و مطالب تکراری موجود در آن را حذف کند. زیرا وجود مطالب تکراری کیفیت بار محتوایی و علمی پایان نامه را پایین می‌آورد.
از لحاظ منطق نیز باید بین تمامی قسمت‌های پایان نامه ارتباط معنایی وجود داشته باشد و همه فصل‌ها به یک سبک نگارش شوند.
