ازدواج موقت؛ پیامدها و نگرانی‏ها

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب - سعیده جلادتی: ازدواج موقت یکی از راه حل های مشکلات ازدواج دائمی و دیررس در دنیای کنونی شناخته شده است و از نظر علمی در نظام جمهوری اسلامی نیز این مسئله مورد قبول واقع شده اما فرهنگ اجتماعی هنوز پذیرای آن نیست. برخی ازدواج موقت را به دلیل سنتی بودن خود، با مدرنیته و زندگی کنونی همخوان ندانسته و معتقدند که در جامعه امروزی ازدواج موقت مشکلات جدیدی را ایجاد خواهد کرد.

به گفته برخی از افرادی که در این زمینه تحقیق می‏کنند، در ازدواج موقت هیچ یک از طرفین تابع شرایط سخت وفاداری نیستند ولی به شکل فحشایی که به معنای بی بند و باری باشد نیز نمی‏باشند. 

حال این سوال ایجاد می شود که هدف از طرح ازدواج موقت چه بوده و تا چه میزان در جامعه ما مورد پذیرش قرار گرفته است ؟

سید جواد آرامی، جامعه شناس، در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار آفتاب در خصوص رواج ازدواج موقت گفت: در صورت رواج این گونه ازدواج‏ها، اوضاع کشور از سایر کشورهای خارجی هم بدتر می‏شود چرا که جوانان سایر کشورهای اروپایی ابتدا با یکدیگر دوست شده و بعد از انتخاب همسر، ازدواج کرده و سعی می کنند تا پایان عمر با هم بمانند در حالی که با این حساب معیشت کشور ما بدتر می شود چرا که هیچ رابطه ای استحکام ندارد.

وی با طرح سوالاتی ادامه داد: چگونه در یک کشور اسلامی عده ای صحبت از این گونه مسایل می‏کنند! آیا قصد دارند با این شیوه، جامعه و هنجارهایش رابر هم زنند که صحبت ازدواج و عقد موقت در میان دختران دبیرستانی را به میان می آورند؟ آیا مسئولانی که صحبت از چنین مسائلی می‏کنند حاضرند دختران خودشان را به عقد موقت در آورند؟

ازدواج موقت از یک ساعت تا 99 سال

ازدواج موقت از یک ساعت تا 99 سال می‏تواند باشد. زنانی که اقدام به ازدواج موقت می کنند به دلیل نزدیکی آن به ازدواج دائم احساس رضایت بیشتری می کنند. آن دسته از زنانی که اقدام به ازدواج موقت بیش از 4 الی 5 ماه می کنند وابستگی عاطفی شدیدی به همسر خود پیدا می کنند و همیشه نگران پایان این مدت و جدایی هستند. دسته دیگر زنانی هستند که اقدام به ازدواج موقت کمتر از 4 الی 5 ماه می کنند جنبه های عاطفی برای آنها کمتر مطرح است و برای تامین نیاز مادی خود اقدام به ازدواج های موقت کوتاه مدت و فراوان می کنند.

شهلا اعزازی کارشناس مسائل زنان در خصوص دلایل گرایش زنان به ازدواج موقت اظهار داشت: زمینه‏های مالی، عاطفی و جنسی از مهمترین دلایلی است که زنان اقدام به ازدواج موقت می کنند. بیشتر زنانی که ازدواج موقت می‏کنند ریشه‏ای از آسیب در زندگی آن‏ها وجود دارد و اکثریت، زنان مطلقه ای هستند که از همسران خود به دلایلی نظیر خشونت، اعتیاد و خیانت جدا شده‏اند.

وی خاطرنشان کرد: از آنجایی که اکثر زنان پیش از طلاق یا فوت همسر به آنها وابستگی مالی داشتند و خود تخصص و مهارت نداشتند معمولا ازطریق ازدواج موقت هزینه های خود را تامین می‏کنند.

اعزازی همچنین در ادامه افزود: با توجه به اینکه رواج ازدواج موقت در جامعه تمایل پسران جوان به ازدواج دائم را کاهش می دهد و این سبب کاهش موقعیت ازدواج برای دختران و بالا رفتن سن آن‏ها می‏شود، باید به آن به صورت یک مشکل اساسی در جامعه نگریست که نیاز به حل مشکلاتی نظیر بیکاری دارد که پسران جوان را از ازدواج دائم باز می دارد.

کارشناس مسائل زنان در خصوص تفاوت ازدواج موقت با ازدواج دائم گفت: در ازدواج موقت مهریه به زن تعلق می گیرد اما زن حق نفقه ندارد و در صورت فوت همسر از او ارث نمی برد.

مجید پولادوند 85 ساله به عنوان یک شهروند تا حدودی نظر مثبتی به ازدواج موقت دارد اما آن را تنها مناسب زنان می داند و نه دختران. وی معتقد است که ازدواج موقت برای زنانی است که یک بار ازدواج کرده اند و شوهرانشان را به هر دلیلی از دست دادند و سرپرست و منابع درآمدی هم ندارند. این زنان برای اینکه مجبور به تن دادن به هر کاری نشوند می توانند ازدواج موقت کنند. اما اگر این نظر در جامعه انتشار پیدا کند و قانونی شود ممکن است که از برخی دختران جوان و مجرد در این میان سوء استفاده شود.

همچنین مریم ساجدی 50 ساله و خانه دار نظر مساعدی نسبت به ازدواج موقت ندارد. وی معتقد است که این کار ممکن است خلاف و سوء استفاده‏های رسمی را به دنبال داشته باشدو هیچ دردی را هم دوا نمی‏کند. ساجدی با اشاره به مطلبی که همان روز در یکی از روزنامه های صبح خوانده است می گوید: در یکی از روزنامه ها خواندم که در دفترخانه‏ای افراد برای صیغه به هم معرفی می شوند و در این میان زنان یائسه به گفته دفتردار آن دفترخانه به پسران جوان و بی پول معرفی می‏شوند. این نگاه یک نگاه کاملا جنسی و کالایی به زنان می باشد که عامل باروری را در آنها حتی ملاکی برای صیغه در نظر می‏گیرند. این نگاه نگاه خیرخواهانه‏ای نیست و نه تنها حرمت زن را می‏شکند و پایه‏های خانواده را سست می‏کند بلکه فحشا را هم زیاد خواهد کرد.

بررسی آمار عملکرد گذشته ازدواج موقت در جامعه، نشان می‏دهد این پدیده در میان مردان متاهل به مراتب از مردان مجرد شایع تر است. بنا بر آمار رسمی، سهم ازدواج موقت انجام شده از سوی مردان متاهل، بیش از دو سوم و سهم مردان مجرد از این ازدواج، کمتر از یک سوم است.

هدف از ازدواج موقت، ضابطه مند کردن روابط میان دختر و پسر

هچنین آرامی با اشاره به پیامدهای رواج ازدواج موقت گفت: یکی از پیامدهای رواج ازدواج موقت کاهش واحد خانواده در جامعه می باشد. در برخی مناطق به دلیل شرایط فرهنگی خاص آن با انواع خانواده به شکل چند زنی، چند شوهری و ... روبرو هستیم. در ایران نیز در مجاورت خانواده هسته‏ای انواع دیگر خانواده به شکل مادر تنها، پدر تنها و خانواده بدون فرزند وجود دارد که این مدل‏های جدید خانواده مشکلات اجتماعی زیادی به همراه دارند و یکی از آن‏ها کاهش رواج خانواده در جامعه می باشد که منجر به فروپاشی جامعه می گردد.

این جامعه شناس افزود : وقتی دختر یا پسری به طور موقت و مکرر ازدواج می کند، از نظر روحی آسیب دیده و اعتقادی به خانواده ندارند و به طور حتم مورد سوء استفاده هم قرار می گیرند.

وی هدف از ازدواج موقت را چنین بیان کرد: هدف اصلی از این ازدواج رفع نیاز های جنسی جوانان و ضابطه مند کردن روابط میان دختر و پسر می‏باشد.

آرامی تصریح کرد: ازدواج موقت باید به شکلی باشد که آثار تخریبی بر جامعه نگذارد و در بین مردم فرهنگ سازی شود.

صدیقه وسمقی استاد فقه و حقوق دانشگاه تهران گفت: ازدواج موقت نه تنها نمی‏تواند مشکلی از مشکلات جامعه را حل کند بلکه باعث تشدید بحران های اجتماعی می‏شود.

وی با استناد به تحقیقات انجام شده در این زمینه اظهار داشت: در این تحقیقات مقایسه‏ای میان ازدواج موقت و همزیستی بدون ازدواج در غرب و پیامد های آن در ایران بررسی شده است.

وسمقی ادامه داد: غرب پس از 60 ، 70 سال تجربه همزیستی بدون ازدواج پیامدهای منفی اجتماعی را درک کرده و به این نتیجه رسیده است که از این راه باید برگردد، در حالی که جامعه ما تازه به آن روی آورده است.

این استاد دانشگاه در پایان خاطر نشان کرد: پیامد های ازدواج موقت در ایران هم دقیقا مانند همزیستی بدون ازدواج در غرب است، با این تفاوت که در غرب از همزیستی بدون ازدواج حمایت‏های قانونی و اجتماعی می شود و مسائل بهداشتی و اجتماعی آن مطالعه شده است در حالی که در کشور ما این مسائل مطالعه نشده و در طول تجربه هم هرگز مطالعه نخواهد شد.