افزایش قیمت برنج در مازندران؛ به‌نام شالیکاران، به‌کام دلالان
شخم و شیار زمستانه شالیزار‌های مازندران درحالی امسال با خوشحالی کشاورزان نسبت به فراوانی روان آب در رودخانه‌های استان و پوشش مناسب برف در ارتفاعات استان شروع شده است که با افزایش ناگهانی قیمت برنج در بازار علاوه بر این که کشاورزانی را که محصولشان را پیش از این تا ۴۰ درصد کمتر از قیمت کنونی فروخته‌اند، شوکه کرد، عاملی برای افزایش نهاده‌های کشاورزی نیز شده است.
اگرچه طبق اعلام مسوولان دولتی اکنون بازار عرضه و تقاضای برنج به ثبات رسیده است، اما پیامد‌های این افزایش قیمت تاثیرش را روی کشت وکارسال زراعی جاری شالیکاری گذاشت، به طوری که دستمزد هر هکتار شخم و شیار از ۱۵۰ میلیون ریال به ۲۰۰ میلیون ریال و قرارداد تهیه و عمل آوری هر سینی نشا برنج در بانک نشا از ۷۰۰ هزار ریال به یک میلیون ریال افزایش یافت.
قیمت برنج کشت اول طارم محلی و هاشمی اواخر دی ماه پس از پنج ماه سقف شکنی کرد و از متوسط ۸۵۰ تا ۹۰۰ هزار ریال در هر کیلو گرم به یک میلیون ۵۰ هزار ریال رسیده بود و کشت دوم برنج نیز تا یک میلیون ۱۵۰ هزار ریال عرضه شد. اما این قیمت طی ۲ هفته گذشته به یکباره در هر کیلو گرم حدود تا ۴۵۰ هزار ریال افزایش یافت.
شخم و شیار و آب تخت کردن نخستین مرحله برنجکاری است که به آب زیادی نیاز دارد تا فرایند باتلاقی شدن زمین برای نشا کاری فراهم شود. به کارگیری گسترده تراکتور از پنج سال پیش به عنوان یک فعالیت مکانیزه، کشت و کار را برای تولید این محصول استراتژیک بسیار آسان کرد و در واقع یکی از مشقت بار‌ترین مرحله برنجکاری را از بین برد، اما افزایش دستمزد تراکتور‌ها برای عمده کشاورزانی که دارای تیلر کشاورزی هستند، نگران کننده‌تر شده است.
یکی از شالیکاران قائمشهری بالا رفتن ناگهانی برنج پس از گذشت حدود ۶ ماه از ورود برنج امسال به بازار را بی انصافی در حق تولید کنندگان دانست و گفت: در حالی که امروز کشاورزان مشغول شخم و شیار زمستانه هستند افزایش قیمت برنج بهانه‌ای برای صاحبان تراکتور‌ها شد تا دستمزد‌ها را تا ۲۰ درصد افزایش بدهند.
رحیم سلطانی این وضعت را آش نخورده و دهان سوخته توصیف کرد و ادامه داد: دستمزد هر هکتار شخم و شیار از ۱۵۰ میلیون ریال به ۲۰۰ میلیون ریال افزایش یافته است.
وی با توضح این نکته که طی ۲ هفته گذشته قیمت برنج طارم محلی امسال که ۶ ماه گذشته یعنی از اوایل شهریور تا یک ماهه گذشته در هرکیلو گرم حدود ۸۵۰ هزار ریال بوده است، اما اکنون به یک میلیون و ۵۰۰ هزار ریال رسید، تصریح کرد: این افزایش قیمت یعنی کشاورزان که محصولشان را فروخته‌اند به اندازه درآمد یک سال شالیکاری متضرر شدند.
وی با طرح این سوال که سود ۹۵ درصدی ناشی از افزایش قیمت برنج پس از گذشت حدود ۶ ماه ثبات بازار این محصول به اصطلاح راهبردی به جیب چه کسانی می‌رود؟، ادامه داد: اگرچه قیمت هر کیلو برنج کیفی طارم محلی مازندران تا یک میلیون و ۴۰۰ هزار ریال به نسبت دیگر مایحتاج اصلا بالا نیست، اما این که شالیکاران همواره از نام استراتژیک بودن این محصول متضرر شوند، بی انصافی است.
یکی دیگر از هزینه‌های سنگینی که شالیکاران در سالجاری مواجه شدند، افزایش ۳۰ درصدی مبلغ قرارداد با بانک نشا است، طبق برسی‌ها سال گذشته برای هر هکتار عمل آوری و تهیه بوته نشا و انجام نشا کاری از سوی بانک نشا ۱۸۰ تا ۲۰۰ میلیون ریال بوده است، اما امسال این رقم به ۳۰۰ میلیون ریال افزایش یافت.
هرچند استقبال شالیکاران به نشا مکانیزه در چند سال اخیر بیشتر شده است و صاحبان بانک نشا از فرصت استقبال شالیکاران استفاده کرده و مبلغ قرار داد را به صورت توافقی افزایش می‌دهند، اما افزایش قیمت برنج در ۲ هفته اخیر همزمان با آغاز شخم و شیار زمستانه بهانه بالا بردن مبلغ قرارداد بانک نشا و دستمزد‌ها را دو چندان کرده است.
نشاکاری با دستگاه نشا کار منوط به تهیه و تولید بوته مخصوص با اندازه مشخص است که بانک نشا به عنوان مرکز خزانه گیری مکانیزه و کشت بوته شالی با دستگاه است و طبق آمار رسمی سازمان جهاد کشاورزی مازندران در حال حاضر حدود ۲۰۰ واحد بانک نشا در استان فعال است.
بر اساس آمار جهاد کشاورزی مازندران امسال ۲۱۵هزار هکتار از زمین‌های استان زیر کشت برنج رفته بود و یک میلیون و ۵۳ هزار و ۸۴۴ تن برنج سفید در استان تولید شده است.
کشت برنج در مازندران به طور معمول با شخم و شیار، خزانه گیری و آب تخت کردن شالیزار از ماه اسفند آغاز می‌شود و به طور معمول دراواخر ماه فروردین به مرحله نشاء می‌رسد.
برنجکاری یکی از مهم‌ترین فعالیت کشاورزی در مازندران و منبع مهم درآمد کشاورزان استان است و با تولید بیش از یک میلیون تن، ۴۲ درصد برنج مورد نیاز کشور از این استان تامین می‌شود. استان مازندران تولید کننده ۷۲ نوع محصول زراعی و باغی است که در تولید ۱۵ محصول رتبه اول تا سوم را دارد.
این استان با برخورداری از تنها ۲ و نیم درصد زمین کشاورزی کشور، سالانه هفت درصد از تولیدات کشاورزی و ۱۱ درصد از ارزش اقتصادی محصولات کشاورزی کشور را در اختیار دارد.
