تبلیغات را از در بیرون می‌کنی از پنجره وارد می‌شود
تبلیغات، یکی از مهم‌ترین ابزار‌های بازاریابی است؛ از تبلیغات چاپی و کاغذی گرفته تا ایمیل‌ها، تماس‌ها و پیامک‌ها، همه با یک هدف انجام می‌شوند: جلب‌توجه مخاطب و ترغیب او به خرید محصول.
اما در سال‌های اخیر، پیامک‌ها و تماس‌های ناخواسته‌ای روی گوشی کاربران ظاهر می‌شود که نه‌تنها وقت آنها را می‌گیرد، بلکه موجب نارضایتی گسترده نیز شده است. این مزاحمت‌ها وقتی آزاردهنده‌تر می‌شوند که کاربر نتواند راهی برای رهایی از آنها پیدا کند.
در سال‌های اخیر، به‌منظور مقابله با این مزاحمت‌ها، سامانه‌ها و مقرراتی در کشور راه‌اندازی شده‌اند. اما با وجود این اقدامات، کاربران همچنان از دریافت پیامک‌ها و تماس‌های تبلیغاتی گلایه‌مندند.
بر اساس آمار منتشرشده، در سال ۱۴۰۲، از مجموع بیش از ۱۶۰ میلیارد پیامک ارسالی، نزدیک به ۳۰ درصد به تبلیغات و ۱۵ درصد به کسب‌وکار‌های خصوصی مربوط بوده است. یعنی به طور میانگین، ماهانه حدود ۴ میلیارد پیام تبلیغاتی به گوشی کاربران ارسال شده. این در حالی است که در سال ۱۴۰۳، با رشد ۴۰ درصدی تعداد پیامک‌ها، این رقم نیز افزایش‌یافته است.
یکی از مهم‌ترین سامانه‌هایی که برای کاهش این مزاحمت‌ها طراحی شده، سامانه ۱۹۵ است که توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی راه‌اندازی شده. این سامانه امکان ثبت شکایت از پیامک‌ها و تماس‌های تبلیغاتی را از طریق پیامک، وب‌سایت یا کد دستوری *۸۰۰# فراهم کرده است.
طبق گفته‌های مهدی قلیچ‌خانی، معاون اداره کل حفاظت از حقوق مصرف‌کننده رگولاتوری، در ۹ ماه نخست سال ۱۴۰۳ تعداد ۶۸ هزار و ۴۸۱ شکایت ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۱۸ درصد کاهش داشته است. همچنین مدت‌زمان پاسخ‌گویی به شکایات از ۹ روز به ۷ روز کاهش‌یافته است.
بااین‌حال، برخی کاربران همچنان از عملکرد این سامانه رضایت ندارند. یکی از کاربران در فضای مجازی نوشته: «هر روز پیامک‌هایی دریافت می‌کنم که نه به دردم می‌خورد و نه خواهان دریافتشان هستم. چندین بار از سامانه ۱۹۵ شکایت کردم، ولی باز هم پیام‌ها از سرشماره‌های دیگر میایند.»
راهکار‌هایی که کافی نبوده‌اند
سامانه ثبت‌نام شماره‌های تبلیغاتی، یکی دیگر از اقدامات وزارت ارتباطات برای مقابله با این معضل است. کاربران با ثبت‌نام در این سامانه می‌توانند از دریافت پیامک‌های تبلیغاتی ناخواسته جلوگیری کنند. همچنین سامانه فیلترینگ تماس‌های صوتی تبلیغاتی نیز زیر نظر رگولاتوری راه‌اندازی شده که کاربران از طریق آن می‌توانند تماس‌های تبلیغاتی را مسدود کنند.
اما این سامانه‌ها نیز با ضعف‌هایی در عملکرد خود مواجه‌اند. یکی از کاربران درباره سامانه فیلترینگ می‌گوید: «شماره‌ام را در سامانه ثبت کردم، ولی هنوز هم تماس‌های تبلیغاتی دریافت می‌کنم.»
لزوم اخذ رضایت قبلی از کاربران
طبق مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۴۰۳، اپراتور‌ها موظف شده‌اند تماس‌های تلفنی تبلیغاتی مزاحم را متوقف کنند. بر اساس این مصوبه، شرکت‌هایی که قصد تبلیغات تلفنی دارند، باید ابتدا این تماس‌ها را شناسایی کرده و مانع ورود آنها به شبکه اپراتور شوند. همچنین اپراتور‌ها باید سیستمی برای شناسایی و جلوگیری از ارسال پیامک‌ها و تماس‌های مزاحم ایجاد کنند.
در کنار این، قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان مصوب ۱۳۸۸ نیز بر لزوم اخذ رضایت قبلی و آگاهانه کاربران برای ارسال پیامک‌های تبلیغاتی تأکید دارد. در صورت ارسال پیام‌های تبلیغاتی بدون رضایت کاربر، سازمان‌های مسئول می‌توانند خطوط ارسال‌کننده را مسدود و متخلفان را جریمه کنند.
نبرد نابرابر با شماره‌های شخصی
با وجود تمامی این تلاش‌ها، مشکل همچنان پابرجاست. یکی از چالش‌های بزرگ در این زمینه، استفاده برخی کسب‌وکار‌ها از شماره‌های شخصی برای ارسال پیام‌های تبلیغاتی است؛ امری که شناسایی و مسدودسازی آنها را دشوارتر می‌کند. همچنین برخی کاربران گزارش داده‌اند که باوجود ثبت‌نام در سامانه‌های فیلترینگ، هنوز هم به‌صورت مداوم پیام‌ها و تماس‌های ناخواسته دریافت می‌کنند.
به نظر می‌رسد که مقابله مؤثر با این معضل، نیازمند رویکردی جامع‌تر، نظارت‌های دقیق‌تر بر عملکرد اپراتور‌ها و محدودیت‌های جدی برای استفاده تبلیغاتی از شماره‌های شخصی باشد. تنها در این صورت است که می‌توان انتظار داشت کاربران، تجربه‌ای آرام‌تر و عاری از مزاحمت‌های تبلیغاتی در فضای ارتباطی خود داشته باشند.
