علت خرابی دندان‌ها در دوران بارداری
در این مطلب قرار است ضمن بررسی راهکار‌های تقویت دندان‌ها در دوران بارداری، روش‌های پیشگیری، علائم، عوارض و درمان پوسیدگی دندان در این بازه زمانی را نیز بررسی کنیم.
دلایل خرابی دندان‌ها در دوران بارداری
دورانی که در آن زن باردار، فرزند خود را در رحم پرورش می‌دهد، بین ۳۷ تا ۴۲ هفته طول می‌کشد و طی این مدت، تغییرات زیادی در بدن او رخ می‌دهد. این تغییرات بیشتر منشأ هورمونی دارند و می‌توانند باعث بروز مشکلات مختلفی شوند. از جمله موارد رایج در این دوران می‌توان به ریزش مو، تغییر رنگ پوست، حساس شدن دندان‌ها، پوسیدگی و درد دندان اشاره کرد. خرابی دندان در بارداری معمولاً بی‌دلیل نیست و در ادامه به عواملی که باعث افزایش احتمال آسیب دیدگی و پوسیدگی دندان در این دوران می‌شوند اشاره می‌کنیم:
تهوع
در ماه‌های ابتدایی بارداری، بسیاری از زنان با تهوع مکرر مواجه می‌شوند. بالا آمدن اسید معده و تماس آن با دندان‌ها، به مرور موجب تضعیف مینای دندان می‌شود. از طرفی، تکرار این حالت و بی‌حوصلگی ناشی از آن، باعث می‌شود رسیدگی به بهداشت دهان کاهش پیدا کند. همین موضوع باعث تجمع جرم روی دندان‌ها و لثه می‌شود. علاوه بر این، کاهش سطح کلسیم بدن در دوران بارداری، که بطور طبیعی رخ می‌دهد، می‌تواند روند پوسیدگی را تسریع کند؛ چراکه مقاومت بافت‌های دهان و دندان در برابر اسید‌ها کمتر می‌شود.
تغذیه
در این دوران، بسیاری از زنان به مصرف خوراکی‌های شیرین یا ترش تمایل بیشتری نشان می‌دهند. این تغییر در ذائقه که ناشی از ویار بارداری است، محیط دهان را برای رشد باکتری و ایجاد پوسیدگی آماده‌تر می‌کند. باقی‌مانده این مواد غذایی روی دندان‌ها در صورت مسواک نزدن به موقع، به سرعت باعث آسیب به مینای دندان خواهد شد.
کاهش بهداشت دهان و دندان
شرایط جسمی و روحی مادر در دوران بارداری ممکن است موجب کاهش انگیزه برای انجام مراقبت‌های روزانه مانند مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن شود. این بی‌توجهی ساده در طولانی مدت، باعث تجمع پلاک میکروبی و آسیب به دندان‌ها می‌شود.
از آن جایی که در دوران بارداری محدودیت‌هایی برای درمان‌های دندانپزشکی وجود دارد، رسیدگی به مشکلات دهان و دندان ممکن است به تعویق بیفتد یا به‌درستی انجام نشود. به همین دلیل، پیشگیری از پوسیدگی دندان در این بازه زمانی اهمیت ویژه‌ای دارد و باید پیش از بروز مشکل، اقدامات لازم انجام شود.
جلوگیری از پوسیدگی دندان در دوران بارداری
پیشگیری از خرابی دندان‌ها در دوران بارداری، موضوعی است که می‌توان آن را در دو مرحله مورد بررسی قرار داد:
مرحله اول: پیش از شروع بارداری
بسیاری از زنان پیش از آغاز دوران بارداری تحت مراقبت پزشک زنان قرار می‌گیرند. در این بازه زمانی معمولاً برنامه‌ای غذایی برای آنها در نظر گرفته می‌شود که شامل توصیه‌هایی برای تأمین ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری است.
در کنار تنظیم تغذیه، انجام معاینه دندانپزشکی می‌تواند از مشکلات دهانی در ماه‌های بعد جلوگیری کند. مصرف کلسیم کافی و رعایت تعادل در دریافت اسید فولیک و سایر مکمل‌ها نیز در این دوره اهمیت دارد.
مرحله دوم: در دوران بارداری
در این دوره احتمال افزایش تهوع، خونریزی لثه، التهاب و عفونت در بافت لثه بیشتر می‌شود. به همین دلیل رعایت نکات بهداشتی دهان و دندان باید با دقت بیشتری انجام شود. استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید، افزایش دفعات مسواک زدن، شست‌وشوی دهان پس از تهوع با آب خالص و مصرف ویتامین C طبق نظر پزشک، از اقدامات مهم برای پیشگیری است. همچنین استفاده از خوراکی‌هایی که حاوی کلسیم هستند، در کنار کاهش مصرف مواد قندی و شیرین، به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند.
تقویت دندان در دوران بارداری
همانطور که اشاره شد، دوران بارداری با تغییرات متعددی در بدن همراه است که می‌تواند منجر به بروز مشکلات مختلفی از جمله ناراحتی‌های دهان و دندان شود. از آسیب‌های رایج در این دوران می‌توان به پوسیدگی در سطوح مختلف دندان، تغییر رنگ و کدر شدن مینای دندان، شل شدن دندان‌ها، بیماری لثه و در برخی موارد بروز تورم‌های بارداری در بافت لثه اشاره کرد.
برای پیشگیری از این مشکلات، تقویت دندان‌ها در دوران بارداری از اهمیت بالایی برخوردار است. معمولاً زنانی که تصمیم به فرزندآوری دارند، از مدتی قبل تحت‌نظر پزشک قرار می‌گیرند. در این بازه زمانی پزشک با تجویز مکمل‌هایی مانند کلسیم، اسید فولیک و انواع ویتامین‌ها، سعی در آماده‌سازی بدن برای بارداری سالم دارد. این اقدامات تأثیر مستقیمی بر سلامت دهان و دندان نیز دارد.
تغذیه نیز نقش کلیدی در تقویت دندان‌ها در این دوران ایفا می‌کند. مصرف منظم لبنیات، منابع طبیعی کلسیم، سبزیجات برگ‌دار و میوه‌های تازه، در کنار پرهیز از خوراکی‌های قندی یا اسیدی، باعث تقویت ساختار دندان‌ها و کاهش احتمال پوسیدگی می‌شود.
بهترین روش‌های کنترل عفونت دندان در بارداری
در دوران بارداری، به دلیل محدودیت در استفاده از داروها، بسیاری از مادران ترجیح می‌دهند برای کنترل عفونت‌های دندانی از روش‌های طبیعی استفاده کنند. برخی از این روش‌ها عبارت‌اند از:
- آب نمک: شستشوی دهان با محلول آب نمک برای کاهش التهاب و باکتری‌های دهان
- سیر: قرار دادن سیر تازه رنده شده روی ناحیه ملتهب، به‌عنوان یک ضد باکتری طبیعی
- چای سبز: مصرف منظم چای سبز برای کاهش باکتری و بهبود سلامت لثه
- روغن میخک یا زیتون: استفاده از این روغن‌ها به دلیل خاصیت ضد درد و ضد عفونی کنندگی
با این حال اگر درد یا التهاب ادامه پیدا کرد، مراجعه به دندانپزشک یا پزشک زنان ضروری است.
خطرات پوسیدگی و عفونت برای جنین
یکی از نگرانی‌های مهم در دوران بارداری، تأثیر مستقیم مشکلات دهانی مادر بر سلامت جنین است. جنین در تمام این مدت از طریق بدن مادر تغذیه می‌شود و هر عفونتی که در بدن مادر ایجاد شود، می‌تواند به طور غیرمستقیم روی جنین تأثیر بگذارد. التهاب یا چرک ناشی از پوسیدگی درمان‌نشده، ممکن است از طریق جریان خون یا مسیر ناف به جنین منتقل شود و در موارد حادتر باعث ایجاد عفونت یا آسیب جدی شود.
علاوه بر این، مصرف خودسرانه چرک خشک‌کن‌ها و دارو‌های مسکن بدون تجویز پزشک می‌تواند به سلامت جنین آسیب برساند. برخی داروها باعث بروز مشکلات قلبی یا عصبی در جنین می‌شوند و حتی ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهند. به همین دلیل، درمان هر نوع درد یا عفونت باید زیر نظر پزشک متخصص انجام شود.
