زیر و بم تاریخ جشنوارۀ فیلم کن

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: در آغازین شصت و سومین فستیوال سینمائی کن، در هوائی دم دار و در شهری که در آن کارگران به شدت مشغول کار برای تعمیر ویرانی‌هایی هستند که در پی طغیان دریا در روز سه‌شنبه گذشته به وجود آمد، و در حالی که شهر هنوز از جنب وجوش خیل عظیم فستیوال روها پرنشده، شاید بد نباشد به تاریخچه آن نگاهی کوتاه بیاندازیم. 

به گزارش خبرگزاری فرانسه،‌ هان به شمار می‌آید، بیش از 35.000 حرفه ای سینما و 4000 خبرنگار را به این شهر می کشاند که با در نظر گرفتن سالیانه بودن جشنواره، نسبت آن از بازیهای المپیک هم بیشتر است.

فستیوال کن در سال 1946 به ابتکار "ژان زه" وزیر وقت هنرهای زیبا بر پا نهاده شد. 

پیش‌تر البته نیاز به داشتن یک فستیو ال بین‌المللی‌ مسابقه‌ای فیلم در نمایشگاه تخصصی سال 1937 محرز شده بود اما یک رخداد خاص باعث شد که این خواست شکلی جدی به خود بگیرد.
ماجرا از این قرار بود که در پایان سال‌های 1930، دو شخصیت فرانسوی، ناخشنود از دخالت دولت‌های فاشیست آلمان و ایتالیا در انتخاب فیلم‌های فستیوال ونیز، طرح ایجاد یک فستیوال بین‌المللی فیلم را به وزیر یاد شده ارائه کردند. این طرح نه تنها مورد توجه این وزیر قرار گرفت بلکه حمایت آمریکائی‌ها و انگلیسی‌ها را هم جلب کرد. 

پس از آن مسأله انتخاب شهر مطرح گردید و شهرهائی چون "ویشی"، "بیاریتس" و "الجزیره" نامزد برگزاری فستیوال شدند. اما سرانجام "کن" برگزیده شدو "فیلیپ ارلانژه" به عنوان اولین رئیس آن انتخاب گردید.

در سال 1939، "لوئی لومیر"، (یکی از برادران لومیر و از مبتکران سینما) ریاست اولین فستیوال را که قرار بود از اول تا 20 سپتامبر برگزار شود پذیرفت. این همان سالی است که شاهد نمایش فیلم معروف "جادوگر شهر زمرد" ساخته "ویکتور فلمینگ" بود.
 در نتیجه در ماه اوت، کمپانی "مترو گلدوین مایر" یک کشتی بزرگ اقیانوس پیما را اجاره کرد و ستار‌ه‌های هالیوود را به سوی فرانسه اعزام داشت. درمیان این ستاره ها، "تایرون پاور"، "گاری کوپر"، "آنابلا" و شماری دیگر دیده می‌شدند.

جشن های پر شکوهی نظیر آن چه در فیلم "کازیمودو" دیده می شد، نیز پیش‌بینی شده بود. آمریکائی‌ها حتی می‌خواستند ماکتی از ساختمان کلیسای معروف نتردام پاریس را در "کن" بسازند. 
اما در روز اول سپتامبر، یعنی روز گشایش فستیوال، ارتش آلمان نازی وارد خاک لهستان شد و فستیوالی را که هنوز به دنیا نیامده بود متوقف کرد. سه روز بعد هم فرانسه و انگلستان به آلمان اعلان جنگ کردند.

در واقع اولین فستیوال واقعی پس از جنگ، در سال 1946 برگزار شد و پس از آن هم، وقتی دو کشور ایتالیا و فرانسه بار دیگر خصومت‌ها را فراموش کردند، صحبت از این می‌رفت که فستیوال "ونیز" و "کن" یکسال در میان برگزار شوند. 

اما موفقیت چشمگیر فستیوال و اعتراض کسانی که این عمل را گونه‌ای کاپیتولاسیون فرانسه در برابر ایتالیا توصیف می‌کردند، باعث شد فستیوال، سال بعد، آنهم با وجود گرفتاریهای زیاد (از جمله کنده شدن سقف کاخ فستیوال در پی باران‌های سیل آسا) برگزار شود. 

گر چه فستیوال کن بدین ترتیب موضعش را محکم کرد و در اروپا مطرح شد اما از سال 1948 تا 1950 ظاهراً به دلیل نبود بودجه، و در عمل به دلیل توافقی که با فستیوال ونیز انجام گرفته بود، تشکیل نشد.

اما پس از پایان گرفتن این توافق در سال 1950، جشنوارۀ کن به فصل بهار موکول شد تا دیگر جائی برای رقابت با ونیز وجود نداشته باشد. 

چهار سال بعد، در سال 1955 ، نخل طلا به جای "جایزه بزرگ" برای بهترین فیلم به وجود آمد. در این سال اولین نخل طلا به "دلبرت مان" برای فیلم "مارتی" تعلق گرفت.

در عین حال کن جای خود را هر چه بیشتر در دنیای سینما باز کرد و آنچه که "آندره بازن"، منتقد به نام میخواست، به واقعیت پیوست. او می‌گفت فستیوال باید کمتر به جشن، وطن پرستی و یا دیپلماسی بپردازد و باید بیشترخود را وقف سینما کند.

از همان زمان بود که سینماگران آثار مهم خود را راهی کن کردند. از جمله آنان "ربرتو روسلینی"، "فدریکو فلینی"، "اینگمار برگمان"، الیا کازان، "رابرت وایز"، "ویلیام وایلر"، میکلآنجلو آنتونیونی" و "ساتیا جیت رای" بودند.

در سال 1959، فرانسوآ تروفو" که فستیوال کن را یک "تآتر سیاسی" می‌نامید، جایزه بزرگ کارگردانی آن را دریافت کرد، "آلن رنه" سه سال پس از نمایش مستند جنجال برانگیز ش "شب ومه"، با فیلم "هیروشیما عشق من" به کن بازگشت و در همین سال "موج نوی" سینمای فرانسه اعلام وجود کردو بازار فیلم هم چشم به جهان گشود.

در سال 1968 ، علیرغم رشد چشمگیر فستیوال، به دلیل انقلاب دانشجوئی و کارگری در فرانسه و اعتصابات بزرگ و همچنین اشغال کاخ فستیوال توسط دانشجویان معترض، کار فستیوال در روز 19 مه، متوقف شد. 

گفتنی است که روز پیش از آن "فرانسوآ تروفو"، "ژان لوک گدار"، "کلود لولوش"، "کلود بری"، "رومن پولانسکی"و "لوئی مال" در اعتراض به برکناری "هانری لانگلوآ" از سمت ریاست سینماتک فرانسه توسط "آنده مالرو"وزیر فرهنگ، سالن نمایش را بر هم زده بر پرده‌های آن آویزان شده بودند.
این اولین بار در تاریخ سینما بود که فستیوالی در نیمه راه خود لغو می‌شد.

در سال 1978 تغییرات اساسی در فستیوال به وجود آمد. ژیل ژاکوب به عنوان مدیرآن برگزیده شد. او جایزه دوربین طلائی را، که به اولین فیلم کارگردانان درهمه بخش‌های فستیوال تعلق می‌گیرد، به وجود آورد. 

تغییرات دیگری از جمله ریاست هیأت داوران توسط حرفه ای های سینما مشاهده شد و سپس ژیل ژاکوب با ایجاد "سینه فونداسیون" در سال 1998، کار حمایت از تولیدات سینمائی در جهان را آغاز نمود. 

او همچنین همواره حامی سینماگران جهان به‌ویژه آنهائی که در کشورشان در فشار قرار دارند بوده است.

امسال فستیوال کن راه تازه‌ای را گشوده و آن هم پخش مستقیم مراسم گشایش آن در سینماهائی است که به دستگاه‌های دیجیتالی مجهز هستند.