زخم خشکسالی بر پیکره چهارمحال و بختیاری
داد بی‌آبی در مناطق مختلف چهارمحال و بختیاری در یک دهه گذشته به آسمان بلند شده است، چشمه‌ها و رودخانه‌های پرآب این استان یکی پس از دیگری در حال خشک شدن هستند، اما به‌نظر می‌رسد کسی هنوز بحران بی‌آبی در استانی را که در گذشته بیش از ۱۰ درصد آب شیرین کشور را تامین می‌کرد، باور نکرده است.
اجرای پروژه‌های انتقال آب از چهارمحال و بختیاری به سایر استان‌ها، این استان را با چالش‌های بسیاری در تامین آب مواجه کرده است، اگر چاره‌ای برای مشکل کم‌آبی در این استان اندیشیده نشود، این منطقه که روزگاری به بهشت طبیعت‌گردی در ایران معروف بود به جهنمی خشک و بی آب و علف تبدیل خواهد شد.
بر اساس آخرین آمار سازمان هواشناسی چهارمحال و بختیاری میزان بارش‌ها در استان نسبت به میانگین بلندمدت با کاهش ۶۴ درصدی مواجه شده است و بارش‌های چند روز اخیر در استان نتوانسته این کسری بارش را جبران کند، در گذشته ارتفاع برف در مناطقی مانند شهرستان کوهرنگ در این فصل سال به بیش از یک متر می‌رسید، این یخچال‌های طبیعی برف منبع تغذیه‌ای برای چشمه‌ها و رودخانه‌ها محسوب می‌شد، اما امروز شاهد بارش‌های سنگین برف در استان نیستیم و به‌علت شیب زیاد بارش‌های باران به‌سرعت از دسترس خارج می‌شود و تاثیر چندانی در افزایش منابع آبی ندارد.
کاهش معنادار جریان آب‌های سطحی در چهارمحال و بختیاری
فردوس کریمی- مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری در تشریح آخرین وضعیت منابع آبی استان، اظهار کرد: اقلیم این استان کوهستانی است، ۸۶ درصد مساحت استان در مناطق کوهستانی و ۱۳ درصد نیز در دشت‌ها قرار دارد، همچنین سرچشمه سه رودخانه کارون، زاینده‌رود و دز در این استان واقع شده است.
وی با اشاره به اینکه چهارمحال و بختیاری دچار خشکسالی شده است، افزود: طی ۱۰ سال گذشته میزان بارش در این استان ۵۱ درصد کاهش داشته و دمای هوای استان نیز طی این مدت یک درجه سانتی‌گراد گرم‌تر شده است، افزایش دمای هوا در استان باعث کاهش بارش و تغییر رژیم بارش از برف به باران شد.
کریمی با بیان اینکه از ۱۸۵ رودخانه موجود در چهارمحال و بختیاری ۱۰۴ رودخانه فصلی و مابقی دائمی هستند، توضیح داد: حجم آورد رودخانه کارون در استان چهار میلیارد مترمکعب و آورد رودخانه زاینده‌رود یک میلیون و ۳۹۰ میلیون مترمکعب است، سهم برداشت استان از رودخانه‌ها در بخش شرب ۹ درصد، در بخش صنعت یک درصد و در بخش کشاورزی ۹۰ درصد است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری بیان کرد: ۱۲ دشت مطالعاتی در چهارمحال و بختیاری وجود دارد که از این تعداد چهار دشت شهرکرد، بروجن، سفید دشت و جوانمردی در حالت ممنوعه بحرانی قرار دارند، در این دشت‌ها مجموعا ۵۷۰ میلیون متر مکعب کسری مخزن آب وجود دارد که بیش‌ترین کسری مربوط به دشت شهرکرد با ۲۰۲ میلیون متر مکعب است، فرونشت در دشت‌های استان ناشی از خشکسالی و کمبود بارش بوده و این روند ادامه دارد.
وی در خصوص وضعیت منابع آب زیرزمینی در چهارمحال و بختیاری، گفت: از سال ۱۳۴۲ تاکنون وضعیت سطح منابع آب زیرزمینی استان سیر نزولی داشته است.
کریمی با تاکید بر اینکه روند کاهشی جریان‌های سطحی آب در چهارمحال و بختیاری معنادار است، یادآور شد: سرچشمه رودخانه‌های کارون و زاینده‌رود در شهرستان کوهرنگ قرار دارد، در این منطقه شاهد کاهش چشمگیر بارش هستیم، آبدهی چشمه کوهرنگ به‌شدت کاهش داشته است، آبدهی سایر چشمه‌ها نیز مطلوب نیست
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری در ادامه با اشاره به پروژه‌های تامین آب در استان، اظهار کرد: عملیات اجرایی پروژه آبرسانی بن- بروجن در سال ۹۱ آغاز شده است، این پروژه در حال حاضر ۷۳ درصد پیشرفت فیزیکی دارد، اما به‌علت وجود معارضان در محل آبگیر دچار مشکل هستیم، مطالبه اصلی تامین امنیت برای اجرای این پروژه در استان مجاور است.
وی ادامه داد: همچنین عملیات اجرایی سد باباحیدر از ۱۳ سال قبل در چهارمحال و بختیاری آغاز شده است، این پروژه ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و اگر شرایط فراهم شود این پروژه می‌تواند تا پایان سال به بهره‌برداری برسد.
کریمی در پایان گفت: در حال حاضر در مجموع ۴۵۶.۵ لیتر در ثانیه کمبود آب شرب در چهارمحال و بختیاری وجود دارد.
۹۶.۵ درصد مساحت چهارمحال و بختیاری درگیر خشکسالی است
شهرام احمدی- مدیرکل سازمان محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری در خصوص چالش‌های خشکسالی در مناطق حفاظت شده استان، اظهار کرد: ۸۷.۴ درصد استان در حوزه کارون، ۱۲.۳ درصد در حوزه زاینده‌رود و ۳ درصد در حوزه زاینده‌رود قرار دارد.
وی بیان کرد: محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری با چالش‌های از جمله خشکسالی شدید در سال‌های اخیر، کاهش منابع آبی، اجرای پروژه‌های انتقال آب بدون توجه به اکوسیستم، خشکیدگی و زوال جنگل‌های بلوط، تخلیه آبخوان‌ها، ایجاد کانون‌های گرد و غبار، فرسایش خاک و وابستگی شدید مردم به محیط‌زیست مواجه است.
احمدی افزود: خشکسالی باعث افت شدید سطح ایستابی منابع آب زیرزمینی و کاهش تولید در مراتع شده است، همچنین خشکسالی آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع را افزایش داده و این مسئله به تنوع زیستی در مناطق حفاظت شده آسیب می‌زند.
مدیرکل سازمان محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه چهارمحال و بختیاری در گذشته یکی از مراکز تولید آب در کشور محسوب می‌شد، عنوان کرد: اکنون این استان رتبه دوم خشکسالی در کشور را به خود اختصاص داده است و در وضعیت قرمز قرار دارد.
وی تاکید کرد: در حال حاضر ۹۶.۵ درصد مساحت چهارمحال و بختیاری درگیر خشکسالی شده و در بسیاری از مناطق این خشکسالی شدید و بحرانی است و تنها ۳.۵ درصد مساحت استان از نظر بارش و آب و هوا در وضعیت نرمال قرار دارد.
احمدی با اشاره به اینکه ۹۷ چشمه در مناطق تحت حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری خشک شده است، خاطرنشان کرد: همچنین ۱۵۹ چشمه دچار کاهش آبدهی تا ۹۰ درصد شده، همچنین در حال حاضر ۴۵ هکتار از جنگل‌های استان و ۳۵۰ هکتار از مراتع استان دچار خشکیدگی شده است.
مدیرکل سازمان محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری با تاکید بر اینکه پدیده فرونشت در دشت‌های استان به وضوح قابل مشاهده است، بیان کرد: سه دشت در این استان تبدیل به کانون تولید گرد و غبار شده است، رعایت نشدن حق‌آبه‌های زیست‌محیطی موجب خشکیدگی تالاب‌های استان می‌شود.
وی در خصوص اجرای پروژه تونل بهشت‌آباد در شهرستان اردل، توضیح داد: در طراحی این پروژه به مسائل اکوسیستمی منطقه توجه نشده است، گسل بزرگ زاگرس در این منطقه قرار دارد و اگر تونل در این منطقه حفر شود، گسل زاگرس تمامی منابع آبی در این منطقه را خالی می‌کند و تمامی چشمه‌ها خشک خواهد شد، اجرای این پروژه تبعات زیست‌محیطی، اجتماعی، اقتصادی و .. را در پی دارد.
خشکیدگی جنگل‌ها و مراتع خطر وقوع سیلاب در چهارمحال و بختیاری را افزایش می‌دهد
عطاء‌الله ابراهیمی- مدیرکل سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه در سال‌جاری خشکسالی و سرمازدگی حدود ۲۶۰۰ میلیارد تومان خسارت به بخش کشاورزی وارد کرده است، اظهار کرد: خشکیدگی جنگل‌های بلوط زاگرس و اکوسیستم‌های مرتعی از چالش‌های این استان محسوب می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: خشکیدگی جنگل‌ها و مراتع خطر وقوع سیلاب در چهارمحال و بختیاری را افزایش می‌دهد، متاسفانه سطح قابل توجهی از جنگل‌ها و مراتع استان به‌علت خشکسالی و کاهش بارش دچار خشکیدگی شده‌اند.
چالش‌های پروژه‌های انتقال آب در چهارمحال و بختیاری
اقبال عباسی- استاندار چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه مهم‌ترین مسئله در این استان بحث آب است، اظهار کرد: پروژه‌های انتقال آب مانند تونل بهشت‌آباد، سد کوهرنگ ۳، سد ونک و گلاب چالش‌های بسیاری را ایجاد کرده است.
استاندار چهارمحال و بختیاری افزود: پروژه آبرسانی بن- بروجن برای تامین آب شرب نیمی از جمعیت مردم این استان دارای اهمیت است، اما اجرای آن بنا بر مسائل مختلف دچار مشکل شده است، خودروی پیمانکار این پروژه توسط عده‌ای به آتش کشیده شد، اما برخورد جدی با این افراد صورت نگرفت.
وی با تاکید بر اینکه مجلس شورای اسلامی باید از بعد نظارتی خود برای تسریع در روند اجرای پروژه آبرسانی بن- بروجن استفاده کند، گفت: کمیسیون رسیدگی به آب‌های زیرزمینی صلاحیت لازم را ندارد که دستور توقف این پروژه را صادر کند، این پروژه جهت اجرا تمامی مسیرهای قانونی را طی کرده است و نباید اجرای هیچ پروژه انتقال آبی را به این پروژه گره بزنیم.
عباسی خاطرنشان کرد: پروژه تونل بهشت‌آباد مجوزهای زیست‌محیطی را اخذ نکرده است، حال این سوال مطرح می‌شود که اگر این پروژه مجوزات لازم را اخذ نکرده است، چرا باید در مسیر اجرا قرار بگیرد.
استاندار چهارمحال و بختیاری در خصوص اجرای پروژه تونل کوهرنگ ۳، یادآور شد: متولیان این پروژه به تعهدات مالی خود در تملک اراضی مردم عمل نکرده‌اند، این مسئله معیشت مردم آن منطقه را تحت تاثیر قرار داده است، وزارت نیرو باید پاسخگو باشد.
وی تاکید کرد: مردم چهارمحال و بختیاری خواستار اجرای عدالت در موضوع آب هستند، اگر مشکل آب در این استان حل شود، بالتبع آن سایر مشکلات استان نیز حل خواهد شد، هر کسی در پروژه آبرسانی بن- بروجن مسئول است، باید نسبت به مشکلات این پروژه پاسخگو باشد، اجرا نشدن این پروژه به بی‌عدالتی در حوزه آب دامن می‌زند، اگر بتوانیم معضل آب را در این استان حل کنیم، مشکل بیکاری نیز حل خواهد شد.
عباسی با بیان اینکه در شش شهرستان بن، شهرکرد، فارسان، بروجن، اردل و کیار در چهارمحال و بختیاری امکان تخصیص آب وجود ندارد، تصریح کرد: ۳۱ طرح کشاورزی در این استان معطل تخصیص آب هستند، کمیسیون کشاورزی، آب و منابع‌طبیعی باید برای حل مشکلات آبی این استان از ظرفیت قانونی خود استفاده کنند.
