هشدار درباره آلودگی هوا در مشهد
ایمان فرهمندی در نشست تخصصی بررسی ریشه آلودگی هوا که در دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: آلودگی هوا از مهمترین مشکلات شهر مشهد و کلان‌شهرهاست. ما با آلودگی‌های بسیاری از جمله آلودگی آب، خاک، نور و... مواجه هستیم که البته آلودگی هوا وضعیت حادتری نسبت به سایر آلودگی‌های نام برده دارد. اکنون ما با بحران آلودگی هوا مواجهیم.
رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد ادامه داد: در سال جاری ۲ روز ناسالم برای تمام گروه‌ها داشته‌ایم؛ در حالی که سال قبل فقط یک روز و سال قبل‌تر هیچ روز ناسالمی برای تمام گروه‌ها نداشته‌ایم. روزهای هوای پاک نیز کاهش پیدا کرده و امسال ۹ یا ۱۰ روز هوای پاک داشته‌ایم.
وی بیان کرد: ۲ موضوع در این زمینه اهمیت دارد؛ منابع تولید آلودگی و راهکارهای مقابله با آلودگی هوا. مطالعه سیاهه انتشار آلاینده‌های هوای مشهد توسط دانشگاه صنعتی شریف انجام شد. منابع آلاینده شهر در ۲ دسته منابع متحرک و منابع ثابت دسته‌بندی می‌شود. ۶۴ درصد آلودگی هوا مربوط به منابع ثابت شامل کاربری مسکونی، آموزشی، ساختمان‌ها، جایگاه سوخت، پایانه‌ها، فرودگاه و راه‌آهن است که از نظر جغرافیایی ثابت است. ۳۶ درصد آلودگی را منابع متحرک همانند خودروها و موتورسیکلت‌ها ایجاد می‌کند.
فرهمندی ادامه داد: اگر آلودگی را به منابع کاربری حمل‌ونقلی و غیرحمل‌ونقلی تقسیم کنیم، آلودگی ایجاد شده حوزه حمل و نقل حدود ۷۲ درصد است. ۲۸ درصد آلودگی در حوزه‌های غیرحمل‌ونقلی جا می‌گیرد. ۱۹ درصد آلودگی یعنی ۸۰ درصد حوزه‌های غیرحمل‌ونقل را چهار واحد نیروگاهی مشهد تولید می‌کند. هشت درصد دیگر آلودگی را بقیه واحدها همانند واحدهای مسکونی و بقیه صنایع تولید می‌کند.
وی بیان کرد: این آمار گفته شده ۲ کارکرد اصلی دارد؛ اول شناسایی منابع و دوم پاسخ به این سوال که برای کاهش آلودگی چه کار انجام بدهیم، بهتر است؛ به طور مثال اگر در بخش خانگی ۲ درجه دمای هوای محیط را کم کنیم، اثرش در مجموع آلودگی هوای شهر کم است. این مقایسه به منزله این نیست که نباید در بخش خانگی صرفه‌جویی کنیم. سهم آلایندگی بخش خانگی نسبت به سوخت مصرفی کم است.
رئیس کارگروه بهداشت و محیط زیست شورای شهر مشهد خاطرنشان کرد: ۲ منبع آلودگی بیش از نیمی از آلودگی هوای شهر مشهد را تولید می‌کند. یعنی این ۲ منبع آلودگی ۵۵ درصد آلودگی هوا را تولید می‌کند. منبع اول خودروهای شخصی است که ۳۳ درصد آلودگی را به تنهایی شامل می‌شود و تقریبا ۶ برابر تمام صنایع اطراف مشهد اعم از سیمان، آجرپزی و ریخته گری آلودگی ایجاد می‌کند.
فرهمندی ادامه داد: منبع دوم چهار نیروگاه اطراف شهر مشهد است. این چهار نیروگاه در مجموع ۲۰ درصد آلودگی شهر مشهد را تولید می‌کند. این نیروگاه‌ها بیش از نیاز برق مشهد برق تولید می‌کند و آلودگی حاصل از آن بر شهر مشهد تاثیرگذار است. این برق اضافه تولید شده در مناطق دیگر مصرف می‌شود.
وی افزود: مبحث دیگر ترکیب آلاینده‌های هواست. پنج آلاینده اصلی داریم که مهمترین و پرحجم‌ترین آلایندگی مربوط به دی‌اکسیدکربن است. این گاز کم‌آسیب است و زود از فضای شهر خارج می‌شود. ما دی‌اکسیدکربن را صرفا یک گاز گلخانه ای در نظر می‌گیریم ولی در سطح کلان آسیب‌زاست و باید این گاز را کاهش دهیم.
رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی مشهد گفت: چهار آلاینده اصلی که در شهر اثرگذاری می‌کند شامل اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای نیتروژن، مونوکسیدکربن و ذرات ریز معلق است. بین موارد ذکر شده اکسیدهای گوگرد به لحاظ ترکیباتی که از آن خارج می‌شود با رطوبت بدن و اسیدهای حاصل از آن مثل اسید سولفوریک آسیب بسیار زیادی بر بدن انسان و محیط شهری وارد می‌کند.
فرهمندی افزود: تقریبا تمام آلودگی اکسیدهای گوگرد مرتبط با نیروگاه توس و نیروگاه‌های دیگر است که مازوت می‌سوزانند. در مجموع آلایندگی نیروگاه‌های مشهد ۹۶ درصد است. نیروگاه توس مازوت و بقیه نیروگاه‌ها گاز می‌سوزانند. معمولا در زمستان که در خانه‌ها گاز سوزانده می‌شود، در نیروگاه‌ها به جای گاز مازوت استفاده می‌شود.
وی ادامه داد: مصرف مازوت در ۶ ماه اول امسال نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد افزایش داشته است. نسبت به سال ۹۶ سهم نیروگاه‌ها در آلودگی هوا به دلیل افزایش مصرف سوخت مازوت ۲۵ تا ۳۰ درصد افزایش یافته است.
فرهمندی اظهار کرد: نیروگاه‌ها به جای مازوت می‌توانند از گاز استفاده کنند تا اکسیدهای گوگرد کمتری تولید کنند. متاسفانه امروز گاز نیز آلوده است. میزان sox گازی که در نیروگاه ما سوزانده می‌شود، بالاتر از حد استاندارد است و گاز ما برق کثیف تولید می‌کند.
وی با بیان اینکه اتوبوس برقی با قیمت ۲ برابر اتوبوس دیزل خریداری می‌شود، ادامه داد: اتوبوس دیزل راندمان ۵۰ تا ۶۰ درصدی دارد و در مجموع آلودگی کمتری تولید می‌شود. در نگاه کلان برق ما برق کثیفی است. برق ما از یک منبع آلاینده خیلی جدی تولید می‌شود. وقتی ما این برق کثیف را در حمل و نقل استفاده کنیم، عملا کمکی به کاهش آلایندگی هوا نمی‌شود. اتفاقا شاید این موضوع باعث آلودگی بیشتر شود. گازوییلی که در حمل‌ونقل استفاده می‌کنیم، هر هفته آزمایش و میزان گوگرد آن بررسی می‌شود. معمولا میزان گوگرد آن از استاندارد بالاتر نیست و در مجموع آلودگی کمتری نسبت به اتوبوس برقی تولید می‌شود. همچنین استفاده از گازوئیل ارزان‌تر است. در حال حاضر قیمت اتوبوس دیزل پنج میلیارد و قیمت اتوبوس برقی بیش از ۱۰ میلیارد است.
رئیس کارگروه بهداشت ومحیط زیست شورای اسلامی مشهد گفت: ما به عنوان دستگاه تولی‌گری شرق کشور بیشتر بهره‌بردار دستاوردها هستیم. خیلی از خروجی‌های دانشگاه در حوزه اجرا به کار ما نمی‌آید. خیلی از پژوهش‌های دانشگاهی مسیر اشتباه می‌رود و جای مساله را درست تشخیص نمی‌دهد. اگر مساله را درست تشخیص ندهیم، بعد از کار و تلاش بسیار به نتایج کاربردی نمی‌رسیم.
فرهمندی اظهار کرد: در رابطه با آلودگی حاصل از نیروگاه‌ها می‌توان گفت ما در حوزه مدیریت شهری نمی‌توانیم کاری کنیم زیرا سوخت، نیروگاه و مدیریت آن به ما ارتباط ندارد و به دولت مرتبط است. ما می‌توانیم به عنوان نماینده مردم مطالبه و مساله را تشریح کنیم. مردم می‌توانند درباره این مسائل که مطرح شده، استوری و پست بگذارند و از استاندار و رئیس‌جمهور در رابطه با این موضوع سوال بپرسند. فضای اجتماعی به حل این مساله کمک می‌کند.
وی ادامه داد: در بخش خودروهای شخصی نیز ما نمی‌توانیم در باب کاتالیست خودروها سرمایه‌گذاری کنیم زیرا این موضوع نیز در حوزه اختیارات ما نیست ولی در بحث معاینه فنی که در حوزه کنترل مدیریت شهری است، می‌توانیم ورود کنیم. امسال قراردادی با پلیس راهور استان در خصوص آن بخش از هزینه‌هایی که شهرداری به راهور پرداخت می‌کند ودآن بخش که مرتبط با وظایف شهرداری است مثل کنترل‌ها، نظارت‌ها، معاینه فنی، مجوزها و... به نام قرارداد ماده ۱۰۸ منعقد شد.
رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی مشهد افزود: امسال قرارداد ماده ۱۰۸ بر مبنای نیروی انسانی و حضور مامور بسته نشده بلکه بر مبنای خروجی کار بسته می‌شود؛ یعنی مثلا پولی که به پلیس راهور در حوزه معاینه فنی پرداخت می‌شود، به ازای ساعت حضور مامور نیست و براساس تعداد مراجعات معاینه فنی این پول پرداخت می‌شود. زین پس پول هدفمند می‌پردازیم و به ازای انضباط ترافیکی، کاهش تصادفات، کاهش آلودگی هوا، کاهش مصرف سوخت و افزایش راندمان حمل و نقل به پلیس راهور پول پرداخت می‌کنیم.
وی ادامه داد: اگر می‌خواهیم آلودگی هوا را در حوزه حمل و نقل کاهش دهیم، باید زیرساخت کافی داشته باشیم. همچنین لازم است ابزارهای اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی کافی داشته باشیم و و در رابطه با اثرات حمل و نقل روی آلودگی هوا و اثرات آلودگی هوا روی سلامت جسمی و روحی و روانی مردم اطلاع‌رسانی کنیم. وقتی مردم بدانند چه اتفاقی می‌افتد، حجم زیادی از افراد الگوی سفرشان را عوض می‌کنند؛ کمااینکه اکنون در فضای اجتماعی جمع‌های دوچرخه‌سوار و جمع‌های پیاده‌روی شکل می‌گیرد و در شبکه‌های اجتماعی رشد می‌کند. چنین فضاهایی نیازمند تقویت است.
فرهمندی اظهار کرد: هر سفر با اتوبوس در شهر یک‌دهم همان سفر با خودروی شخصی آلاینده تولید می‌کند. اگر مردم بدانند که با سفر با خودروی شخصی ۱۰برابر الودگی تولید می‌کنند، به اضافه ریسک تصادفات و جای پارک از خودروی شخصی استفاده نمی‌کنند. احتمالا اکثر سفرهای مردم با دانستن این موضوع به حمل و نقل عمومی و... منتقل می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: می‌توان در مراحل آخر برای اینکه هزینه استفاده از خودروی شخصی زیاد شود، هزینه پارک خودرو را افزایش داد. باید محدوده‌های ترافیکی و زون‌های آلودگی هوا تعریف کنیم که خودروهای آلاینده وارد آن نشود. خیلی از هسته‌های مرکزی دنیا پولی است و باید برای ورود به هسته مرکزی پول پرداخت شود؛ در عین حال در کنار آن حمل‌ونقل عمومی وجود دارد تا توازن برقرار شود.
