دستورالعمل مقابله با آلودگی هوا در شرایط جنگ و حملات هوایی
انفجار تسلیحات نظامی، تخریب زیرساخت‌های صنعتی و شهری، آتش‌سوزی در مخازن سوخت، آزادسازی ذرات معلق، گاز‌های سمی و فلزات سنگین، می‌تواند کیفیت هوای تنفسی را به‌سرعت تا حد مرگبار کاهش دهد.
این آلودگی‌ها به‌ویژه برای گروه‌های حساس مانند سالمندان، بیماران قلبی‌ریوی، کودکان و زنان باردار تهدیدی مستقیم و فوری به‌شمار می‌روند. از سوی دیگر، اختلال در خدمات درمانی و امدادی، ازدحام جمعیت در پناهگاه‌ها و محدودیت منابع بهداشتی، می‌تواند بحران سلامت عمومی را تشدید کند.
در چنین شرایطی، پدافند غیرعامل به‌عنوان رویکردی پیش‌نگرانه، غیرنظامی و کم‌هزینه برای کاهش آسیب‌پذیری مردم و زیرساخت‌ها، نقشی حیاتی ایفا می‌کند. در دل این رویکرد، اقدامات بهداشت محیط از جمله ارکان کلیدی حفاظت از سلامت جامعه محسوب می‌شود.
پایش و کنترل آلودگی هوا، ایمن‌سازی منابع حیاتی مانند آب، غذا، دارو و امکانات بهداشتی، آموزش عمومی و آماده‌سازی زیرساخت‌های درمانی و امدادی، باید در اولویت اقدامات اضطراری قرار گیرد. اهمیت این حوزه به‌ویژه در حملات با ماهیت زیستی، شیمیایی یا پرتویی چندبرابر می‌شود، جایی که مداخلات تخصصی و سریع می‌تواند مرز بین نجات یا فاجعه را رقم بزند.
بر همین اساس، این دستورالعمل تخصصی با هدف ارتقاء آمادگی زیست‌محیطی شهرهای بزرگ کشور در برابر آلودگی‌های ناشی از حملات نظامی و حفاظت از سلامت مردم در شرایط اضطراری، در قالب ۱۴ گام عملیاتی تدوین شده است. این گام‌ها با رویکرد تلفیقی از علوم بهداشت محیط، مدیریت بحران، مهندسی پدافند غیرعامل و راهبرد‌های اجرایی قابل پیاده‌سازی در سطوح مختلف شهری، طراحی شده‌اند و زمینه‌ساز یک پاسخ هماهنگ، هدفمند و علمی در بحران‌های زیست‌محیطی جنگ‌محور خواهند بود.
دستورالعمل مقابله با شرایط اضطرار آلودگی هوا در شرایط جنگ و حملات هوایی در فایل زیر قابل مشاهده است.
