طبق گزارش اعلام شده از سوی بیمه مرکزی، بیش از ۸۵ درصد بیمهگزاران ایرانی، همچنان خرید خود را از نمایندگان حضوری یا آشنایان خود انجام میدهند. هرچند این عدد نسبت به سال گذشته کاهش یافته، اما هنوز در مقایسه با سایر صنایع، بازار دیجیتال بیمه نتوانسته اعتماد عمومی را جلب کند. در مقابل، آمار جستوجو و خرید بیمهنامههای آنلاین رشد قابل توجهی داشته است. این تضاد رفتاری، نشان میدهد که صنعت بیمه ایران در حال عبور از مرحله اعتماد سنتی به اعتماد دیجیتال است.
اعتماد، پدیدهای فرهنگی و تاریخی است. جامعه ایرانی طی سالها یاد گرفته است که تصمیمهای مالی را نه بر اساس داده، بلکه بر اساس رابطه اتخاذ کند. در بازار سنتی بیمه نیز همین الگو حاکم بوده است. هنوز بسیاری از مردم ترجیح میدهند از طریق یک نمایندگی آشنا که قبلا خود یا اطرافیانشان از آن خرید داشتهاند، اقدام به خرید کنند؛ چون به صداقت او بیشتر از فضای اینترنت اعتماد دارند. اما دلیل شک و بدگمانی کاربران نسبت به فضای دیجیتال چیست؟
اعتماد سنتی به صورت مستقیم و غیر مستقیم موجب میشود تا کاربران حتی شانسی برای فروشندگان آنلاین در نظر نداشته باشند. در این بخش، چند عامل موثر در تداوم اعتماد سنتی را مورد بررسی قرار میدهیم:
۱- ریشههای فرهنگی و اجتماعی اعتماد شخصی: در فرهنگ ایرانی، رابطه انسانی مبنای تصمیمگیری است. ما به کسی اعتماد میکنیم که بشناسیمش، صدایش را شنیده باشیم و در صورت بروز مشکل بتوانیم با او تماس بگیریم. در این نگاه، اعتماد حاصل تعامل است نه صرفاً اطلاعات.
۲- تجربههای ناخوشایند از خریدهای آنلاین اولیه: سالهای ابتدایی تجارت الکترونیک در ایران با خطاهای متعدد، تاخیر در خدمات و نبود پشتیبانی شفاف همراه بود. بسیاری از کاربران اولین تجربه خرید اینترنتی خود را با اضطراب یا نارضایتی به پایان رساندند و همین موضوع باعث شد که بخشی از جامعه تا مدتها نسبت به خرید آنلاین بیمه اعتماد نکند.
۳- نبود شفافیت در بازار بیمه سنتی: بازار بیمه سنتی همواره با پیچیدگیهای مفهومی و تفاوت قیمتها روبهرو بوده است. بیمهگزار نمیدانست دقیقاً بابت چه خدماتی پول میپردازد یا چرا نرخ بیمه دو شرکت متفاوت است. این ابهام، زمینه بیاعتمادی به فرآیند تصمیمگیری را فراهم کرد. به همین دلیل، خریداران ترجیح میدهند از طریق فردی که یک بار اعتماد آنها را جلب کرده اقدام کنند تا خیالشان راحتتر باشد.
۴- آموزش ناقص یا عدم آگاهی از فضای دیجیتال: با وجود پیشرفت تکنولوژی و حرکت به سمت دنیای دیجیتال، متاسفانه در رسانههای عمومی مثل صدا و سیما، هیچگونه آموزشی در خصوص نحوه استفاده صحیح از این بستر ارائه نمیشود. در مقابل، تنها شاهد تذکرات مقامات انتظامی در خصوص عدم استفاده از برخی برنامههای مخرب هستیم که خود نقش زیادی در عدم اطمینان کاربران به خدمترسانی در اینترنت ایفا میکند.
با وجود این میزان از عدم اطمینان، کارگزاریهای آنلاین بیمه از جمله بیمهداتکام، در تلاش هستند تا جای خود را در قلب کاربران باز کرده و مانند یک آشنای همیشه در دسترس، اعتماد مشتریان خود را جلب کنند.
با ظهور نسل جدید کاربران و توسعه فناوریهای مالی، مفهوم اعتماد در حال باز تعریف است. نسل امروز مایل است، خودش تصمیم بگیرد و تصمیمش را با داده و مقایسه عددی توجیه کند. همین رفتار، باعث شکلگیری پدیدهای به نام اعتماد دیجیتال شده است؛ اعتمادی که نه بر پایه شناخت شخصی، بلکه بر پایه شفافیت، نظارت و تجربه کاربری بنا شده است.
این تغییر رفتار نشان میدهد که کاربران در حال جایگزین کردن رابطه انسانی با رابطه دادهمحور هستند؛ یعنی همان کاری که پلتفرمهایی، چون بیمهداتکام به بهترین شکل ممکن انجام میدهند.
در جدول زیر، تفاوت اعتماد سنتی و دیجیتال به خوبی قابل درک است. همچنین، میتوان به خوبی متوجه دلیل پیشرفت این بستر در جلب اطمینان بیمهگزاران شد.
مولفه |
خرید سنتی |
کارگزاری آنلاین |
مبنای اعتماد |
رابطه شخصی |
شفافیت داده و نظارت بیمه مرکزی |
نوع ارتباط |
تلفنی یا حضوری |
پلتفرم آنلاین |
نحوه تصمیمگیری |
بر اساس توصیه یک نفر |
بر اساس مقایسه اعداد و دادهها |
صدور بیمهنامه |
حضوری و کاغذی |
آنی و دیجیتال |
حق انتخاب |
محدود به نماینده یک شرکت خاص |
دسترسی به خدمات همه شرکتها |
در بازاری که همچنان متکی به روابط سنتی است، بیمهداتکام توانسته پلی میان دو دنیا بسازد؛ دنیای اعتماد به آشنایان و دنیای شفافیت. این برند سعی نمیکند که جای اعتماد به نزدیکان را بگیرد؛ بلکه تجربهای مشابه با همان حس اطمینان را در فضای آنلاین بازسازی کرده است.
در ادامه برخی از اقدامات بیمهداتکام برای جلب اعتماد و رضایت بیمهگزاران را مشاهده میکنید:
بیمهداتکام به تازگی یک کمپین تبلیغاتی با هدف معرفی خدمات خود به بیمهگزاران برگزار کرده است. در این کمپین آگاهیبخش، این مجموعه به کاربران یادآوری میکند که در انتخاب بیمه عجله نکنند و بر اساس داده، مقایسه و اعتبار شرکت تصمیم بگیرند. این کمپین با شعار «بیمهی شکدار نگیر، از بیمهداتکام بگیر!» مصداق روشنی از رویکرد برند در حوزه جلب اعتماد بیمهگزاران است؛ ایجاد اعتماد از طریق آگاهی، نه تبلیغ صرف.
اعتماد، هنوز همان مفهوم آشناییت را دارد و فقط مسیرش تغییر کرده است. اگر روزی برای خرید بیمه باید به یک آشنا زنگ میزدیم تا خیالمان راحت شود، امروز کافی است به پلتفرمی که دادهها را با شفافیت ارائه میدهد، اعتماد کنیم. در گذشته، خرید بیمه تلفنی یا حضوری تنها گزینه در دسترس بود. اما اکنون هر فرد میتواند با چند کلیک، از معتبرترین شرکتهای بیمه استعلام بگیرد و در کمتر از چند دقیقه بیمهنامهای رسمی دریافت کند. بیمهداتکام با ترکیب تجربه سنتی و فناوری مدرن، مدلی تازه از اعتماد دیجیتال پدید آورده است، مدلی که هم منطقی و هم انسانی است. چنین پلتفرمهایی نهتنها شیوه خرید بیمه را تغییر دادهاند، بلکه مفهوم اعتماد را نیز بهروز کردهاند.