روسیه: آماده‌ایم حل‌وفصل مشکلات مربوط به برنامه هسته‌ای ایران را تسهیل کنیم
نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین اعلام کرد: مسکو آماده است در صورتی که ایران و آمریکا بخواهند، نقش میانجی را در مذاکرات آنها ایفا کند.
«میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در گفت‌وگویی در پاسخ به این که آیا فدراسیون روسیه آماده است تا زمینه ازسرگیری روند مذاکرات بین ایالات متحده و ایران در موضوع هسته‌ای را فراهم کند و آیا مسکو و واشنگتن در حال حاضر در مورد مسئله هسته‌ای ایران با یکدیگر در تماس هستند، بیان کرد: البته، ما آماده هستیم تا حل‌وفصل مشکلات مربوط به برنامه هسته‌ای ایران را از طریق روش‌های سیاسی و دیپلماتیک تسهیل کنیم. ما سال‌هاست این خط مشی را دنبال می‌کنیم و بار‌ها به نتایج مثبتی رسیده‌ایم.
او افزود: اکنون نیز آماده‌ایم در صورتی که هر دو طرف مذاکره بخواهند، نقش میانجی را ایفا کنیم. در مورد تماس‌های بین مسکو و واشنگتن درباره برنامه هسته‌ای ایران، این موضوع به‌طور منظم در تماس‌های تلفنی رهبران روسیه و آمریکا مطرح می‌شود و به نظر می‌رسد این روند ادامه پیدا کند.
مذاکرات غیرمستقیم تهران-واشنگتن با میانجیگری عمان درباره حل‌وفصل مسئله هسته‌ای ایران در نتیجه حمله متجاوزانه رژیم صهیونیستی به ایران در ۲۳ خرداد متوقف شد.
«دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا که به اطلاع از این حمله اذعان کرده و به حمایت کامل از آن پرداخته بود، در ۲ تیر مستقیما وارد این تجاوزگری شده و تاسیسات هسته‌ای اصفهان، نطنز و فردو را بمباران کرد. این تاسیسات آسیب جدی دیده‌اند، اما افزایش سطح تشعشعات خارجی در آنها گزارش نشده است.
مقامات ایرانی تاکید کرده‌اند هیج گاه از مذاکره و دیپلماسی رویگردان نبوده‌اند، اما ازسرگیری مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای ایران مستلزم دریافت تضمین‌هایی درباره این است که حملات متجاوزانه به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی ایران تکرار نخواهد شد و ایران باز هم در میانه مذاکرات مورد حمله قرار نخواهد گرفت.
اولیانوف در گفت‌و‌گو با روزنامه روسی ایزوستیا در پاسخ به این که «آیا کشور‌های غربی از روسیه درخواست تضمین کرده‌اند که ایران روی ساخت سلاح هسته‌ای کار نخواهد کرد؟ اگر چنین است، موضع روسیه چیست؟»، توضیح داد: من از چنین درخواستی اطلاعی ندارم، هرچند این ایده در فضای رسانه‌ای مطرح شده است. تصور چگونگی اجرای عملی آن بسیار دشوار است، چراکه چنین تضمین‌هایی باید توسط ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه شود که از وظایف آن نظارت بر استفاده از انرژی اتمی صرفا برای اهداف صلح‌آمیز است.
این دیپلمات در پاسخ به این که «آیا امکان صادرات اورانیوم غنی‌شده مازاد به خاک روسیه در سطح دوجانبه با طرف ایرانی در حال بررسی است؟» بیان کرد: در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، توافقی برای صادرات اورانیوم غنی‌شده با خلوص پایین تولیدشده در ایران و مازاد بر ۳۰۰ کیلوگرم به روسیه حاصل شد. در اصل، دلیلی نمی‌بینم که چنین طرحی در آینده اجرایی نشود، به‌ویژه اگر به حل اختلافات بین تهران و غرب درباره برنامه هسته‌ای ایران کمک کند.
پیشتر، «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر امور خارجه روسیه در گفت‌وگویی با ریانووستی درباره خارج کردن اورانیوم غنی‌شده مازاد از ایران اعلام کرد: این پیشنهاد را به هر دو طرف ایرانی و آمریکایی منتقل کرده‌ایم و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز از آن مطلع است. هدف آن حل دو مشکل به صورت همزمان است؛ یکی مربوط به این است که طرف ایرانی، همان طور که می‌دانیم، اصرار جدی بر حفظ حق انجام دادن غنی‌سازی در خاک خود دارد. از سوی دیگر، می‌بینیم که مخالفان تهران نگرانی زیادی درباره انباشت اورانیوم غنی‌شده در سطحی بالاتر از حد معمول مورد استفاده برای ساخت سوخت رآکتور‌های هسته‌ای در خاک این کشور ابراز می‌کنند.
ریابکوف خاطرنشان کرد اگر روسیه بتواند این مواد را صادر کرده و کار‌های لازم را روی آن برای تولید سوخت انجام دهد یا آن را به به یک محصول تجاری قابل فروش تبدیل کند آنگاه هر دو مشکل به طور موثر حل خواهند شد.
او افزود: هنوز به جزئیات این گونه اقدامات عملی نرسیده‌ایم. اما همه طرف‌های ذی‌نفع این پیشنهاد را با توجه دریافت کردند و شاید بتوان گفت آن را بازتابی از جدیت تلاش‌ها و نیات ما در این زمینه دانستند.
ایزوستیا نوشته در ادامه این گفت‌و‌گو، اولیانوف در پاسخ به این سوال که با توجه به تهدید تروئیکای اروپا (آلمان، فرانیه و انگلیس) به فعالسازی «سازوکار ماشه» علیه ایران در صورت دست نیافتن ایران به توافقی «درباره برنامه هسته‌ای ایران تا پایان ماه اوت، آیا یا روسیه می‌تواند مسئله تاخیر یا غیرفعال کردن آن را در شورای امنیت سازمان ملل مطرح کند؟ و آیا اقدام کشور‌هایی که از برجام خارج شده‌اند یا عملا به آن پایبند نبوده‌اند را برای فعالسازی سازوکار ماشه قانونی می‌داند؟»، تشریح کرد: عادت اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها به تعیین مداوم مهلت‌های مختلف کاملا نتیجه عکس دارد. در گذشته نیز همین رویکرد در شکست تلاش‌های ۲۰۲۲-۲۰۲۱ برای احیای برجام از طریق مذاکرات نقشی منفی داشت، در حالی که روند مذاکرات در حال به نتیجه رسیدن بود. در مورد تهدید‌های غرب برای فعالسازی مکانیسم ماشه، شما کاملا درست اشاره کردید که این اقدام غیرقانونی است.
او افزود: آمریکا خود از برجام خارج شد و از حقوق و تعهدات خود به‌عنوان یکی از طرف‌های این توافق چشم پوشید و انگلیس، آلمان و فرانسه نیز ناقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت هستند. این یعنی آنها نیز خود را از حق فعالسازی ماشه محروم کرده‌اند. بهتر است کشور‌های غربی به جای تهدید تهران به بازگشت تحریم‌ها و تصویب قطعنامه‌های ضدایرانی در شورای حکام آژانس، واقعا به دستیابی به توافق‌های جدید درباره برنامه هسته‌ای ایران کمک کنند و از اقداماتی بپرهیزند که مانع تحقق این هدف می‌شود.
سه کشور اروپایی دیگر رویکرد ضدایرانی خود را پشت لفاظی‌های سیاسی مخفی نمی‌کنند و آشکارا ضمن حمایت از حملات تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه تمامیت ارضی ایران، این کشور را با مکانیسم ماشه تهدید می‌کنند.
تهدید کشور‌های اروپایی به فعالسازی مکانیسم ماشه، یعنی بازگشت تمامی تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران. در حالی که بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند مبنای حقوقی این اقدام نه‌تنها سست، بلکه فاقد مشروعیت است، برخی تحرکات فنی و دیپلماتیک نیز در جریان است که می‌تواند آینده مناسبات ایران و اروپا را دگرگون کند.
مکانیسم ماشه یا «Snapback Mechanism» سازوکاری مندرج در بند‌های ۳۶ و ۳۷ برجام و بند‌های ۱۱، ۱۲ و ۱۳ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت مصوب سال ۱۳۹۴ است که اجازه می‌دهد در صورت «نقض اساسی» تعهدات برجام از سوی ایران، یکی از اعضای گروه ۱+۵ (آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه یا چین)، سازوکاری را فعال کند که بدون نیاز به رای‌گیری در شورای امنیت سازمان ملل متحد، تمام تحریم‌های پیش از برجام سازمان ملل علیه ایران به‌طور خودکار بازگردد.
