بررسي شانس موفقيت هدفمندسازي يارانه‏ها در حوزه انرژي

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب- سپيده روزبهاني: در آذر سال 1387 به گفته یک مقام آگاه در وزرات نیرو، بیش از 780 هزار فقره انشعاب غیرمجاز برق در کشور وجود داشت.گفته می شد 50 درصد تلفات شبکه توزیع برق در کشور مربوط به انشعاب غیرمجاز است. به گفته اين مقام آگاه در وزارت نيرو پیش بینی می شد در حاشیه شهر تهران حدود 50 هزار انشعاب غیرمجاز برق وجود داشته باشد.

تا سال 1387 بیش از 20 میلیون مشترک برق در کشور وجود داشت که بخش صنعت 3/8 درصد و خانگی 40 درصد برق تولیدی را مصرف می کردند. این مقام آگاه در وزارت نیرو در ادامه درخصوص محدوده جغرافیایی استان هایی که بیشترین تعداد انشعابات غیرمجاز را دارند، گفت: «هم اکنون هفت استان خوزستان، آذربایجان شرقی، سیستان و بلوچستان، اردبیل، آذربایجان غربی، مازندران و تهران دارای بیشترین تعداد انشعابات غیرمجاز برق هستند.»

اين مقام آگاه تاكيد كرده بود كه «درحال حاضر 80 در صد برق شهرستان ماهشهر واقع در استان خوزستان به صورت غیرمجاز مصرف می شود.»

پرویز فتاح وزیر نیرو در آذر 1387، از جمع آوری 120هزار فقره انشعاب غیرقانونی برق در استان خوزستان خبرداد و دراین باره افزود: «یکی از دلایل اتلاف در شبکه برق کشور وجود انشعاب های غیرقانونی بوده که وزارت نیرو تاکنون حدود 120هزار فقره انشعاب غیرقانونی را در استان خوزستان جمع آوری کرده است.»

گفته می شود تعداد انشعابات غیرمجاز در کشور تا اردیبهشت ماه سال 1387 حدود 900 هزار فقره بود که با اقدامات صورت گرفته وزارت نیرو در استان خوزستان این میزان تا 780 هزار فقره کاهش یافت.
جام جم آنلاين در12 مرداد 1386 در خبري به نقل از معاون وزير نيرو و امور انرژي در سال 1386 ضرر مستقيم از محل برق دزدي را سالانه 1000ميليارد ريال عنوان كرده بود.

دکتر محمد احمديان تاكيد كرده بود كه وزارت نيرو متاسفانه در برخي استان هاي کشور با سرقت وحشتناک برق مواجه است و از کل تلفات 35درصدي برق در شبکه سراسري ، 25درصد مربوط به برق دزدي است.

در تاريخ 17 -01-1389 تابناك به نقل از مهر تصاويري از برق دزدي از بازارتهران گزارش كرد كه حاكي از وضعيت وحشتناك برق دزدي داشت. انشعابات غیر مجاز و سرقت برق در بسیاری از مکانهای مختلف بازار تهران علاوه بر اینکه جرم محسوب می شود صدمات و خساراتی نیز به خطوط انتقال برق وارد می کند و مسبب خطرات و خسارات جانی و مالی فراوانی بوده است.

ميزان هدر رفت آب در کشور 28 تا 30 درصد است در حالي که در دنيا 9 تا 12 درصد را معقول مي دانند.

رسول زرگر در تاريخ 19 ارديبهشت 1387 در مصاحبه با واحد مرکزي خبر با اشاره به اين‌که بخشي از هدررفت آب در کشور را برداشت هاي غير مجاز از شبکه آبرساني تشکيل مي دهد افزود : به دستور رئيس جمهور بايد سالانه 2 درصد از هدررفت آب کمتر شود.آيا بر اساس اين دستور هدر رفت آب كاهش يافته است؟

وي افزود : 30 تا 35 ميليارد تومان اعتبار از محل بودجه به طور ويژه براي جلوگيري از هدررفت آب در سال 1387 اختصاص يافته و بقيه نياز مالي از منابع داخلي وزارت نيرو تامين خواهد شد. براساس برنامه چهارم توسعه بايد سالانه يک درصد از هدر رفت آب کاهش يابد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان اصفهان متوسط هدر رفت آب در روستاهاي اصفهان را در ارديبهشت ماه سال 1389 حدود 40 درصد ذكر كرد. در مصاحبه مطبوعاتي مديرعامل شركت آب و فاضلاب استان زنجان در سال 1387 خسارت هدر رفت آب 500 ميليارد ريال عنوان شد.

در تبريز، لرستان، و مازندران هدر رفت آب چيزي شبيه مابقي استان‌هاي كشور محسوب مي شود. اين هدر رفت يا ناشي از پوسيدگي لوله‌هاي آب است يا ناشي از برداشت غيرقانوني از آب.
حال دولت سعي دارد كه ضمن جلوگيري از ضررهاي مذكور به آزاد سازي قيمت حامل‌هاي انرژي نيز اقدام كند.

آيا بدون يك بسيج اجتماعي از طريق احزاب موجود در كشور مي توان برمقاومت هاي پنهان در جامعه فائق آمد و هزينه آب و برق را از مردم ستاند. با توجه به حوادث پس از انتخابات سال گذشته چنين بسيجي بعيد به نظر مي‌آيد. 

اما سوال ديگر معطوف به عدم استفاده از بروكراسي روزآمد و تكنولوژي اطلاعاتي و فرهنگي متناسب با چنين طرح هايي است كه به نظر مي رسد عدم توجه به آن ها شكست طرح را قطعي و صدچندان كرده است. با وچود آن كه ضرورت اين مقطع تاريخي از حيات توسعه كشور نيازمند طرح همه جانبه توسعه اقتصادي و در پناه اصلاح قيمت حامل هاي انرژي است.

البته نبايد فراموش كرد كه به گفته عليرضا محجوب دبيركل خانه كارگر در جلسه علني مجلس به تاريخ 26 مهر 1388 "حضرت امام خمینی (ره) پس از پیروزی انقلاب اسلامی اعلام کردند آب و برق برای مردم رایگان است، اما پس از آن کارشناسان اعلام کردند که اجرای این موضوع تنها برای افراد کف جامعه امکانپذیر است."

با اين همه در صورتي كه قرار باشد طرح هدفمند سازي يارانه‌هاي اجرايي شود گراني آب و برق شامل همه طبقات درآمدي اعم از كم‌درآمدها و پردرآمدها خواهد شد.اما سوال اين است كه اگر در همين تهران بزرگ قرار باشد به راستي از همه طبقات درآمدي پول آب و برق متناسب با محاسبات صورت گرفته در طرح هدفمند سازي يارانه‌هاي اخذ شود با چه شرايطي روبرو خواهيم شد؟

آيا بر روي توسعه‌اي بر ناسيوناليسم اقتصادي كار فرهنگي صورت گرفته تا شاهد مقاومت جسته و گريخته در برابر اجراي طرح‌هايي از اين دست نباشيم؟ شايد همين شرايط است كه از پيش شكست اين طرح را به رخ مي‌كشد. به عبارت ديگر اگر مردم از قدرت مالي كافي براي پرداخت هزينه هاي جديد برخوردار نباشند چه بايد بكنند؟ در اين شرايط آيا آب بر روي آنان بسته خواهد شد؟ آيا برق آنان قطع خواهد شد؟ شيوه رفتار با آنان در اين شرايط چه خواهد بود. آيا جريمه به آنان تعلق خواهد گرفت؟ اگر اين اراده وجود دارد چرا تاكنون در برابر انشعابات غير قانوني آب و برق حركت قاطعي صورت نگرفته است.

مسعود درخشان كه كارمند دخانيات است در اين باره گفت: من با حقوق 400 هزارتومان در ماه چگونه مي توانم از پس هزينه هاي آب و برق و گاز بربيايم. ضمن آن كه وقتي اين ها گران مي شود كلي هزينه به خانواده من تحميل مي شود. مثلا قطعا كرايه خانه من در سال آينده تا 100 درصد گران تر خواهد شد. بعيد است حتي در ماه يكبار بتوانيم ميوه و يا گوشت بخوريم.

در تهران به محله اي رفتم كه از تير چراق برق،‌برق گرفته اند، تا به حال چند بار از اداره برق اين سيم ها قطع شده ولي آنان خودشان دوباره بدون توجه به موارد ايمني از تير چراغ برق بالارفته و برق گرفته اند. هرچند دو خانه آن طرف تر سال گذشته جوان خودشان را بر اثر برق گرفتگي از دست دادند اما ظاهرا درسي براي آنان نشده و به گرفتن برق از شبكه آن هم به صورت غير قانوني ادامه مي دهند. يكي از خانم هاي اين كوچه مي گويد: نداريم. چه كنيم؟ تازه قرار بود آب و برق مجاني باشد. از او پرسيدم اگر يارانه ها برداشته شود چه مي كنيد او درجوابم گفت: همان كاري كه تا به حال مي كرديم.

اين موضوع تنها در برخي محله هاي تهران از جمله خاك سفيد يا راه آهن، و... نيست كه به عنوان يك مساله نمايانگر شده است. در مشهد و مابقي كلان شهرها كه مهاجر پذير هستند حاشيه نشيني و يا تشكيل محلات فقير به چنين معضلي دامن زده اند. از جمله در مشهد در بلوار لادن آب مجاني وجود داشت كه به آب خميني مشهور بود.

يكي از كارشناسان طرح اصلاح شبكه آب اين منطقه مي‌گويد:در بلوار لادن حدود 100 منزل مسكوني وجود دارد ولي زماني كه براي اصلاح شبكه آب در اين محله اقدام شد انشعابات روي خط لوله واقع در كوچه از 3 الي 4 عدد تجاوز نمي‌كرد، ولي جالب آن است كه همه خانه ها در اين محله از آب لوله كشي برخوردارند. گفتم مگر مي‌شود؟ چگونه چنين چيزي امكانپذير است؟ او گفت: با حفاري بيشتر با خط لوله جديدي كارشناسان برخورد كردند كه مربوط به خيابان نبود و بعدا معلوم شد كه اين خط قديمي با هزينه شخصي مردم و بدون هماهنگي با هيچ ارگاني كشيده شده است. او گفت كه بالاخره وقتي با مقاومت مردم روبرو شد طرح را واگذار كرد و نمي داند كه الآن وضعيت اصلاح شبكه آب بلوار لادن مشهد به كجا منتهي شده است.