ريشه جنگل‌های جهان در آتش نبود امكانات سوخت

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: از گرگان و علی‌آباد و فاضل‌آباد که بگذریم و روستاهای رحمت‌آباد و محمودآباد را پشت سر بگذاریم به جعفرآباد یکی از روستاهای استان گلستان می‌رسیم که اطرافش را بخشی از جنگل‌های گلستان احاطه کرده است. در طول مسیر هوای دود گرفته نیز ما را هوایی می‌کند؛ دو طرف جاده را جنگل‌های سر به فلک کشیده که حالا رنگ و بوی پاییزی به خود گرفته و سرسبزی چند ماه پیش را ندارند، در بر گرفته و چشم‌انداز خیره‌کننده برای خبرنگارانی است که جهت بازدید از جنگل‌های گلستان دل به جاده داده‌اند؛ جنگل‌هایی که این روزها در بسیاری از نقاط آن می‌توان آثار ناشی از آتش سوزی‌های اخیر را دید. 

تاسف از دست رفتن حتی بخش کوچکی از این جنگل‌ها که گفته می‌شود بخشی از جنگل‌های هیرکانی و ریشه جنگل‌های جهان هستند اولین موضوعی است که با دیدن این جنگل‌ها و شنیدن خبرهای هر روزه آتش‌سوزی‌های جنگل‌های شمال کشورمان و به‌خصوص جنگل‌های استان گلستان به ذهن دوستداران محیط زیست و هر ایرانی می‌رسد. 

هرچند که کشور ما به کشوری گرم و خشک معروف است و به گفته بسیاری از کارشناسان و متخصصان خشک‌سالی در کشورمان امری طبیعی بوده و غیرمنتظره نیست اما بارندگی‌های پاییز و زمستان امسال به‌خصوص در شمال کشورمان نسبت به سال‌های گذشته از چنان کاهشی برخوردار بوده که گفته می‌شود در استان گلستان طی 58 روز حتی یک قطره بارندگی نداشته‌ایم به طوری که این اتفاق در 33 سال گذشته بی‌سابقه بوده و همین موضوع باعث وقوع بی سابقه آتش سوزی‌های پی در پی در جنگل‌های این استان شده است. 

دراین بین هر چند که ادامه‌دار شدن آتش‌سوزی‌ها را به شرایط اقلیمی و وضعیت خاص امسال ربط می‌دهند اما نحوه اطفای حریق در این جنگل‌ها به‌گونه‌ای بود که کاملا نشان داد که کشورمان به لحاظ امکانات اطفای حریق در جنگل‌ها از وضعیت بسیار نامطلوبی برخوردار بوده و حتی به‌رغم برخی دوستداران محیط زیست این امکانات در برخی نقاط بسیار ابتدایی بوده و البته تعداد نیروهای متخصص نیز در این زمینه بسیار کم است به‌طوری که دکتر سلاجقه ـ رییس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آب‌خیزداری کشور نیز طی چندین مصاحبه نبود تجربه کافی در کشور برای اطفای حریق جنگل‌ها و البته نبود امکانات و تجهیزات مناسب و نیروی متخصص در این زمینه را متذکر شده و گفته که کشور از کمبود نیروی متخصص در این زمینه رنج می‌برد. 

با وجود تلاش‌ یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آب‌خیزداری کشور که نتایج آن در نقاط آتش گرفته جنگل های مورد بازدید خبرنگاران کاملا مشخص بود ولی هنوز تا رسیدن این یگان به نقطه ایده‌آل برای حفاظت از جنگل‌های کشور فاصله بسیاری داریم چراکه وجود یگانی بدون امکانات و تجهیزات پیشرفته در مواقع بحران همچون سربازی بدون اسلحه در میدان نبرد است که نمی‌تواند آن طور که باید مفید واقع شود. 

در جریان بازدید چند ساعته خبرنگاران از جنگل‌های استان گلستان که بخشی از آن نیز به صورت هوایی انجام شد، حمید سلامتی ـ مدیرکل اداره منابع طبیعی استان گلستان پی در پی مورد سوال درباره دلایل ادامه‌دار شدن این آتش سوزی‌ها و میزان خسارات وارد شده به این جنگل‌ها قرار می‌گرفت که البته سلامتی نیز در پاسخ‌های خود سعی می کرد که عملیات اطفای حریق در این جنگل‌ها را مطلوب توصیف کند و البته از دادن آمار میزان خسارات وارد شده به این جنگل‌ها پرهیز کند. 

سلامتی ادامه دار شدن حریق در جنگل‌های گلستان را از لحاظ وسعت و زمان به شرایط آب و هوایی مرتبط می‌دانست و می‌گفت: در آبان و آذر ماه امسال میزان رطوبت سطح استان برخلاف سال‌های گذشته پایین و البته میزان درجه حرارت هوا بالا بود ضمن اینکه به مدت 58 روز به هیچ وجه بارندگی نداشتیم که همه این موارد باعث آتش‌سوزی در این جنگل‌ها شده بود. 

وی به اخبار جراید درباره گستردگی آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌های گلستان اشاره می‌کرد و در هنگام بازدید خبرنگاران از بخش کوچکی از جنگل‌های گلستان، می‌گفت: همان طور که می‌بینید درختان سالم در این جنگل‌ها نسوخته و نهال‌های جوان نیز از بین نرفته و تنها لاش و برگ‌های درختان سوخته‌اند و البته ما حاضریم تمام نقاط جنگل را به شما نشان دهیم. 

هرچند که خبرنگاران در بازدید هوایی از جنگل‌های گلستان توانستند تقریبا بخش وسیعی از جنگل‌های بسیار باشکوه و شگفت‌انگیز گلستان را ببینند ولی کاملا روشن است که از آن فاصله نمی توان تشخیص داد که در کدام قسمت، درختان آسیب دیده و در کدام قسمت لاش و برگ‌ها. 

مدیر کل اداره منابع طبیعی استان گلستان که در گفته‌های خود بارها تاکید می‌کرد درختان سرپا خشک و برگ‌های ریخته شده در کف جنگل در آتش سوزی‌ها سوخته‌اند در پاسخ به این سوال که چرا برای اطفای حریق این جنگل‌ها زودتراز اینها از ستاد مدیریت بحران و البته از دستگاه‌های دیگر کمک گرفته نشده بود؟ می‌گفت: زمانی که احساس کردیم باید ستاد مدیریت بحران وارد شود این کار را کردیم و پس از یک هفته نیز احساس کردیم که باید از دستگاه‌های دیگر کمک بگیریم بنابراین تمام نیروهای مردمی و ارتش وارد شدند. 

پس از این اظهار نظر این سوال به ذهن می‌رسد که باید چه معیاری برای احساس نیاز برای اطفای حریق در جنگل‌های عظیم و ارزشمند وجود داشته باشد و چه سطحی از این جنگل‌ها باید بسوزد تا دستگاه‌های دیگر بتوانند برای اطفای حریق به یاری منابع طبیعی بشتابند؟ 

ضمن اینکه چرا باید کشورمان از چندان فقدانی در امکانات و تجهیزات برخوردار باشد که نیروهای مردمی آموزش ندیده وارد کار شده و البته جان خود را نیز به خطر بیاندازند؟ 

امسال وسعت آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌های گلستان به قدری زیاد بود که به گفته برخی شاهدان تا به حال چنین آتش‌سوزی‌هایی در این منطقه دیده نشده بود به‌طوری که مورد تعجب همه واقع شده و البته فرصت را برای اطفای کامل حریق از سوی مسوولان گرفته بود به گونه‌ای که گاهی آتش‌های مهار شده دوباره مشتعل شده و انرژی مضاعف را برای اطفا می‌گرفت. 

در این بین یکی از کارشناسان منابع طبیعی هم می‌گفت: براساس قانون تا زمانی که پنج هکتار از جنگل آتش نگرفته باشد نمی توانیم به مدیریت بحران، آتش‌سوزی‌ها گزارش دهیم که همین موضوع نیز بیانگر ضعف قوانین مربوط به جنگل‌ها است چراکه این جنگل‌ها به قدری ارزشمند هستند و به قدری در زندگی تک تک افراد جامعه موثرند که در چنین مواردی نباید حتی فرصت کوچکی را از دست داد. 

وقوع حریق‌های اخیر در جنگل‌های کشورمان تلنگری بود برای آنهایی که منابع طبیعی را به حال خود رها کرده و منتظر هستند تا بحرانی از راه برسد و بخشی از جنگل‌ها که بازگشت آنها نیز گاهی غیر ممکن است بسوزند تا سراسیمه دست به دامان هر ارگانی شوند تا شاید بتوانند از خسارات بیشتر در این جنگل‌ها خودداری کنند. 

ازآنجایی که امکان تکرار این بحران در کشور غیرممکن نیست به‌نظر می‌رسد باید مسئولان در رویه خود برای حفاظت از جنگل‌ها تغییری داده و بدون وقفه به فکر تامین امکانات و هر آنچه که برای حفاظت آنها لازم است باشند که این روزها به دلیل آلودگی هوای شهرهای بزرگی همچون تهران و هزاران مشکلی که از پس این آلودگی‌ها برای مردم کشورمان وجود دارد حفظ حتی یک جوانه‌ای که تازه سر از خاک بیرون آورده نیز بی‌اهمیت نیست.