قاچاق خاک حاصلخیز ایران به كشورهای حاشیه خلیج فارس

آفتاب: روزنامه خراسان نوشت: اکثر کارشناسان محیط زیست قاچاق حجم زیادی از خاک حاصلخیز کشور به کشورهای حاشیه خلیج فارس را تایید می‌کنند. اما هیچ گزارش رسمی از آن منتشر نمی‌شود و بنا به گفته یک مقام آگاه در سازمان محیط زیست، گزارش‌های غیررسمی نشان می‌دهد که سالانه میلیون‌ها تن از خاک حاصلخیز برخی از مناطق کشور به ویژه خاک «پیت» به ۲ صورت قاچاق از مبادی غیرقانونی و یا در قالب صادرات گل و گیاه از کشور به کشورهای حاشیه خلیج فارس به ویژه امارات قاچاق می‌شود.

بنا به گفته این مقام آگاه و یک عضو هیأت علمی دانشگاه منابع طبیعی، تولید دو سانتی متر خاک ۶۰۰ سال زمان می‌برد و با قاچاق خاک حاصلخیز به مرور بستر کشاورزی در کشور در معرض نابودی قرار می‌گیرد.

یک مقام آگاه در سازمان محیط زیست که خواست نامش ذکر نشود با تایید قاچاق خاک از کشور به خراسان گفت: خاک اکثر مناطق کشور به جز خاک مناطق شوره زار حاصلخیز، غنی و برای کشاورزی مناسب است.
 
وی افزود: این در حالی است که کشورهای حاشیه خلیج فارس از خاک حاصلخیز محروم هستند و به همین دلیل کشاورزی در آن جا رونق ندارد.

بنا به گفته این مقام آگاه خاک شهرهای شمالی، جنوبی و غربی کشور از جمله خاک های حاصلخیز است. خاک پیت که مرغوب‌ترین خاک است، خاک‌های قهوه‌ای جنگلی و خاک رویشگاه‌های گونه‌های گیاهی که دارای مواد آلی قابل توجهی است از جمله خاک‌هایی است که هر سال میلیون‌ها تن از آن قاچاق می شود و در کشورهای حاشیه خلیج فارس خریداران بسیاری با قیمت‌های کلان دارد.

شیوه‌های خروج خاک ازکشور

وی در پاسخ به این که خاک به چه صورتی خارج می‌شود و آیا مسئولان از آن بااطلاع هستند، گفت: خاک به ۲ روش عمده قاچاق می‌شود. اول به صورت قاچاق در قالب بسته که از مبادی غیرقانونی از کشور خارج می‌شود و مثل تمام کالاهایی که از کشور قاچاق می‌شود از میزان آن اطلاعی در دست نیست، اما مسئولان می‌دانند که قاچاق صورت می‌گیرد. به ویژه درباره خاک «پیت» که مرغوب‌ترین خاک و محل چند ساله رویش چمن بوده است و دارای مواد آلی بسیار و سبک است.

قاچاقچیان مسئولان را دور می‌زنند

بنا به گفته این مسئول روش دوم قاچاق در قالب صادرات گل و گیاه است که در این روش که قانونی هم صورت می‌گیرد قاچاقچیان مسئولان را دور می‌زنند و چندین برابر نیاز گلدان، خاک در آن می‌ریزند و در خارج از کشور نیز گیاه ارزش و اعتباری ندارد و حتی دور ریخته می‌شود و آن چه در قیمت‌های بالا خرید و فروش می‌شود خاک گلدان است. بنابراین می‌توان گفت به قاچاق خاک جنبه قانونی داده شده است و مسئولان هم کم و بیش از آن اطلاع دارند.

وی در مورد مقصد خاک قاچاق گفت: مقصد این خاک کشورهای حاشیه خلیج فارس است که از نظر خاک بسیار فقیر هستند، که برای کشت و زرع و ایجاد فضای سبز از آن استفاده می‌شود. همچنین از خاک پیت برای پرورش قارچ استفاده می‌شود.

بستر کشاورزی در ایران در معرض نابودی

بنا به گفته وی در حالی که با قاچاق خاک از کشور، کشورهای حاشیه خلیج فارس به کشت و زرع محصولات کشاورزی دست می یابند بستر کشاورزی در ایران در معرض نابودی قرار دارد و عواملی همچون قاچاق خاک، فرسایش خاک، کمبود آب و نبود مدیریت موجب از بین رفتن کشاورزی در ایران شده است چرا که بنا بر آمار برای تولید هر سانتی متر خاک حداقل ۶۰۰ سال زمان نیاز است.

وی همچنین در پاسخ به این که آیا گزارش‌های رسمی در سازمان درباره قاچاق خاک و میزان آن وجود دارد، گفت: گزارش رسمی وجود ندارد اما گزارش‌های غیر رسمی در این زمینه به دست می‌رسد و حاکی از برداشت بی‌رویه خاک «پیت» و انتقال آن در قالب صادرات گیاهان به کشورهایی نظیر امارات است.

به گزارش مهر، سمیه روشنی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل زیست محیطی نیز در سمینار علمی زمین پاک درسالن اجتماعات اداره کل محیط زیست استان لرستان با اشاره به این که تولید هر سانتی متر خاک ۵۰۰ تا 700سال زمان می‌برد نسبت به قاچاق خاک از کشورمان هشدار داد.

وی افزود: آب و خاک مهم‌ترین منابع طبیعی کشورمان محسوب می‌شود که متاسفانه در طول سال‌های اخیر به دلایل مختلف در حال نابودی است.

روشنی خاطرنشان کرد: هر روزه به دلایل مختلف از جمله فرسایش خاک و قاچاق خاک مقدار زیادی از خاک در کشور از دست می‌رود.

در خور اشاره است براساس آمار سالانه ۲ میلیارد تن خاک در کشور بر اثر فرسایش از بین می‌رود و فرسایش خاک در ایران ۵ برابر متوسط کشورهای آسیایی است.

دکتر میرنیا عضو هیأت علمی دانشگاه منابع طبیعی مازندران نیز در این باره به خراسان گفت: جنس خاک کشورهای عربی به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس ماسه ای و آهکی است که امکان رویش هیچ‌گیاه و حتی فضای سبز در آن وجود ندارد.

وی افزود: بنابراین آن ها همواره به دنبال راهی برای ایجاد فضای سبز و تولید محصولات کشاورزی هستند و به این دلیل خواهان و خریدار خاک از سایر کشورها به ویژه ایران که دارای خاک بسیار غنی از نظر مواد آلی و حاصلخیز برای کشت و زرع است، هستند.

قاچاق خاک طی چند سال اخیر رونق یافته است

وی افزود: بین خاک هایی که در ایران وجود دارد خاک استان‌های آذربایجان، خراسان، مازندران و برخی از شهرهای جنوبی حاصلخیز است که برای آن‌ها میلیون‌‌ها دلار سود اقتصادی در پی دارد.

وی افزود:به همین دلیل پدیده قاچاق خاک از ایران به این کشورها طی چند سال اخیر رونق یافته و حتی ممنوعیت‌های قانونی نتوانسته مانع این امر شود.

میرنیا گفت: اما همان طور که ذکر شد خاک اغلب مناطق کشور ما حاصلخیز است که می تواند سود فراوانی را از ناحیه کشاورزی و صادرات محصولات کشاورزی عاید ما کند اما به دلیل کمبود آب، مدیریت نادرست و قاچاق و فرسایش خاک، زنگ هشدار را برای کشاورزی ما به صدا درآورده است.

بنا به گفته این استاد دانشگاه ۶۰۰ سال زمان می‌برد تا یک سانتی متر خاک تولید شود و در حال حاضر خاکی که میلیون‌ها سال تولید و حاصلخیزی آن زمان می‌برد، در غفلت و عدم مدیریت مسئولان به یغما می‌رود.

وی افزود: قاچاق خاک در کنار سایر عوامل طبیعی نظیر فرسایش خاک بستر کشاورزی در کشورمان را در معرض نابودی قرار داده است.

چندی قبل نیز فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی استان اردبیل گفته بود، قاچاق خاک پیت با رویش گیاهی مراتع همراه خاک، ۲ سال است که در مناطق باغر و سبلان آغاز و باعث خسارت فراوان شده است.

علاوه بر این که معاون امور آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی نیز با اشاره به این که خاک کشاورزی جزو لیست کالاهای ممنوعه صادراتی در گمرکات کشور است گفته بود، تاکنون هیچ‌گونه صادرات خاک کشاورزی نداشته‌ایم و اگر هم اقدامی در این زمینه صورت می‌گیرد غیرقانونی بوده و گمرک و ستاد مبارزه با قاچاق کالا در این میان مسئول است.

شایان ذکر است سال گذشته نیز بر اساس موافقت نامه قانون قرنطینه‌ای گیاهی که در مجلس به تصویب رسید، هرگونه جابه جایی گیاهان به همراه خاک ممنوع شد. همچنین براساس این قانون، هر گونه نقل و انتقال خاک و نمونه‌های گیاهی به سایر کشورها ممنوع است و مادامی که از سوی سازمان حفظ نباتات و وزارت جهاد کشاورزی موافقت‌نامه‌ای امضا نشود، قابل صدور به سایر کشورها نخواهد بود.