12 اردیبهشت سالگرد شهادت استاد مطهری
چهره ماندگار
غلامعلی دهقان
آفتاب‌‌نیوز : 
آفتاب- غلامعلی دهقان: 12 اردیبهشت هر سال، یاد و نام شخصیتی با خود دارد که با آثار خود نقش مهمی در تکوین شخصیت فکری نسل جوان سال‌های پیروزی انقلاب داشت. انسان بزرگواری که رهبر فقید انقلاب -امام خمینی-در وصف آثار ارزشمند وی گفت که آثارش تمامی خواندنی و مفید است و از او به عنوان پاره تن خود یاد کرد. مطهری فیلسوفی توانمند و فقیهی زمان‌شناس و سیاست‌مداری معتدل و در مجموع دین‌داری آگاه به مقتضیات زمان و مکان بود و در همین ارتباط هم سخن بسیار گفت.
با این وجود در اوصاف ان شهید عالیقدر شاید مهمترین آن بود که تلاش می‌کرد پاسخ‌گوی پرسش‌های نسل جوان در حوزه معرفت دینی باشد و سعی او این بود که نسبت میان اندیشه دینی با موضوع‌های اجتماعی و فرهنگی و سیاسی رابطه خوبی تفسیر و تبیین نماید.
در این مجال برخی از دیدگاه‌های آن چهره ماندگار اندیشه دینی در نسبت میان دین با موضوع‌های گوناگون آورده می‌شود. اندیشه‌های که همچنان مورد نیاز جامعه ما و پاسخ‌گوی نیاز‌های فکری نسل جوان امروز هم می‌باشد.
حقوق بشر و حقوق طبیعی استاد مطهری آغاز پیدایش نظریه حقوق طبیعی و توجه به مقوله حقوق بشر را در جامعه مسلمین می‌داند. مطهری نظریه حقوق طبیعی را نه تنها تقلیدی از متفکران غربی نمی‌دانست بلکه آن را موضوع خودی معرفی می‌کرد و آن را با مسأله حسن و قبح عقلی در اندیشه اسلامی مرتبط می‌کرد. مطهری در این باره نوشته است: "توجه به حقوق بشر و به اصل عدالت به عنوان امور ذاتی و تکوینی و خارج از قوانین قراردادی اولین بار به وسیله مسلمین عنوان شد. پایه حقوق طبیعی و عقلی را آنها بنا نهادند.1 علمای اسلام با تبیین و توضیح عدل پایه فلسفه حقوق را بنا نهادند؛ گو این که در اثر پیشامدهای ناگوار تاریخی نتوانستند راهی را که باز کرده بودند ادامه دهند2. مقدر چنین بود که کار خود را ادمه ندهند و پس از تقریبا 8 قرن دانشمندان و فیلسوفان اروپایی آن را دنبال کنند و این افتخار را به خود اختصاص دهند و چهره جهان راعوض کنند.3 روح و احساس اعلامیه حقوق بشر این است که انسان از یک نوع حیثیت و شخصیت ذاتی قابل احترام برخوردار است و در متن خلقت و آفرینش یک سلسله حقوق و آزادی‌ها به او داده شده است که به هیچ نحو قابل سلب و انتقال نمی‌باشد و گفتیم که این روح و احساس مورد تایید اسلام و فلسفه‌های شرقی است.4
دموکراسی و دین استاد مطهری معتقد بود منافاتی بین دین و دموکراسی نیست. وی در این باره نوشته است: "منشاء اشتباه آنان که اسلامی بودن جمهوری را منافی با روح دموکراسی می‌دانند ناشی از این است که دموکراسی مورد قبول آنان هنور همان دموکراسی قرن هجدهم است که در آن حقوق انسان در مسائل مربوط به معیشت و خوراک و مسکن و پوشاک و آزادی در انتخاب راه معیشت مادی خلاصه می‌شود. اما اینکه مکتب و عقیده و وابستگی به ایمان هم جزو حقوق انسانی است و اینکه اوج انسانیت در وارستگی از غریزه و از تبعیت از محیط طبیعی و اجتماعی و در وارستگی به عقیده و ایمان و آرمان است به کلی به فراموشی سپرده شده است.5
مسأله جمهوری مربوط است به شکل حکومت که مستلزم نوعی دموکراسی است یعنی اینکه مردم حق دارند سرنوشت خود را خودشان در دست بگیرند و این ملازم با این نیست که مردم خود را از گرایش به یک مکتب و از التزام و تعهد به یک مکتب معاف بشمارد.6
ما می‌بینیم در جنگ‌های احد و بدر و در خیلی جا‌های دیگر پیغمبر اکرم با اصحابش مشورت کرد... در این‌گونه مسائل -یعنی در غیر حکم خدا- احیانا پیغمبر مشورت می‌کند و از دیگران نظر می‌خواهد.7
آزادی تفکر و اندیشه دینی استاد مطهری برخلاف برخی از متدینان که آزادی اندیشه را باعث تضعیف تفکر دینی می‌دانند، برعکس معتقد بود رشد و شکوفایی اندیشه دینی در گرو آزادی تفکر است. مطهری نوشته است: "اگربه مردم در مسائلی که باید در آنها فکر کنند از ترس اینکه مبادا اشتباه کنند به هر طریقی آزادی فکری ندهیم یا روح‌شان را بترسانیم که در فلان موضوع دینی و مذهبی مبادا فکر بکنی که اگر فکر بکنی و یک وسوسه کوچک به ذهن تو بیاید به سر در آتش فرو می‌روی این مردم هرگز فکرشان در مسائل دینی رشد نمی‌کند و پیش نمی‌رود. دینی که از مردم در اصول خود تحقیق می‌خواهد خواه ناخواه برای مردم آزادی فکری قائل است."8
واقیعت این است بیش از گذشته به اندیشه‌های استاد شهید مطهری نیازمندیم.
منابع: 1. نظام حقوق زن در اسلام. ص 122-انشارات مدرسین
2. همان ص122
3. همان ص136
4. همان ص141
5. پیرامون انقلاب اسلامی ص 65
6. همان ص 63
7. امامت ورهبری ص 49
8. پیرامون جمهوری اسلامی ص 91
آفتاب- غلامعلی دهقان: 12 اردیبهشت هر سال، یاد و نام شخصیتی با خود دارد که با آثار خود نقش مهمی در تکوین شخصیت فکری نسل جوان سال‌های پیروزی انقلاب داشت. انسان بزرگواری که رهبر فقید انقلاب -امام خمینی-در وصف آثار ارزشمند وی گفت که آثارش تمامی خواندنی و مفید است و از او به عنوان پاره تن خود یاد کرد. مطهری فیلسوفی توانمند و فقیهی زمان‌شناس و سیاست‌مداری معتدل و در مجموع دین‌داری آگاه به مقتضیات زمان و مکان بود و در همین ارتباط هم سخن بسیار گفت.با این وجود در اوصاف ان شهید عالیقدر شاید مهمترین آن بود که تلاش می‌کرد پاسخ‌گوی پرسش‌های نسل جوان در حوزه معرفت دینی باشد و سعی او این بود که نسبت میان اندیشه دینی با موضوع‌های اجتماعی و فرهنگی و سیاسی رابطه خوبی تفسیر و تبیین نماید.
در این مجال برخی از دیدگاه‌های آن چهره ماندگار اندیشه دینی در نسبت میان دین با موضوع‌های گوناگون آورده می‌شود. اندیشه‌های که همچنان مورد نیاز جامعه ما و پاسخ‌گوی نیاز‌های فکری نسل جوان امروز هم می‌باشد.
حقوق بشر و حقوق طبیعی استاد مطهری آغاز پیدایش نظریه حقوق طبیعی و توجه به مقوله حقوق بشر را در جامعه مسلمین می‌داند. مطهری نظریه حقوق طبیعی را نه تنها تقلیدی از متفکران غربی نمی‌دانست بلکه آن را موضوع خودی معرفی می‌کرد و آن را با مسأله حسن و قبح عقلی در اندیشه اسلامی مرتبط می‌کرد. مطهری در این باره نوشته است: "توجه به حقوق بشر و به اصل عدالت به عنوان امور ذاتی و تکوینی و خارج از قوانین قراردادی اولین بار به وسیله مسلمین عنوان شد. پایه حقوق طبیعی و عقلی را آنها بنا نهادند.1 علمای اسلام با تبیین و توضیح عدل پایه فلسفه حقوق را بنا نهادند؛ گو این که در اثر پیشامدهای ناگوار تاریخی نتوانستند راهی را که باز کرده بودند ادامه دهند2. مقدر چنین بود که کار خود را ادمه ندهند و پس از تقریبا 8 قرن دانشمندان و فیلسوفان اروپایی آن را دنبال کنند و این افتخار را به خود اختصاص دهند و چهره جهان راعوض کنند.3 روح و احساس اعلامیه حقوق بشر این است که انسان از یک نوع حیثیت و شخصیت ذاتی قابل احترام برخوردار است و در متن خلقت و آفرینش یک سلسله حقوق و آزادی‌ها به او داده شده است که به هیچ نحو قابل سلب و انتقال نمی‌باشد و گفتیم که این روح و احساس مورد تایید اسلام و فلسفه‌های شرقی است.4
دموکراسی و دین استاد مطهری معتقد بود منافاتی بین دین و دموکراسی نیست. وی در این باره نوشته است: "منشاء اشتباه آنان که اسلامی بودن جمهوری را منافی با روح دموکراسی می‌دانند ناشی از این است که دموکراسی مورد قبول آنان هنور همان دموکراسی قرن هجدهم است که در آن حقوق انسان در مسائل مربوط به معیشت و خوراک و مسکن و پوشاک و آزادی در انتخاب راه معیشت مادی خلاصه می‌شود. اما اینکه مکتب و عقیده و وابستگی به ایمان هم جزو حقوق انسانی است و اینکه اوج انسانیت در وارستگی از غریزه و از تبعیت از محیط طبیعی و اجتماعی و در وارستگی به عقیده و ایمان و آرمان است به کلی به فراموشی سپرده شده است.5
مسأله جمهوری مربوط است به شکل حکومت که مستلزم نوعی دموکراسی است یعنی اینکه مردم حق دارند سرنوشت خود را خودشان در دست بگیرند و این ملازم با این نیست که مردم خود را از گرایش به یک مکتب و از التزام و تعهد به یک مکتب معاف بشمارد.6
ما می‌بینیم در جنگ‌های احد و بدر و در خیلی جا‌های دیگر پیغمبر اکرم با اصحابش مشورت کرد... در این‌گونه مسائل -یعنی در غیر حکم خدا- احیانا پیغمبر مشورت می‌کند و از دیگران نظر می‌خواهد.7
آزادی تفکر و اندیشه دینی استاد مطهری برخلاف برخی از متدینان که آزادی اندیشه را باعث تضعیف تفکر دینی می‌دانند، برعکس معتقد بود رشد و شکوفایی اندیشه دینی در گرو آزادی تفکر است. مطهری نوشته است: "اگربه مردم در مسائلی که باید در آنها فکر کنند از ترس اینکه مبادا اشتباه کنند به هر طریقی آزادی فکری ندهیم یا روح‌شان را بترسانیم که در فلان موضوع دینی و مذهبی مبادا فکر بکنی که اگر فکر بکنی و یک وسوسه کوچک به ذهن تو بیاید به سر در آتش فرو می‌روی این مردم هرگز فکرشان در مسائل دینی رشد نمی‌کند و پیش نمی‌رود. دینی که از مردم در اصول خود تحقیق می‌خواهد خواه ناخواه برای مردم آزادی فکری قائل است."8
واقیعت این است بیش از گذشته به اندیشه‌های استاد شهید مطهری نیازمندیم.
منابع: 1. نظام حقوق زن در اسلام. ص 122-انشارات مدرسین
2. همان ص122
3. همان ص136
4. همان ص141
5. پیرامون انقلاب اسلامی ص 65
6. همان ص 63
7. امامت ورهبری ص 49
8. پیرامون جمهوری اسلامی ص 91
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
انتشار یافته: ۰
ناشناس
| 
۱۹:۵۴ - ۱۳۹۰/۰۲/۱۱
پاسخ
یادداشت باکیفیتی بود. استفاده کردیم. مطهری همتا نداشت. دیدگاه‌های نو داشت. ناشناس
| ۲۰:۲۸ - ۱۳۹۰/۰۲/۱۱
پاسخ
خدا رحمت کند آقای مطهری را، اسلام را درست و همه‌جانبه درک می‌کرد. 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید