از شلیل 13 هزار تومانی تا آمارهای خجالت‌آور بانک مركزی

آفتاب: سبد کالایی بانک مرکزی نشان می‌دهد قیمت مواد خوراکی در تهران طی سال 89 نزدیک به 4 درصد بیش از تورم رشد کرده است.

پیرمرد میوه‌فروش در حالی که نایلون فریزی که 6 تا دونه شلیل داخلش بود را به دست مشتری قبلی می‌داد، زیر لب به من گفت: «‌به خدا آدم از این قیمت‌ها خجالت می‌کشه، ولی چاره چیه، شلیل کیلویی 13 هزار تومن.» خرید خودم رو حساب کردم و از مغازه زدم بیرون، با خودم گفتم بلاخره میوه نوبرونه است و هر کسی که دستش به دهنش می‌رسه می‌خوره، منم که در حد جیبم فقط می‌تونستم نگاهشون کنم، شکایت میوه‌فروش هم بیشتر برای بازار گرمیه، اون که سود خودش رو می‌بره، تو همین حس‌وحال یادم افتاد باید به بقالی هم سری بزنم و چند قلم سفارش خرید دیگه رو هم تهیه کنم.

از در که وارد شدم، مغازه‌دار که جوانی آذری بود داشت با ویزیتور یکی از شرکت‌های پخش درد دل می‌کرد «آره بابا، چرا دروغ یک زمانی کاسبی خوب بود، تا همین هفت، هشت سال پیش، مردم دستشون تو جیبشون می‌رفت، ولی الان با این گرونی کسی رغبت خرید نداره، همین امروز گفتن شوینده‌ها هم قراره از هفته دیگه 15 درصد بره روی قیمتشون، مشتری میاد تو مغازه دو قلم جنس می‌بره باید 20 تا 30 هزار تومن پول بده از کجا بیاره، فروش من هم میاد پایین...»، در بین حرفایی که می‌زد منم جنسایی که می‌خواستم رو از شاگردش گرفتم و بیرون اومدم، حق داره وقتی قدرت خردی کم بشه فروش هم میاد پایین، تو خورده‌فروشی حجم فروشه که سود‌آوره.

البته برخلاف آنچه به نظر می‌رسه آمارهای بانک مرکزی هم از کاهش قدرت خرید مردم حکایت داره، هرچند به نظر می‌رسه که در سال 89 نرخ تورم پایین آمده ولی این کاهش نرخ تورم بیشتر از کاهش میزان خرید بوده تا افزایش عرضه کالایی یعنی تصویری از رکود تورمی.

نگاهی به سبد قیمت کالاهای خوراکی که توسط بانک مرکزی هر هفته منتشر دهش نشان می‌دهد طی سال 89 نرخ رشد قیمت این مواد نسبت به متوسط قیمت در سال 88 معادل 16.3 درصد بوده یعنی 4 درصد بیش از نرخ تورمی که بانک مرکزی برای سال 89 اعلام کرده و این اتفاق در حالی افتاده که سیاست‌های کنترل بازار با بیشترین ابعاد و گسترده‌ترین امکانات در سال 89 به اجرا درآمده است.

نگاهی به این سبد نشان می‌دهد به غیر از مواد لبنی مانند شیر و پنیر که هنوز بر اساس قیمت‌های مقطوع عرضه آن کنترل می‌شود در مورد باقی اقلام این سبد رشد قیمت‌ها به خوبی محسوس یوده است. به طور مثال متوسط قیمت گوجه فرنگی در سال 89 نسبت به متوسط قیمت سال 88 شاهد رشدی معادل 48.8 درصدی بوده است.

این مسأله در مورد اقلام مختلف گوشت هم صادق است، گوشت گوسفند 28 درصد، گوساله 15.9 درصد و گوشت مرغ 18.7 درصد این در حالی است که طی همین سال بسیاری از تولید‌کنندگان این مواد پروتئینی با مشکلات فراوانی برخورد داشته و بسیاری از انها ورشکست شده‌اند، به طور مثال تولید‌کنندگان مرغ عنوان می‌کنند عرضه این محصول خرده‌فروشی زیر قیمت هر کیلو 3200 تومان به معنی زیان برای مرغداران گوشتی است.

آیا از این واضح‌تر می‌‌توان شرایط رکود تورمی حاکم بر اقتصاد کشور را شرح داد، به رغم رشد 18 درصدی قیمت مرغ و نارضایتی مصرف کننده، تولید کننده هم در لبه ورشکستگی قرار دارد، اما مسئولین عباراتی دیگر را در تشریح وضعیت اقتصادی مورد استفاده قرار داده و کار به جایی می‌رسد که وزیر اقتصاد هم به عدم انتشار آمار نرخ رشد اقتصادی اعتراض می‌کند! البته متاسفانه در جمله معترضه ایشان از مخاطبی با ضمیر اول شخص مفرد خبری نیست.

میزان تغییر متوسط قیمت اقلام خوراکی در پایتخت
کاهش قدرت خرید 

جمع جبری قیمت 26 قلم کالاهای اصلی که در گزارش بانک مرکزی به صورت ثابت تغییرات قیمت آنها در تهران به صورت هفتگی بر‌اورد و منتشر می‌شود در سال 89 رقمی معادل 76 هزار و 534 تومان به ما می‌دهد( البته این رقم بر اساس متوسط قیمت در کل سال محاسبه شده و چه بسا در برخی از هفته‌ها این رقم بسیار فراتر هم رفته باشد)، در حالی که جمع ارزش همین اقلام بر اساس متوسط قیمت سال 88 به ما رقمی معادل 65 هزار تومان را می‌دهد یعنی رشد معادل 17 درصد در جمع ارزش این سبد خرید اتقاف افتاده است، رشدی که به گفته جوان مغازه‌دار آذری رغبت دست در داخل جیب کردن مردم را کاهش داده است اما چرا؟

جواب بسیار ساده است نگاهی به حداقل حقوق به عنوان مبنای واحد رشد درآمد اقشار متوسط رو به پایین جامعه نشان می‌دهد که در سال 89 نسبت به سال 88 حداقل حقوق (از 275 هزار تومان به 303 هزار تومان) معادل 9 درصد رشد کرده است نرخ رشدی تقریبا معادل نصف نرخ رشد قیمت مواد خوراکی.

همین مسأله باعث کاهش مراجعه برای خردی شده است، یعنی اگر فرد با حداقل حقوق 275 هزار تومانی خود می‌توانست به طور متوسط ماهیانه 4.2 بار برای خرید هیم سبد کالایی به فروشگاه مراجعه کند در سال 89 با 303 هزار تومان تنها 3.9 بار می‌تواند برای خرید برود، آیا می‌توان به این مسأله کاهش قدرت خرید نگفت؟

نکته جالب اینجاست که این در شرایطی اتفاق افتاده است که بر اساس گزارش‌های بانک مرکزی نرخ تورم دربخش عمده‌ای از سال 89 تک رقمی بوده است. با این شرایط ماهم باید مانند پیرمرد میوه‌فروش کمی از ارقامی که اعلام می‌کنیم خجالت بکشیم چون معیشت جاری مردم را نمی‌توان با ارقام به تصویر کشید.

دستاورد 2 ماهه سال 90 

اگر قیمت کالاهای این سبد را بر مبنای متوسط قیمت‌های دو ماهه اول سال 90 که بازهم توسط بانک مرکزی اعلام شده جمع جبری کنیم می‌بینیم که قیمت این اقلام در همین دوره چهل روزه به 84 هزار و 133 تومان رسیده است یعنی 10 درصد رشد و این میزان رشد معادل نرخ رشد 10 درصدی است که برای حداقل حقوق سال جاری به تصویب رسیده است، شما فکر می‌کنید تا پایان امسال با پایه حقوقی 340هزار تومان در ماه چند بار می‌توانیم برای خرید برویم؟