آفتابنیوز : آفتاب: «قلبم ضعیف است با باتری کار میکند، با من از این شوخیها نکنید»؛ این جمله که در ظاهر فقط یک مزاح دوستانه است، میتواند واقعیت علمی داشته باشد؛ ژنراتوری که با چند سیم وظیفه ضربانسازی برای عضو تپنده بدن افرادی را برعهده دارد که به دلایل مختلف مانند بیماری مادرزادی یا دیگر امراض قلب آنها با مشکل مواجه است. به زبان سادهتر در بالاترین قسمت دهلیز راست قلب انسان بخشی قرار دارد که با تولید 60 تا 100 بار جریان الکتریکی در هر دقیقه موجب بروز تحریک الکتریکی، عضله قلب و ضربانسازی میشود.
بنابراین اگر به هر دلیلی این کار انجام نشود پزشکان از پیس میکر الکترونیکی یا همان باتری استفاده میکنند. در این زمینه گفتوگویی با دکتر مجید حقجو، متخصص قلب و عروق و فوقتخصص الکتروفیزیولوژی و استاد دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تهران داریم.
باتریهای سیمدار چه تصوری از باتری دارید؛ استوانهای با سایزهای مختلف دارای قطبهای مثبت و منفی. اگرچه این ذهنیت درست است، اما باتری ای که قرار است گوی سرخ رنگ را در قفسه سینه بیماران به تپش وادار کند هیچ شباهتی با آنچه فکر میکنید، ندارد. بر این اساس باید گفت ما دو نوع باتری داریم؛ نوع اول که از آن برای درمان کندی ضربان قلب استفاده میشود و از نوع دوم برای درمان آریتمیها یا همان ضربان تند کمک گرفته میشود.
دسته نخست که از قدیم استفاده می شدند، پیس میکر نام دارند. این نوع دارای دو مدار اصلی است. یک قسمت که ضربانهای قلبی را احساس میکند که در صورت وجود آن دیگر ضربانسازی نمیکند و بخشی که اگر بیمار به هر دلیلی ضربان نداشته باشد شروع به ضربانسازی کرده و از کندی ضربان قلب جلوگیری میکند.
اما گروه دوم که ICD نام دارد، علاوه بر عملکردهایی که یک پیس میکر معمولی دارد اگر بیمار دچار آریتمیهای خطرناک بطنی بشود که نیاز به شوک دارد، آن را تشخیص داده و بینظمی را درمان میکند. در حال حاضر علاوه بر اینها نوع پیشرفتهای از باتریها نیز ساخته شده است که در نارساییهای قلبی کاربرد داشته و باتری سه حفرهای نام دارد. در مواردی مانند ضعف ماهیچههای قلبی یا افرادی که دچار خستگی و تنگی نفس هستند از این نوع استفاده میشود. به هرحال هر باتری دارای دو قسمت اصلی است؛ یک بخش سیم و دیگر ژنراتور یا همان باتری.
با تلفن همراه چه کنیم این روزها تلفن همراه پای ثابت وسایلی است که من و شما آن را با خود همه جا میبریم، اما اینکه آیا استفاده از تلفن همراه میتواند برای افرادی که تپش گوی سرخ رنگ بدنشان وابسته به باتری است دردسرساز باشد یا نه، این پرسشی است که پزشکان اینگونه به آن پاسخ میدهند؛ در گذشته موبایل و هر وسیلهای که امواج رادیو فرکانس تولید میکرد میتوانست بر عملکرد باتری قلب تاثیر بگذارد. اما در حاضر کمپانیهای سازنده این دستگاهها اعلام میکنند که موفق به ساخت ژنراتورهایی شدهاند که اگر در مجاورت تلفنهای همراه قرار بگیرد با مشکلی مواجه نخواهد شد.
با این وجود پزشکان همواره به بیماران توصیه میکنند که با گوش سمت مقابل با این وسیله صحبت کنند، هیچ گاه گوشی خود را در جیب پیراهن مجاور دستگاه قرار ندهند و تلفن خود را در جیب شلوارشان بگذارند.
البته همواره این امکان وجود دارد که باتری درصورت دریافت امواج تلفن همراه به اشتباه بروز بینظمی را در این عضو تشخیص دهد و موجب دادن شوک به بیمار شود یا به اشتباه ضربان قلب فرد را مهار کند و ضربانسازی نکند. بنابراین باید گفت قرار گرفتن گوشی تلفن همراه در مجاورت باتری قلب اگر چه آسیبی به دستگاه نمیرساند ولی ممکن است به دلایلی که ذکر شد برای بیمار خطرناک باشد.
ژنراتوری که 2920 روز عمر میکند هر باتری طول عمر مفیدی دارد که براساس آن میتواند برای مصرفکننده خود کارایی داشته باشد. البته امروزه با ورود دستگاههای شارژ این قاعده کمی دستخوش تحول شده است. با این وجود فراموش نکنید که این ژنراتورهای ضربان قابل شارژ شدن نیستند.
این در حالی است که اگر بیمار از آن به درستی مراقبت کند براساس نیاز او طول عمر این دستگاه از پنج تا هشت سال متغیر خواهد بود. به عبارتی افرادی که قلبشان تا حدی دارای ضربان است ممکن است هفت تا هشت سال این باتری برای آنها کارایی داشته باشد اما افرادی که کارکرد این عضو در بدنشان فقط وابسته به چنین دستگاهی است، عمر باتری از مدت 2920 روز یا همان هشت سال به پنج تا شش سال کاهش مییابد.
قلب نوزادان هم باتری میخورد به طور معمول افراد مسن دچار بیضربانی یا کندی آن هستند، علاوه بر این گروهی از جوانان که به طور معمولی در هدایت جریانهای الکتریکی در قلب با مشکل روبهرو هستند نیز ممکن است دچار چنین مشکلی شده و نیاز به باتری در قلب خود داشته باشند.
بعضی اوقات نیز افرادی که برای درمان بیماریهای مادرزادی در این عضو تحت عمل جراحی قرار میگیرند نیز ممکن است نیاز به این وسیله داشته باشند. البته در صورتی که پزشک تشخیص دهد قلب بیمار نیاز به باتری دارد فرد در هر سنی که باشد حتی دوران نوزادی مانند نقص دیواره بین بطنی یا دیواره بین دهلیزی، وجود فقط یک بطن در قلب از جمله بیماریهایی است که میتوان از این وسیله استفاده کرد.
طول عمر عادی برای باتریدارها «قلب شما برای ضربانسازی باید با باتری کار کند»؛ به طور حتم نخستین سؤالی که پس از شنیدن این جمله از سوی پزشک در ذهنتان شکل میگیرد، این است که کجا؟ به زبان سادهتر قرار است این وسیله در داخل یا خارج بدن قرار گیرد؟ در جواب چنین پرسشی جراح قلب و عروق بدون تأمل خواهد گفت؛ این باتریها همیشه در زیر پوست نصب میشوند، البته در بعضی بیماران تا زمان تهیه ژنراتور دائم ممکن است به طور موقت، پزشک آن را در خارج از بدن فرد قرار دهد. در این شیوه سیم ژنراتور از طریق سیاهرگها وارد قلب میشود، اما در این مدت باتری خارج از بدن قرار خواهد گرفت.
علاوه بر این بعضی از بیماران دچار مشکلات ضربانی موقت هستند که پس از مدت کوتاهی مشکل آنها برطرف میشود. بر این اساس برای چنین افرادی نیز از این دستگاه به طور موقت استفاده میشود که در خارج از بدن قرار میگیرد. به طور معمول بیشترین مدت استفاده از این دستگاه به طور موقت یک هفته است. توجه داشته باشید طول عمر بیمارانی که قلب آنها با باتری کار میکند، اگر مبتلا به امراض زمینهای نباشند با افراد سالم تفاوتی نخواهد داشت. از سوی دیگر باید گفت آنها نیاز به داروی خاص ندارند مگر اینکه به دلیل ابتلا به دیگر مشکلات قلبی مجبور به استفاده از بعضی داروها شوند.
افرادی که از باتری قلب استفاده میکنند، میتوانند به زندگی عادی خود ادامه دهند. به طور مثال زنانی که در سنین بارداری قرار دارند میتوانند صاحب فرزند شوند. آنها میتوانند هر شغلی را برگزینند و در آن مشغول به کار شوند.
مایکروویو و باتری قلب در دنیای مدرن امروزی استفاده از وسایل برقی رواج زیادی یافته است. مایکروویو یکی از ابزارهای زندگی مدرن شهری است. اگر قلبتان به هر دلیلی با باتری کار میکند و این وسیله به یکی از الزامات زندگی شما تبدیل شده است باید بگویم که به گفته محققان در گذشته تداخل سیگنالهای دستگاه تنظیمکننده ضربان قلب با اشعه حاصل از مایکروویو، فرد را با مشکلاتی مواجه میکرد و موجب دریافت اطلاعات نادرست توسط دستگاه و ارسال آن به عضلههای قلب میشد. برای حل این مشکل پوششی برای دستگاههای تنظیم ضربان طراحی شد اما درهر صورت اگر در طول روز از این وسیله برقی استفاده میکنید بهتر است با متخصص قلب و عروق مشورت کنید.