شرایط غزه حاد شود، ممکن است ارتش مصر اقداماتی بعمل آورد

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: زهرا خدایی - با ورود هیئتی از مقامات اسراییل به قاهره، تلاشهای دیپلماتیک برای خاموش کردن شعله های آتش جنگ در غزه آغاز شده است. مصر جدید در سایۀ رهبری اسلامگرا، با این وساطت در آستانۀ آزمون بزرگی قرار دارد که طی روزهای آینده نتایج آن مشخص خواهد شد. جدای از همۀ فشارهای داخلی و خارجی موجود بر دولت مرسی و توان پائین دولت در ایفای نقشی موثرتر، آنچه محرز است اینکه رئیس جمهور اسلامگرای مصر و همکیش حماس، با مواضع مردمی پیرامون بحران غزه فرسنگ ها فاصله دارد و افکار عمومی این کشور خواهان اقدامات موثرتری از سوی دولت هستند. اینکه مصرِ پس از مبارک چگونه می تواند از مهمترین آزمون جهان عرب سربلند خارج شود، پرسشی است که جعفر قنادباشی بدان پاسخ گفته و در ذیل می آید. 

با ورود هئیت اسراییلی به قاهره، میانجی گری دولت مرسی برای برقراری آتش بس و پایان دادن به حملات در غزه آغاز شده است. مواضع هشام قندیل، نخست وزیر مرسی در برخورد با فجایع غزه در خور توجه بود اما فکر می کنید مصر جدید در نقش میانجی گری تا به کجا پیش خواهد رفت؟ 

به نظر می رسد آنچه در مصر در جریان است تنها ریشه های داخلی ندارد، بلکه به دلایل خاصی، اجماعی در جهان عرب ایجاد شده که مصر در موضوع میانجی گری در صف مقدم و مرکز تصمیم گیریها قرار گیرد. البته اسراییل نیز از این مسئله ناخشنود نیست. لازم به یادآوری است که اتحادیه عرب قبل از رفتن فرستادۀ اسراییلی، جلسه ای در قاهره تشکیل داد و در واقع اجماع به وجود آمده با فشار سفارتخانه های آمریکایی و انگلیسی تشکیل شده که مصریها در محور قرار بگیرند. از سویی رژیم صهیونیستی نیز علاقمند است که رابطۀ مصر و اسراییل به رابطۀ خصمانه ای تبدیل نشود. از سویی حکومت مرسی در حال حاضر فشار مهم و اساسی دیگری یعنی افکار عمومی را تحمل می کند که در قضیه غزه به اقدامات سیاسی اکتفا نمی کنند. در واقع میانجی گری، سرپوش و مانعی بر اقداماتی است که مردم مصر خواهان آنند. بدین معنا که رژیم مصر سعی دارد خود را در عرصۀ غزه فعال نشان دهد. البته با فشار اتحادیه عرب و سفارتخانه های آمریکا و انگلیسی سعی بر اینست که فعالیت های در جریان چیزی نباشد که مردم مصر خواهان آنند. 

در شرایط فعلی که دولت مرسی فشارهای زیادی را در عرصه های مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی تحمل می کند، آیا می توان شکل دیگری از بازیگری را از رئیس جمهور انتظار داشت؟
به جز موانعی که بدان اشاره کردید، چالش های زیادی برای مرسی وجود دارد، از جمله: نبود ارتش آموزش دیده در زمان مرسی(ارتش حاضر گرایشات زمان گذشته را دارد)، فقدان پارلمان، مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی که منجر به انقلاب در مصر شد، هیچ یک حل نشده و هنوز مردم مطالبات زیادی دارند و در مصر شاهد آنیم. اما باید این واقعیت را در نظر داشت که در قضیۀ غزه، زمانی که مسئلۀ جان برادران فلسطینی مطرح می شود و موضوع پیوندهای اخوانی حماس و دولت مصر مطرح می شود، قضیۀ فراتر از ابعادی می شود که پیشتر بدان اشاره کردم. 

اگر اسراییل باز هم به کشتار و تجاوز ادامه بدهند، سایر مسائلی داخلی و مشکلات آقای مرسی که بدان اشاره کردم در درجۀ دوم اهمیت قرار می گیرد. حتی ارتش مصر در شرایط کنونی ناگزیر می شود که در عرصۀ عمل اقداماتی را صورت بدهد. در واقع سفر هیئت اسراییلی به قاهره نیز نگرانی از پیدایش چنین شرایطی است که مصر به رغم مشکلاتش وارد عرصۀ خصومت علیه رژیم صهیونیستی بشود و یا اینکه به برخی از کشورها اجازۀ ورود به خاک مصر را بدهد و اقدام به کمک رسانی به فلسطین از طریق صحرای سینا کنند. در واقع فشار مضاعفی در این زمینه بر روی مصر وجود دارد. در حالیکه بسیاری از کشورهایی که رژیم صهیونیستی را غاصب فلسطین می دانند از مصریها می خواهند که هم جهت با مردم، اقداماتی را در این زمینه صورت دهند. 

طی تحولات دو سال اخیر جهان عرب که شاهد قدرت گرفتن نیروهای اسلامگرا در منطقه بوده ایم، آیا این اقدام اسراییل می تواند بدون پاسخ باقی بماند؟ آیا مقامات این رژیم، تشدید گرایشات ضدصهیونیستی در منطقه و یا سایر تبعات جنگ را پیش بینی نکرده بود؟ آیا کنار آمدن با حماس نمی توانست به نفع اسراییل و حتی رابطۀ این کشور با همسایۀ دیوار به دیوار آن یعنی مصر باشد؟
اسراییل مرتکب یک اشتباه استراتژیک شد. در واقع این اقدام بیشتر ناشی از خصومت های فردی بود تا منافع رژیم صهیونیستی؛ به یک معنا به لحاظ روانشناسی اقدامی از روی حسادت ناشی از رونق گرفتن غزه. 

اگر مسائل منطقه را کنار بگذاریم، بعد از قضیۀ جنگ ۳۳ روزه، رژیم صهیونیستی یک راهبرد کلی داشت؛ و آن اینکه افسانه شکست ناپذیری خود را بازسازی کند. همۀ آن چیزی که طی ۱۰ سال گذشته راجع به سپر دفاعی موشکی، گنبد آهنین و .. گفته شد، همگی در همین راستا بود. 

بعد از موشک های صدام، رژیم صهیونیستی ۲۰ سال است که مسئلۀ دفاع موشکی را مطرح می کند. طی ۱۰ سال گذشته نیز مانورهای بزرگی را برای دفاع موشکی برگزار کردند و سعی کردند در یک راهبرد کلی احیای افسانۀ شکست ناپذیری رژیم صهیونیستی را بازسازی کنند. حتی بعد از قضیۀ پرواز ایوب، اسراییل تلاش کرد این مسئله را با جدیت بیشتری دنبال کند تا پرواز ایوب بر فراز فلسطین اشغالی به فراموشی سپرده شود.
از دیگر اقداماتی که اسراییل تلاش می کرد تا برای قدرت نمایی خود به نمایش بگذارد، مسئلۀ رویارویی با ایران بود. تلاش اسراییل این بود که نشان دهد توان مقابله و رویارویی با ایران را دارد. ترور هدفمند رهبران حماس از دیگر پروژه های اسراییل در این چهارچوب بود. اسراییل چندی پیش یکی از رهبران حماس را ترور کرد، همین مسئله سبب آغاز موشک باران شد. آنها در پاسخ، حملاتی را صورت دادند اما مسئله به جایی رسید که مرسی میانجی گری کرد و آتش بس برقرار شد. اما اسراییل مجدداً حملاتی را آغاز کرد که هم وجهۀ مرسی از میان رفت و هم اعتماد مصریها نسبت به وی کاهش یافت. 

اقدامات اسراییل در غزه در سایۀ ادامۀ ترور هدفمند رهبران فلسطین به یک موضوع مهم برای شکست کامل استراتژی توانمندی آنها و اثبات عدم توانایی در دفاع از اسراییل تبدیل شد. به خصوص اینکه تل آویو و بیت المقدس مورد حمله موشکی حماس قرار گرفتند. در واقع این حملات استراتژی اسراییل را از بین برد. 

ریشه های تشدید جنگ را در چه عواملی می بینید؟
غالباً انتخابات اسراییل به عنوان یکی از عوامل داخلی تشدید جنگ مطرح می شود. اما به نظر من این مسئله کاملاً اشتباه است. گفته می شود نتانیاهو و حزبش خواهان جمع آوری آراء مهاجران صهیونیستی در سرزمین های اشغالی هستند، در واقع این تبلیغات غربی-صهیونیستی است تا نشان دهند که حملات آنها به سمت مواضع حماس پایگاه مردمی دارد، در حالیکه در افکار عمومی فلسطین اشغالی دو مسئله بسیار مهم است: اول مشکلات اقتصادی بسیار شدیدی که طی آن در ۱ سال اخیر شاهد برپایی تظاهرات بودیم، دوم اینکه مردم این سرزمین به لحاظ روحی و شخصیتی آنقدر از وقوع جنگ هراسناک هستند که هیچگاه از آن استقبال نمی کنند. لذا دست یازیدن به جنگ علیه غزه آنهم در شرایط کنونی در واقع برای رژیم صهیونیستی نتیجه ای جز کاهش آراء به دنبال نخواهد داشت، چرا که مردم استقبال نمی کنند. 

در چهارچوب اهداف منطقه ای نیز غالباً گفته می شود هدف اسراییل، بدست آوردن پیروزی بود، اما به نظر من این مسئله هم اشتباه است چون این امر محرز بود که این پیروزی بدست نخواهند آمد. در واقع اشتباه استراتژیک اسراییل براساس تنگ نظریها و عدم در نظر گرفتن نتایج آن بود. 

اما هم اکنون ادعاهای دیگری در باب دلایل جنگ مطرح می شود. مثل آمریکایی های که پیش از حمله به عراق، می گفتند که صدام دارای سلاح های کشتار جمعی است، اما بعد از سقوط وی اعلام کردند که هدفشان از بین بردن دیکتاتوری در این کشور بوده است. در واقع دلایلی که بعد از حمله تراشیده شد. در حال حاضر نیز در جنگ غزه گفته میشود که اسراییل قصد داشته زرادخانه های موشکی حماس را از بین ببرند که بسیار مضحک و خنده دار است. فلسطینی زمانی با سنگ به اسراییل حمله می کردند، اما با افزایش خشونت های اسراییل، سنگهای مبارزان فلسطینی به موشک های میان برد تبدیل شد. انگیزۀ فلسطینی ها تقویت شده و در کنار آن تکنولوژی نیز به مرور زمان پیشرفت کرده است. موشک های حماس به راحتی ساخته می شود و فلسطینی ها بسیاری از آن را با دست خود ساخته اند. 

چشم انداز میانجی گری دولت مرسی و بحران فعلی را چگونه پیش بینی می کنید؟
دولت مصر یک طرف قضیه است. مجموع بازیگران و عوامل را باید در نظر گرفت. مصر تنها بخشی از روند موجود است. همۀ طرفهای منطقه ای مثل قطر، عربستان و کشورهای عربی، التهاب در فلسطین را موجب گسترش دامنۀ خیزش ها می دانند و خواستار آنند که التهاب کاهش پیدا کند برای اینکه دامنۀ این خیزش ها در عربستان، یمن و سایر کشورها نیز گسترش پیدا نکند. در این روند، مصریها نیز تحت فشار غرب و اسراییل قرار دارند، چون اسراییل تمایلی ندارد که مبتکر آتش بس باشد، چون اگر چنین باشد، به معنای شکست کامل آنهاست و لذا آنها ترجیح می دهند که این مسئله از زبان مصر گفته شود.
 
آنچه که مصر به عنوان میانچی انجام خواهد داد برایندی از خواسته های مرتجعین منطقه، خواسته های آمریکا و اسراییل است. در این روند مصر نمی تواند به تنهایی عمل کند، چرا که اهرم لازم را در اختیار ندارد و تنها می توانند از وجهۀ آقای مرسی برای حل بحران و یا به بیانی اجرای مقاصد مشترک آمریکا و اسراییل استفاده کنند. این میانجی گری زمانی اجرا خواهد شد که نفع اسراییل در آن باشد، در غیر اینصورت قاعدتاً انجام نمی شود.