آفتابنیوز : 18 سال پيش يك تكنسين هسته اي اسرائيل، كه هنوز دردوران جواني به سر مي برد، در سفري به لندن، اسرار برنامه هاي تسليحات هسته اي اين رژيم را براي جهانيان افشا كرد. مردخاي جوان، اما با گذشت يك هفته در دام جاسوسان و عوامل مخفي اسرائيل گرفتار آمده و پس از سفر به رم (ايتاليا) ربوده و به اسرائيل منتقل شد. تكنسين جوان در دادگاه غيرعلني اين رژيم به اتهام جاسوسي و خيانت به 18 سال حبس محكوم شد.
وانونو كه در 21 آوريل سال جاري ميلادي سرانجام پس از گذراندن 18 سال محكوميت خود آزاد شد، اكنون بار ديگر توسط پليس اسرائيل به دليل مصاحبه هاي افشاگرانه با رسانه هاي خارجي دستگير شده است.
مردخاي وانونو، 49 ساله كه اكنون تبديل به نمادي از جنبش صلح بين المللي شده است، هنگام آزادي از زندان اسرائيل با استقبال گسترده چهره هاي فعال حقوق بشر جهاني روبه رو شد. استقبال وسيع صورت گرفته از اين تكنسين سابق كه باحضور نمايندگان گروه هاي حقوق بشر و صلح طلب از بيش از بيست و چند كشور جهان همراه بود، در نوع خود كم نظير بود.
وانونو متولد 1954 در مراكش است. خانواده بزرگ و به شدت مذهبي او در سال 1963 به اراضي اشغالي مهاجرت كردند. والدين او يهودياني به شدت متعصب بودند. مردخاي پس از پايان تحصيلات متوسطه، مدت سه سال در واحد ويژه «نيروهاي دفاعي اسرائيل» به خدمت پرداخت و در نهايت با درجه ستواني به دليل تشويق ها و پاداش هاي متعدد پيش از موعد مقرر از ارتش ترخيص شد. با پايان دوران حضور مردخاي در ارتش، او به عنوان تكنسين در مركز هسته اي «ديمونا» مشغول به كار شد. وانونو در فاصله سال هاي 1976 تا 1985 در اين مركز فعاليت داشت. در سال 1985 او مجبور به كناره گيري از شغل خود شد.
مردخاي همزمان با فعاليت در اين مركز هسته اي، به تحصيل فلسفه در دانشگاه «بن گوريون» پرداخت. از همان زمان بود كه تكنسين جوان به گفته خود، نسبت به برخي از سياست هاي رژيم اسرائيل نگران شده و اعتراض خود را بيان مي كرد. تغيير شخصيت مردخاي باعث جلب توجه نهادهاي امنيتي اسرائيل شده بود. او به همراه 4 دانشجوي يهودي ديگر و پنج دانشجوي عرب گروهي راديكال را تحت عنوان (Campus) تشكيل دادند. مردخاي در طول دوران تحصيل در دانشگاه هرگز ستايش و تحسين خود نسبت به پروفسور اورون پالاكوف را پنهان نمي كرد. اين استاد دانشگاه كه به گفته مردخاي نقش بسزايي در شكل گيري تفكر وي داشته است، به دنبال عدم پذيرش پيوستن به ارتش اسرائيل در لبنان، به زندان افكنده شده بود.
فعاليت هاي سياسي وانونو از يك سو حضور وي در مركز هسته اي ديمونا از سوي ديگر باعث شد تا سرويس هاي امنيتي اسرائيل توجه خود را به وي معطوف كنند. راديكال گرايي فزاينده دانونو در كنار همدردي و همذات پنداري وي با فلسطينيان و در نهايت ارتباط تشكيلاتي او با جنبش «پيشرفت صلح»، باعث شد تا سرويس هاي امنيتي اسرائيل در مورد وي احساس نگراني كنند. مردخاي خود مي گويد كه در اين دوران به شدت دچار نوعي بحران دروني بوده است، بحراني ناشي از كاركردن در مركزي هسته اي كه عمده فعاليت هاي آن معطوف به توليد تسليحات كشتار جمعي و به طور ويژه تسليحات هسته اي مي باشد.
با اوج گيري اين بحران دروني بود كه مردخاي تصميم به ثبت تصاوير مربوط به فعاليت هاي اين مركز گرفت. تكنسين جوان در آن زمان هرگز قصدي مبني بر افشاي اسرار هسته اي اسرائيل نداشت. او خود مي گويد: چندين بار در اوج بحران دروني تصميم به اين امر گرفتم، اما ترجيح دادم تا هر اقدامي را به زماني مناسب تر موكول كنم.
با شدت گرفتن فعاليت هاي سياسي مردخاي، سرويس هاي امنيتي اسرائيل سرانجام صبر خود را از دست داده و مانع ادامه فعاليت او در اين مركز شدند. مردخاي جوان در 1985؛ دريافت غرامت اخراج خود – كه بالغ بر 7500 دلار آمريكا مي شد – تصميم گرفت به جهانگردي بپردازد. او پس از سفري كوتاه به نپال، برمه و تايلند سرانجام تصميم گرفت در استراليا اقامت كند. با كرايه اتاقي در يك مسافرخانه ارزان قيمت، تكنسين هسته اي سابق اسرائيل، به مشاغل عجيبي چون ظرف شويي در رستوران هتل و در نهايت راندن تاكسي روي آورد.
حضور مردخاي در استراليا با گرايش وي به سوي مسيحيت همراه شد. يهودي سابق كه مدت ها بود با بحران هويت دست و پنجه نرم مي كرد پس از آشنا شدن با پدر «جان مك نايت» سرانجام تصميم گرفت با تغيير مذهب به مسيحيت برگردد. در سال 1986، مردخاي با تغيير مذهب، آخرين پيوندهاي عاطفي ميان خود و خانواده به شدت متعصب يهودي اش و سرزمين اسرائيل را گسست.
كليساي سنت جان، تنها محل غسل تعميد وانونو نبود. اين كليسا كه به دليل تلاش هاي پدر مك نايت از شهرتي خاص براي كمك به فقرا و معتادين برخوردار شده بود، مكاني براي مباحث سياسي و اجتماعي نيز به شمار مي رفت. در جريان يكي از همين مباحث پرتعداد بود كه مردخاي بخشي از تجربيات خود از كار در «ديمونا» را بازگو كرد. روزنامه نگار كنجكاو كلمبيايي، اسكار گوئررو كه برحسب تصادف براي سفري تفريحي در استراليا به سر مي برد، سخنان او را شنيده و وي را تشويق به افشاي تمامي اطلاعات خود كرد. اسكار مدت ها با مطبوعات استراليايي تماس گرفت تا شايد بتواند آنها را متقاعد به طرح اين موضوع كند اما مطبوعات محافظه كار استراليايي، ترجيح مي دادند به دور از جنجال به حيات خود ادامه دهند. روزنامه نگار كلمبيايي كه اهميت اطلاعات وانونو را به خوبي مي دانست، رنج سفر به اروپا را به تن خريد و با سفر به بريتانيا با مسئولان روزنامه «ساندي تايمز» تماس گرفت. مسئولان ساندي تايمز در همان بدو امر متوجه ارزش اطلاعات وانونو شده و «پيتر هونام» يكي از خوشنام ترين و كاركشته ترين روزنامه نگاران خود را كه شهرت ويژه اي در كسب اطلاعات و تعقيب سرنخ ها تا نتيجه نهايي داشت روانه استراليا كردند. در تابستان 1986، هونام با اميد يافتن شواهدي قطعي در مورد تلاش اسرائيل براي دستيابي به تسليحات هسته اي به سوي سيدني پرواز كرد.
هونام با يادآوري آن روزها مي گويد: به محض ديدن مردخاي به او علاقه مند شدم. انساني صريح و صادق بود، 12 روز را با يكديگر گذرانديم و او به تمامي پرسش هاي من به دقت پاسخ داد. در تمام اين مدت نگراني و گاه نفرت او را از آنچه كه در درون اسرائيل مي گذرد، احساس مي كردم.
هونام، تكنسين اسرائيلي را متقاعد كرد كه با سفر به لندن به گفت وگو با دانشمندان هسته اي فعال در زمينه صلح جهاني بنشيند. در اين زمان روزنامه نگار بريتانيايي گزارش جنجالي خود را آماده كرده بود.
وانونو به بريتانيا سفر كرد، اما هرگز موفق به ديدن گزارش منتشر شده نشد. او كه از تأخير ساندي تايمز در انتشار گزارش سرخورده شده بود، در طي دوران اقامت خود با زني جوان به نام «سيندي» آشنا شد. سيندي خود را يك توريست آمريكايي معرفي كرده بود. مردخاي هم در قبال هشدارهاي هونام مبني بر اينكه اين زن جوان آمريكايي مي تواند عامل اسرائيل باشد، به شدت از اصالت هويت او دفاع كرد. با گذشت سال ها، مردخاي جوان اكنون خود با حسرت از آن روزها ياد كرده و مي گويد: «سيندي، عامل سازمان هاي جاسوسي آمريكا بود كه با همكاري آنها، پروژه ربودن من و انتقالم به اسرائيل عملي شد». اصرار مردخاي و عدم توجه او به هشدارهاي هونام باعث شد تا تكنسين اسرائيلي به همراه سيندي با خريد دو بليط هواپيما راهي رم شوند تا مدتي را در كنار يكديگر در آپارتماني كه زن آمريكايي مدعي بود متعلق به خواهر اوست، بگذرانند. وانونو زماني متوجه بهاي هنگفتي كه مي بايست براي اشتباه خود مي پرداخت، شد كه دو مرد قوي هيكل به محض ورود آنها به آپارتمان با ضرب و شتم مردخاي و تزريق موادمخدر قوي او را به كشتي انتقال داده و به اسرائيل اعزام كردند. مردخاي در مقر موساد و در اسرائيل بود كه نسخه اي از نشريه ساندي تايمز را كه گزارش مرتبط با تسليحات هسته اي اسرائيل را منتشر كرده بود، مشاهده كرد.
محاكمه وانونو به صورت غيرعلني صورت گرفت و وي به دليل خيانت و جاسوسي به 18 سال حبس محكوم شد. رفتار دولت اسرائيل با وانونو به دور از ابتدايي ترين اصول انساني بود. او مدتي بيش از يازده سال و نيم را در سلول انفرادي گذراند و در مدتي حدود 6 سال، چراغ سلول تنگ و كوچك او، به صورت شبانه روزي روشن بود! تنها در هفت سال اخير و به دنبال شدت گرفتن فعاليت هاي گروه هاي حقوق بشر و حافظ صلح و تحت فشار قرار گرفتن دولت اسرائيل بود كه مقامات اين رژيم موافقت كردند. وانونو از سلول انفرادي به بند عمومي منتقل شد، و از امكان دسترسي به برخي كتب – به صورت بسيار محدود – برخوردار باشد. وانونو در طي اين مدت، عمده وقت خود را صرف مطالعه آرا و نظرات كانت، سارتر، كامو و نيچه كرد.
هونام كه از جمله حاضرين در مراسم استقبال از وي به شمار مي رفت، مي گويد: سرگذشت وانونو، تراژدي عجيبي است. من از سال 1986 تاكنون براي مشاهده اين صحنه، لحظه شماري كرده ام. تمام آرزوي من ديدن روزي است كه او به زندگي عادي بازگشته، ازدواج كرده و صاحب فرزند شود. آنچه كه در طي اين دوران طولاني، از سوي دولت اسرائيل بر او روا داشته شد، چيزي جز يك رسوايي سنگين نيست.
مردخاي وانونو، مردي كه از سوي دولت اسرائيل خائن تلقي شده، اما همزمان از سوي جهانيان به عنوان «نماد صلح» شناخته مي شود، هنگام خروج از زندان عباراتي را به زبان آورد كه بيش از آن در نامه هاي خود از زندان اسرائيل نگاشته بود. تكنسين اسرائيلی كه اكنون دوران ميانسالي را هم پشت سر گذاشته، هنگام خروج از زندان خطاب به حاضرين گفت: شايد تصور مي كنيد كه من آزاد شده ام. اما واقعيت اين است كه من از زمان افشاي رويكرد نادرست اين رژيم به سمت و سوي كسب تسليحات هسته اي، همواره انساني آزاد بوده ام، حتي در زندان انفرادي هم احساس آزادي مي كردم. من آزاد بوده و آزاد باقي خواهم ماند تا ثابت كنم كه افشاي اسرار «جنون هسته اي» اسرائيل عملي انساني بوده و جهان را از تهديد فاجعه اي هسته اي نجات داد.
وانونو كه پيش از اين با تأكيد بر لزوم نابودي دولت يهود و تأكيد بر شكل گيري كشور فلسطين نفرت صهيونيست ها را براي خود خريده بود، پس از 18 سال بار ديگر از جهانيان خواست تا با نابودسازي زرادخانه هاي هسته اي اسرائيل، جهان را تبديل به مكاني عاري از ديوانگان مسابقه تسليحات هسته اي نمايد.
سخنان وانونو در جريان اين مراسم به همراه مصاحبه جنجالي او با برنامه زنده تلويزيوني آمريكا باعث شده است تا مسئولان اسرائيل بار ديگر، با گذشت تنها چند ماه از آزادسازي وي، او را دستگير كنند. وانونو از همان بدو آزادي اعلام كرده بود كه هيچ يك از شرايط متعدد تعيين شده توسط دولت اسرائيل براي خود را به رسميت نخواهد شناخت و همچنان به افشاگري هاي خود ادامه خواهد داد، افشاگري هايي كه مسئولان اسرائيلي را در برابر دو راهي دشواري قرار داده است. از يك سو آزادي وانونو در گفت وگو و مصاحبه با نشريات و رسانه هاي خارجي، باعث افشاي هرچه بيشتر سياست هاي غيرانساني آنان خواهد شد و از سوي ديگر، وي اكنون تبديل به چنان چهره شناخته شده اي شده است كه ديگر امكان حبس طولاني مدت و خاموش كردن صداي وي بدون برانگيختن خشم جهاني وجود ندارد.