کلنگ تخریب هر روز بر خانه‌های تاریخی کوبیده می‌شود

در این سالها خانه های تاریخی فراوانی با وجود اینکه ثبت ملی هم شده بودند توسط مالکان آنها تخریب و به برج یا مراکز تجاری و حتی پارکینگ بدل شده اند.

آفتاب‌‌نیوز :

آفتاب: هر روز نه،‌ ولی هر چند وقت یک بار خبرهایی از تخریب خانه های تاریخی از گوشه و کنار کشور شنیده می شود. این خانه های تاریخی که گاهی قدمت طولانی دارند نشان از تاریخ و معماری یک دوره هستند یا بای یک شخصیت مهم تاریخی هستند اما به بهانه های مختلف تخریب می شوند و کمتر کسی هم به این موضوع توجه می کند.

طبق بند ششم از ماده سوم قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب سال 1367 در خصوص شرح وظایف این سازمان ثبت آثار ارزشمند منقول و غیر منقول فرهنگی - تاریخی کشور در فهرست آثار ملی و فهرست های زیربط از جمله وظایف این سازمان است. مالکان خصوصی این آثار ملی حق مالکیت خود را بر این بناها بطور کامل حفظ می کنند اما با این حال مطابق قانون نه مالک و نه هیچ فرد حقیقی و حقوقی دیگر حق انجام اعمالی را که باعث آسیب رسیدن و یا تخریب چنین آثاری شود نخواهند داشت و دخل و ترف در آنها پیگرد قانونی دارد.

اما در عین حال بسیاری از مالکان خصوصی این آثار ملی از طریق گریزراه های قانونی اقدام کرده و با توجه به اینکه در صورت تائید ویرانی تدریجی این بناها، می توانند درخواست خروج از فهرست آثار ملی را مطرح کرده و از دیوان عدالت اداری حکم تخریب کامل ساختمان را دریافت کنند، این آثار ملی را مورد تخریب های عمدی قرار می دهند و متاسفانه قانون در این خصوص سکوت اختیار کرده است.

راهکارهای حفظ خانه های تاریخی

برخی کارشناسان و دوستداران میراث فرهنگی معتقدند که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نباید این اجازه را بدهد و با ارائه راهکارهای تشویقی مانع تخریب خانه ها توسط مالکان شود.

در این زمینه فرهاد نظری، مدیرکل ثبت آثار تاریخی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به خبرآنلاین می گوید: این خانه ها جزو آثار تاریخی هستند و باید نگهداری شوند اما برای حفظ آنها چند راهکار وجود دارد. آگاهی مردم و مالکان این خانه ها از ارزش تاریخی خانه ها بسیار مهم است و آنها باید متوجه باشند که خانه آنها چه ارزشی دارد چون مثلا وقتی یک انشگتر دارید شاید چندان در نگهداری آن دقت نکنید اما وقتی متوجه شوید که چه قدمت و ارزشی دارد بیشتر در حفظ آن تلاش می کنید.

به عقیده او مردم کاشان، اصفهان و یزد اکنون به ارزش تاریخی این آثار پی بردند: برای همین کمتر شما می بیند که خانه ای تخریب شود و نهاییتا تغییر کاربری می دهند مثلا خانه های تاریخی را هتل یا رستوران سنتی می کنند.

نظری راهکار بعدی را بسته های تشویقی از سوی مجموعه دولت می داند و می گوید: باید برای کسانی که این خانه ها را نگهداری می کنند یک مشوقهایی وجود داشته باشد چون یک سودی برای کسانیکه این خانه ها را دارند و کسانیکه ندارند وجود دارد به نام عدم النفع که باید برای این مالکان حفظ شود.همچنین نگرفتن مالیات یا دادن امتیازهایی برای تغییر کاربری هم می تواند موثر باشد.

مدیرکل ثبت آثار تاریخی می گوید: این وظیفه تنها به عهده سازمان میراث نیست و مجموعه دولت در این زمینه باید کمک و همکاری کند.

او به تدوین پیشنهادههایی برای حفظ این آثار از سوی مالکان اشاره می کند و می گوید: ما پیشنهادههایی مانند تغییر کاربری این ساختمانها بدون عوارض یا تراکم معوض را دادیم و در حال نگارش آن هستیم تا تبدیل به قانون شود. این آثار که ثبت ملی می شوند یک اثر ملی هستند و بنابراین یک عزم ملی برای حمایت دارند چون متعلق به همه ایرانیان و تمام نسلها است.

کدام خانه های تاریخی تخریب شدند؟

به گزارش خبرآنلاین، در جدول زیر تعدادی از خانه های تاریخی که در این سالها تخریب شده اند آمده است:

نام خانه	شرح
خانه عامری ها	آخرین روزهای دی ماه امسال خبر تخریب خانه تاریخی عامری‌ها منتشر شد و این در حالی بود که رئیس اداره میراث فرهنگی استان تهران از نامه دیوان عدالت اداری مبنی بر صدور حکم انفصال از خدمت او درصورت ابلاغ نکردن حکم دیوان نسبت به خروج این اثر از فهرست ثبت اضطراری خبر داد. خانه تاريخي عامري‌ها كه توسط مالك مجتمع در ضلع جنوبي ميدان فردوسي با هدف تأمين پاركينگ براي اين مجموعه تملك شد، بلافاصله پس از انتشار خبرهايي مبني بر حذف تدريجي و پنهاني بخشي از سقف اين خانه در رسانه‌ها در سال گذشته به فهرست ثبت اضطراري آثار تاريخي افزوده شد. شكايت مالك مجتمع به ديوان عدالت اداري اما موجب شد تا با رأي ديوان عدالت اداري اين اثر از فهرست ثبت اضطراري خارج شود. با صدور اين رأي مالك مجتمع در 2 شب‌گذشته اين بناي تاريخي را به‌طور كامل تخريب كرد.
خانه ثابت پاسال	گفته می شود معماری «کاخ ثابت پاسال» از قصر «لو پتی تریانون»یکی از کاخ‌های جانبی ورسای در فرانسه کپی‌برداری شده است. در کتاب معماران تباهی، ج3، ص 45 در مورد «کاخ ثابت پاسال» آمده است: «خانه مشهور به کاخ ثابت پاسال در کوچه ناهید در ابتدای بلوار آفریقا واقع است. این خانه به مساحت بیش از یک هکتار «گران‌ترین و بزرگ‌ترین خانه شهر تهران» بوده است.این کاخ در آستانه تخریب قرار دارد و قرار است گودبرداری عظیمی در این خانه تاریخی برای ساخت یک مجتمع عظیم تجاری توسط یکی از سرمایه‌داران بزرگ تهران آغاز شود.
خانه های کرمان	همین امسال بود که اعلام شد خانه‌هایی که در بافت تاریخی کرمان واقع شده‌اند، به خاطر وجود معتادان در منطقه و مصرف مواد تخریب می شوند. گفته می شود تخریب این 40 خانه تاریخی باتوافق میراث‌فرهنگی با دادستانی و شهرداری انجام شدهاست. دوستداران و فعالان میراث‌فرهنگی کرمان خانه‌های تخریب شده را متعلق به محدوده گلبازان، حوالی میدان تاریخی ارگ (توحید) و خیابان زریسف که در بافت قدیم کرمان قرار دارد می‌دانند.
عمارت کرمان	عمارت کرمان در کنار عمارت بزرگ هرمزیار تلفنچی بنیانگذار مخابرات در کرمان واقع شده است این دو عمارت که از بسیاری جهات شبیهیکدیگر هستند توسط دو برادر حدود یک قرن قبل احداث شده اند اما دو سرنوشت مختلف را طی کرده اند نخستین بنا که ثبت تاریخی شده است در ابتدای این کوی قرار دارد با سرمایه گذاری بخش خصوصی مرمت و بازسازی شده و الگویی از توجه بخشخصوصی به میراث فرهنگی کرمان است اما دومین بنا که قدمتی و زیبایی بیش از عمارت نخست دارد و چندین سرور ۸۰ ساله در آن قرار دارد مراحل ابتدایی ثبت را می گذراند و هنوز ثبت نشده و البته مالکانش نیز اعتقادی به مرمت و بهسازی بنا ندارند و از همین سو نیز بود که روز گذشته در ساعات ابتدایی صبح دیروز لودر و بیل و کلنپ میهمان این خانه تاریخی بودند.
خانه حلی	کارگران، شبانه به جان خانه حلی‌ساز شیراز افتادند این اثر ثبت شده در آثار ملی را به طور کامل تخریب کردند. این اقدام بامداد اول آبان رخ داد .به گفته مدیر دفتر ثبت آثار ملی، خانه حلی‌ساز که در سال 1382 با شماره 8974 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده بود. گفته می شود تخریب این خانه در ادامه طرح گسترش محدوده امامزاده شاهچراغ انجام شد.
خانه فهیمی	خانه فهیمی که در بافت قدیمی و در مسیر جاده ابریشم قرار دارد بخشی از هویت تاریخی تبریز را تشکیل می دهد که در داخل قلعه تاریخی تبریز واقع شده بود.محمدی رئیس سازمان میراث فرهنگی آذربایجان شرقیدر مورد تخریب این خانه می گوید:در مورد جداره خانه فهیمی تمامی موارد قانونی رعایت شده و جداره بر اساس تامین دلیل های انجام گرفته فاقد استحکام لازم برای ادامه حیات است. به جز این خانه، امامزاده شاه حسن ولی، خانه نیکدل در کوی مقصودیه، بدنه رضوی (چهارراه فلسطین)، خانه گنجه ای زاده (مقصودیه)، خانه انصارین (دارایی جدید)، خانه ساوجبلاغی و خانه حاج شیخ قزوینی(دانشسرا)، از جمله آثاری هستند که یا به دست افراد حقیقی و یا حقوقی تخریب شده اند و یااز لیست طلایی میراث فرهنگی خارج شده یا در حال حذف و تخریب هستند.
خانه پورنواب	یکی از خانه‌های ارزشمند بافت تاریخی شیراز است که در اجرای طرح گسترش حرم امامزاده شاهچراغ تخریب شد .این درحالی‌است که بارها اعلام شده آثار این محدوده از بافت تاریخی شیراز بسیار ارزشمند هستند و بخش مهمی از بافت تاریخی این شهر را تشکیل می‌دهند.
خانه پیمان	خانه تاریخی پیمان که بزرگترین بادگیر شهرستان جهرم را داشت تخریب شد تا نفسهای بادگیرهای جهرم به شمارش بیافتد و اکنون این شهرستان به جای چهار بادگیر سه بادگیر دارد.این خانه كه مربوط به حوالی دوره قاجاریه است یكی از مهمترین خانه های تاریخی شهرستان جهرم به شمار می رود و بزرگترین بادگیر این شهرستان نیز در آن قرار دارد. این خانه تاریخی كه دارای معماری بسیار زیبایی است شامل قسمت اندرونی، بیرونی بود اما طی چند روز گذشته با وجود اینكه دارای معماری بسیار زیبایی است با هدف انبوه سازی در منطقه تخریب شد.
خانه تاریخی امیری	اثر ملی مشهور به خانه امیری در خیابان امام شهر نیشابور پس از صدور رای دیوان عدالت اداری به نفع مالک خصوصی این بنا مبنی بر خروج ملک مزبور از فهرست آثار ملی کشور به طور کامل ویران شد.
خانه میرکاظمی	خانه میرکاظمی در گرگان به دلیل بی توجهی های میراث فرهنگی گلستان توسط بخش خصوصی از مالک خریداری و تخریب شد، بنایی که به اعتقاد کارشناسان متعلق به دوره قاجار بوده و کوشک اصلی آن بسیار نفیس تر از کوشک خانه تقوی، شیرنگی و باقری بود.
خانه دارویی	خانه دارویی توسط شهرداری گرگان برای تبدیل آن به پارکینگ در حال تخریب بود که با اعتراض بسیاری از علاقمندان میراث فرهنگی مدیریت شهری از ادامه این روند تخریب خودداری کرد و خانه تاریخی دارویی را به همان حال رها کرد تا بر اثر نزولات طبیعی و به مرور تخریب شود.
خانه امیر مجد	بخشی از بنای تاریخی امیر امجد متعلق به دوران قاجار توسط شهرداری گرگان به دلیل تغییر کاربری به پارکینگ تخریب شد.این بنا مربوط به دوره قاجار و متعلق به نائب السلطنه استرآباد در آن زمان بوده است. معماری این خانه تاریخی در دو طبقه و دارای ایوان و تراس است، پوشش سقف آن را بام های سفالی گرگان تشکیل داده و طبقه فوقانی و هم کف با یکدیگر قرینه هستند؛ این بنا دارای 3 اتاق در طبقه بالا و پایین است.
خانه لاری	خانه لاری‌ها و بادگیر آن مربوط به دوره قاجار است و در یزد، خیابان امام خمینی، محله فهادان، مجاور عمارت کلاه فرنگی واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ بهمن ۱۳۷۵ با شمارهٔ ثبت ۱۸۳۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. خانه لاری‌ها شامل شش باب خانه با فضاهای کاملاً معماری ویژه خانه‌های کویری است. این خانه در سال ۱۲۸۶ قمری ساخته شده مالک آن حاج محمد ابراهیم لاری بوده‌است. مساحت آن حدود ۱۷۰۰متر و زیربنایی معادل ۱۲۰۰متر مربع را داراست. درها، پنجره‌ها، ارسی‌ها و اتاق‌های آیینه‌کاری و نقاشی شده آن یکی از نمونه‌های زیبا و عالی خانه‌های اعیانی قرن سیزدهم است. این خانه به علت عدم تفاهم مالک و مسئولان اداره میراث فرهنگی استان یزد تخریب شد.