اصرار مجلس برای تصویب/ ادله های حقوقی و قانونی دولت برای عدم تصویب

در صورتی که طرف مقابل بد عهدی کند و تعهدات خود را به خوبی انجام ندهد دولت ایران در مقابل اقدام به قطع تعهدات خود خواهد کرد امری که در صورت تصویب برجام از سوی مجلس خلاف مصوبه قانونی مجلس شورای اسلامی خواهد بود و دولت برای قطع تعهدات خود مجبور خواهد شد لایحه دیگری به مجلس ارایه کند.

آفتاب‌‌نیوز :

به گزارش آفتاب پس از تصویب قطعنامه 2231 شورای امنیت در مورد برنامه هسته ی ایران و پذیرش حق غنی سازی ایران برای اولین بار از سوی کشورهای 5+1اظهار نظرهای مختلفی از سوی مخالفان و موافقان این توافق نامه مطرح شد اما در ایران پس ازاینکه اکثریت چهره های شاخص سیاسی ازمتن توافق جامع هسته ای(برجام )حمایت کردند مذاکره کنندگان ارشد وزارت خارجه راه مجلس را در پیش گرفتند تا به سوالات و ابهامات نمایندگان و افکار عمومی پاسخ دهند.

جلساتی که به صورت متوالی در جمع نمایندگان مجلس خصوصا نمایندگان کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی برگزار شد نشستی های پی در پی که نهایت مجبور کرد عباس عراقچی خطاب به یکی از نمایندگان مجلس بگوید این سوالها تکراری است و پاسخ های آنها را بارها داده ام اما نمی توانم برای ابهامات شما پاسخی اختراع کنم.

با اتمام نشست‌های مذاکره کنندگان کم کم زمزمه ارایه لایحه برجام از سوی دولت به مجلس برای تصویب مطرح و بدین ترتیب چالش بین دولت و مجلس در مورد توافق وین وارد فاز جدیدی شد بدین ترتیب صف بندی طرفداران تصویب برجام در مجلس و مخالفان آن به سرعت شکل گرفت.

مجلس برای همین منظور کمیسیون ویژه 15 نفره را ترتیب داد تا متن برجام را به تصویب برساند کاری که نه دولت و نه برخی از بزرگان مجلس به آن راغب هستند زیرا که الهام امین زاده معاون حقوقی رییس جمهور و محمد رضا باهنر نایب رییس مجلس معتقدند بررسی برجام در شورای عالی امنیت ملی نسبت به پارلمان ارجحیت دارد.

حمید رسایی یکی از طرفداران تصویب برجام در مجلس طی تذکری آئین‌نامه‌ای با اشاره به ترجمه متن برجام و انتقادهای خود دراین زمینه اظهار داشت: معاون وزیر خارجه گفته است که صلاح نیست مجلس در مورد توافق هسته‌ای اظهارنظر کند؛ همچنین معاون رئیس‌جمهور گفته که نظر دادن مجلس درباره برجام خلاف قانون اساسی است؛ با توجه به این اظهارنظرات مقامات دولتی به نظر می‌رسد بهتر است ما جایمان را با دولت عوض کنیم و دولت روی عملکرد مجلس نظارت کند.

روح الله حسینیان از هم طیف های رسایی نیز با بیان اینکه به نظر می‌رسد دولتمردان و البته هیات‌ رئیسه مجلس به دنبال آن هستند که موضوع برجام اصلا در خانه ملت مطرح نشود، نسبت به عملکرد هیات رئیسه انتقاد و تصریح کرد: در جریان تصویب طرح الزام دولت به حفظ حقوق هسته‌ای تقریبا نیمی از اختیارات مجلس به شورای عالی امنیت ملی واگذار شد، ما درباره آن موضوع حرف داشتیم و با آقای لاریجانی رئیس مجلس هم صحبت کردیم تا مخالفتمان را اعلام و استدلالمان را بگوییم که تصویب این طرح اصلا به مصلحت کشور نیست.

البته استدلال طرفداران تصویب متن برجام در مجلس تنها از جنس موارد فوق نبوده بلکه علی لاریجانی رییس مجلس درباره رویکرد مجلس نسبت به توافق برجام گفت: در توافق برجام تعهداتی لحاظ شده که لازم است این توافق در مجلس مطرح شود. از طرف دیگر، این توافق باید جایگاه قانونی پیدا کند، زیرا تعهداتی را برای کشور ایجاد می‌کند، از این‌ روی، ضروری است که برجام در مجلس بررسی شود.

رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه ارائه لایحه دولت در این‌ باره از نگاه سیاسی فوایدی در پی خواهد داشت، تصریح کرد: برای ایجاد یک اجماع نظر در مجلس و اینکه پارلمان چگونه با این موضوع برخورد کند، هم‌اکنون در حال رایزنی هستیم تا توافق برجام در یک مسیر قانونی، معقول و متقن قرار گیرد.

علی مطهری نماینده سرشناس مجلس که از طرفداران تصویب برجام در مجلس است با بیان اینکه اساسا شورای عالی امنیت ملی نهادی موازی با مجلس و قوه قضائیه است گفت : بدون شک مجلس باید درباره توافق وین نظر بدهد و این که فقط شورای امنیت در اینباره ذی حق است، حرف باطلی است. مجلس اختیارات بالایی در این زمینه دارد و تنها نهاد قانون‌گذاری است. اما با ایجاد شوراهای موازی، جایگاه مجلس را تقلیل داده‌اند. یکی از این شوراها شورای امنیت ملی است.

هر چند در این کش و قوس نمایندگان به دو دسته تقسیم شدند و برخی چندان به تایید برجام در مجلس تاکید ندارند و برخی دیگر همچون حمید رسایی،روح الله حسینیان و احمد توکلی مدافع بی‌چون و چرای این امر هستند مخالفان تصویب برجام از دو دیدگاه تصویب برجام در مجلس را غیر سازنده و غیر قانونی ارزیابی کردند.

اول اینکه بر اساس یکی از تبصره های اصول 77 و 125 قانون اساسی که اخیرا به تصویب مجلس رسید نتیجه مذاکرات باید به مجلس شورای اسلامی ارائه شود در این مصوبه به صراحت سخنی از تصویب برجام هسته‌ای در مجلس نمی‌زند و در آن عبارت «ارائه» به کار رفته است و این قانونی بود که قبل از آغاز مذاکرات وین نمایندگان مجلس آنرا تصویب کردند قانونی که مصوبات شورای عالی امنیت ملی را در این زمینه لازم الاجرا قرا میدهد.

محمد باقر نوبخت سخنگوی دولت درباره استناد به اصول 77 و 125 قانون اساسی توسط منتقدان معتقد است: در این راستا به تبصره ای اشاره می‌شود که طی آن گفته شده بر اساس اصول 77 و 125 قانون اساسی نتیجه مذاکرات باید به مجلس شورای اسلامی ارائه شود. اصل 77 در ارتباط با این که به چه صورت باید نسبت به معاهدات بین‌المللی عمل شود، تصریح شده است که قطعنامه ها ، مقاوله نامه ها ، قراردادها و موافقت نامه های بین‌المللی باید به تصویب مجلس برسد.ضمن اینکه در اصل 125 قانون اساسی امضای قطعنامه ها ، مقا وله نامه ها و موافقت نامه ها و قراردادهای بین‌المللی را مورد توجه قرار داده و تصریح شده است که هرگونه امضایی منوط به تائید مجلس است. این حرف ، حرف درستی است و اگر قرار است رئیس جمهور محترم و یا نماینده قانونی او چیزی را امضا کنند حتما قبل از امضا باید به مجلس محترم برده شود اما ما در این ارتباط هیچ نوع توافق نامه ای را با آن‌ها امضاء نمی کنیم بلکه یک قطعنامه از سوی شورای امنیت صادر شد و همه تحریم های ایران را یک جا رفع کرد.

مضاف براین عباس عراقچی معاون وزیر خارجه و مذاکره کننده ارشد هسته ای تصویب توافق نامه هسته‌ای را از بعد بین المللی به صلاح کشور نمی داند زیرا معتقد است تصویب آن در مجلس تعهدات سیاسی غیر ضرور را به کشور متحمل می کند و می گوید: در کنار دو دیدگاه حقوقی، یک دیدگاه سیاسی نیز وجود دارد که مربوط به وزارت خارجه است و از منظر منافع ملی به موضوع تصویب برجام در مجلس نگاه می کند. به لحاظ منافع ملی کشور، صلاح نیست برجام در مجلس به تصویب برسد زیرا در هیچکدام از کشورهای 1+5 برجام را در به تصویب پارلمان ها نمی رسانند.

بحث هایی که در کنگره آمریکا وجود دارد برای تصویب برجام نیست بلکه برای رد کردن توافق است و اگر رد شود توسط رییس جمهوری آمریکا وتو می شود و در نهایت برجام قانون نمی شود و اقداماتی داوطلبانه است.

علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی و یکی از مذاکره کنندگان هسته ای در این رابطه می گوید: مسئولیت و توجیه این موضوع با مسئولان بالادست است و به من مرتبط نیست اما من مطالبی را که خدمت‌تان عرض می‌کنم نظر شخصی‌ام است. طبق قانون اساسی چیزی که باید به مجلس برود باید از جنس معاهده یا کنوانسیون باشد وگرنه دولت قراردادهای متعددی را در دوران حکمرانی متعهد می شود.

وی بر همین اساس معتقد است برجام نه یک معاهده است، نه یک کنوانسیون بین‌المللی و هیچ کدام از کشورهای 1+5 برجام را به کنگره یا مجلس‌شان نمی‌برند فقط از این بین آمریکا آن را به کنگره می‌برد و آن هم نمی‌خواهد مفاد برجام را مورد ارزیابی قرار دهد فقط به طور کلی همه آن را رد یا تایید می‌کند.

صادق زیباکلام، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در یادداشتی می نویسد: این روزها برای اولین بار مطرح می‌شود که توافق هسته‌ای وین باید به مجلس برود و در آنجا نمایندگان به آن نظر دهند. شاید اگر یک نفر با این مساله مواجه شود باید بپرسد مگر ایران تازه دست به فعالیت هسته‌ای زده است.

ایران حداقل 12 سال در خصوص برنامه هسته‌ای خود با غرب مناقشه داشته است. چگونه است نمایندگان اکنون خواهان ورود به مساله هسته‌ای هستند؟ چرا نمایندگان در 12سال گذشته هیچ ورودی به این مساله نداشته‌اند؟ ایضا باید از نمایندگان مجلس پرسید وقتی وضع کشور چنان اداره می‌شد که امروز شاهد آثار و تبعات‌ آن هستیم شما کجا بودید؟

به نظر میرسد با توجه به اینکه مجلس هیچ یک از 7 کشور مذاکره کننده هسته ای نمی توانند تغییری در متن برجام ایجاد کنند و هیچ یک از کشورهای 5+1 قرار نیست توافقنامه برجام را در مجلسشان تصویب یا رد کنند پس بهتر است مجلس ایران نیز پس از بررسی توافق وین و متن برجام به اظهار نظر کلی در این زمینه بسنده کند زیرا در صورت تصویب برجام از سوی مجلس در صورتی که طرف مقابل بد عهدی کند و تعهدات خود را به خوبی انجام ندهد دولت ایران در مقابل اقدام به قطع تعهدات خود خواهد کرد امری که در صورت تصویب برجام از سوی مجلس خلاف مصوبه قانونی مجلس شورای اسلامی خواهد بود و دولت برای قطع تعهدات خود مجبور خواهد شد لایحه دیگری به مجلس ارایه کند.

لذا به نظر می رسد تصویب برجام در مجلس بیشتر بار سیاسی این توافق را برای دولت در عرصه بین المللی بیشتر می کند.