تندرو‌ها به جاي پاسخ به انتقادات روحاني او را متهم به بي‌برنامگي مي‌كنند
سناريوی جديد مخالفان دولت/القای نااميدی و بحران ناكارآمدی/حوادث تازه‌ای در راه است؟
دست خالي منتقدان دولت آنها را به مقابله با بحران‌هايي كشانده كه وجود خارجي ندارد. گروهي كه ٩٢ در انتظار پيروزي جليلي بودند و ٩٦ رييسي را رييس‌جمهور مي‌دانستند حالا از وقوع حوادث تازه خبر مي‌دهند. نا اميد كردن مردم از ثمرات برجام و ناكام نشان دادن روحاني در عمل به وعده‌هايش محور كنش سياسي منتقدان دولت شده است.
آفتابنیوز :
«خبري در راه است». مخالفان دولت اين را مي‌گويند و معتقدند كه از قضا خبرهاي وعده داده شده چندان خبرهاي خوبي نيست. براي حرف‌شان البته دليل واضحي ندارند اما معتقدند نشانه‌ها را دنبال كرده و به اين نتيجه رسيده‌اند!
به گزارش آفتابنیوز، مثلا روزنامه كيهان در گزارشي به حرفهاي حسن روحاني، رييس‌جمهور در دانشگاه تهران اشاره كرده و نوشته است: «حالا ديگر همه، حتي نوجوانان دبيرستاني هم مي‌دانند كه هر وقت روحاني از اين حرف‌ها مي‌زند، خبري در راه است، افتضاحي به بار آمده يا خواهد آمد و خلاصه بايد منتظر چيزي باشيم! اينكه در يك جلسه، هم منطق امام حسين عليه‌السلام تحريف شود، هم سنت و سيره پيامبر عزيز اسلام عليه‌السلام و هم قرآن تقطيع و گزيده‌خواني شود، گوياي آن است كه خبرهاي مهمي در راه است، اتفاقات مهمي افتاده و خلاصه كه يك چيز جواب نمي‌داده!» مهدي محمدي، كارشناس مسائل سياسي و بين‌المللي اصولگراي نزديك به سعيد جليلي اما از حرفهاي روحاني در دانشگاه تهران اين گونه برداشت كرده كه دولت به هيچ‌وجه آماده مواجهه با اتفاقات مهم دنيا نيست. او در يك شبكه اجتماعي كه اتفاقا فيلتر نيز هست، نوشته است: «از روز پنجشنبه اتفاقات مهمي در محيط امنيت ملي ايران رخ خواهد داد. سخنراني امروز روحاني نشان داد دولت او هيچ آمادگي براي اين وضع ندارد». او در يك توييت ديگر پيش‌بيني كرد: «فكر مي‌كنم آخرش اين طوري ميشه: # كاتسا اجرا ميشه، مذاكرات فرامنطقه‌اي با لطايف الحيل شروع ميشه، آقايان دولت هم راضي كه ترامپ از # برجام خارج نشده!»
اينكه پيش‌بيني سياسي به استناد حرفهاي روحاني در يك سخنراني، براي نوجوانان دبيرستاني كار ساده‌اي است يا دشوار بحث ديگري است اما نكته قابل تامل اين است كه منتقدان دولت سابقه چندان روشني در امر پيش‌بيني ندارند. راه دور نرويم. در همين انتخابات ارديبهشت ماه پيش‌بيني‌هايي كردند كه درست از آب در نيامد. به عنوان نمونه حسين شريعتمداري بعد از همايش هواداران روحاني در كرمان از شعار «اسحاق دوستت داريم» استنباط كرده بود كه كانديداي پوششي، ماندني خواهد شد. او در روزنامه‌اش نوشته بود: «اعلام شده بود كه جهانگيري به توصيه عناصر اصلي جبهه اصلاحات و كارگزاران نامزد شده است و ايشان در ابتدا اعلام كرد براي كمك به روحاني و به عنوان مكمل ايشان آمده است اما در جريان مناظره تاكيد كرد كه آمده است رييس‌جمهور شود! بنابراين و با توجه به آنچه عرض كردم احتمال اينكه كنار نكشد از احتمال كناره‌گيري وي بيشتر است و البته سخنان چندگانه [كنار نكشيدن]نيز از مدعيان اصلاحات بعيد نيست».
پيش‌بيني‌هاي بدتر
به نوشته اعتماد، او در انتخابات رياست‌جمهوري سال ٩٢ نيز پيش‌بيني‌هاي بهتري نكرده بود. دو ماه قبل از انتخابات گفته بود: «قطعا هاشمي كانديدا نمي‌شود، چون از شكستش مطمئن است». مرحوم آيت‌الله هاشمي برخلاف انتظار او در انتخابات ثبت نام كرد و رد صلاحيت شد. شريعتمداري هنوز معتقد بود كه هاشمي از كسي حمايت نمي‌كند و وقتي كه صراحتا از روحاني حمايت كرد؛ با استناد به سابقه حسن روحاني پيش بيني كرد «پيروز قطعي اين انتخابات اصولگرايان هستند».
پيشگوهاي ناموفق
حسين شريعتمداري تنها فرد و كيهان تنها رسانه اصولگرايي نيست كه پيش‌بيني‌هاي غلط مي‌كند. در انتخابات ٩٦ شاهد بوديم كه برخي رسانه‌هاي اصولگرا تقريبا مطمئن بودند انتخابات را خواهند برد. اين اطمينان به حدي بود كه نگران شده بودند نكند بعد از اين نتيجه شاهد آشوب در كشور باشيم. وطن امروزي‌ها از همه مطمئن‌تر بودند چون دو سال قبل از انتخابات (بعد از انتخابات مجلس) نوشتند: « اگر فرض كنيم انتخابات ٧ اسفند انتخابات رياست‌جمهوري ميبود و دقيقا همين افراد و با همين گرايشها و تعلقات سياسي در آن شركت ميكردند، با عنايت به ميزان موفقيت گروههاي سياسي در تصاحب كرسيهاي مجلس، منتخب ملت به‌طور قطع و يقين فردي منتقد دولت ميبود و نه همسو و هوادار دولت. يك دودوتاي چهارتاي ساده البته همراه با نگاهي واقعبينانه به فضاي كلي كشور و كل فضاي كشور- فارغ از نمونهها و چشماندازهاي گزينشي كه كاركردي جز اغوا و خودفريبي ندارند- مي‌تواند تخمين خوبي درباره سرنوشت انتخابات ٩٦ به دست دهد. ضمن آنكه روشن است در انتخابات ٩٦ فقط مردم تهران نيستند كه پاي صندوق‌هاي راي ميآيند! حال سوال اين است كه آيا آنچنان كه در سالهاي ٩٢ و ٩٤ در روزهاي بعد از انتخابات خيابانهاي آرامي داشتيم و سطلهاي زباله از تعرض در امان بودند، آيا چنين اميدي را مي‌توان براي سال ٩٦ هم داشت؟»
يكي ديگر از كساني كه بد به دل خود راه نداده و به پيروزي اطمينان داشت مهدي محمدي بود كه اين روزها منتظر است از روز پنجشنبه اتفاقات مهم در حوزه امنيت ملي رخ دهد. تنها مساله او اين بود كه فضاي منطقه اصلا آبستن جنگ و درگيري نيست و دولتي‌ها بي‌خود روي اين موضوع مانور مي‌دهند. او در گفت‌وگويي با خبرگزاري مهر از محتمل نشان دادن گزينه جنگ از سوي دولت گلايه كرده و گفته بود: « اين موضوع غيرمحتمل و يك عمليات رواني است. ما نبايد اجازه دهيم كه موضوع اصلي جامعه دچار تحريف شود... دولت همه كاري خواهد كرد كه اين فضاي نرمال به هم ريخته شود و حتي پيش‌بيني مي‌كنيم كار امنيتي هم صورت گيرد اما تحت هيچ شرايطي نبايد به دنبال آدرس غلط رفت». وي آدرس اصلي را مساله ركود و بيكاري دانسته و تاكيد كرده بود: «جبهه انقلاب در اين زمينه پاسخ معتبر دارد و صاحب كارنامه است و عملكرد ١٤ ماهه آقاي رييسي در آستان قدس و آقاي قاليباف مويد اين مساله است... ما بايد تلاش كنيم كه به نمايندگي از مردم مطالبات آنها را مطرح كرده و براي مردم هزينه بدهيم». عضو شوراي مركزي جبهه مردمي نيروهاي انقلاب اسلامي با بيان اينكه باختن در اين انتخابات كار سختي است و گل نكردن اين توپ هم كار سختي محسوب مي‌شود، يادآور شده بود: «با وجود چنين تشكل بي‌سابقه‌اي بين نيروهاي انقلاب و عملكرد فعلي دولت بايد خيلي بي‌مهارت باشيم كه اين انتخابات را واگذار كنيم».
برخي ديگر از نيروهاي اصولگرا كه رقيب را جدي نگرفته بودند، منتظر دو مرحله‌اي شدن انتخابات بودند. مثلا ضرغامي در پيامي توييتري نوشته بود: «رسانه ملي براي دور دوم برنامه‌ريزي كند! انتخابات با حضور رييس‌جمهور مستقر تا به حال به دور دوم نرفته است. ولي اين‌بار ظاهرا متفاوت است».
اصرار در پيش‌بيني
انتخابات انجام شد و مردم تهران و ديگر نقاط كشور در همان مرحله نخست، انتخاب خود را به روشني نشان دادند. پيش‌بيني‌هاي مخالفان دولت غلط از آب درآمد اما آنها كوتاه نيامدند. گمانه‌زني‌ها در مورد كابينه روحاني آغاز شده و اين فرصت ديگري بود براي پيشگوهاي رقيب. مهدي محمدي در كانال تلگرامي خود نوشته بود: «كسي از دولت آقاي روحاني تاكنون درباره تحريم‌هاي اخير سنا سخني نگفته. همچنين درباره طرح تشكيل ناتوي عربي در منطقه كه اسراييل پشت آن ايستاده است. همزمان، در محيط داخلي، دولت گام به گام در مقابل تندروهاي چپ در حال عقب‌نشيني است. مي‌شود پيش بيني كرد كابينه آينده روحاني راديكال‌تر از كابينه فعلي باشد. حتي شنيدم براي وزارت اطلاعات فردي مانند مجيد انصاري را كانديدا كرده‌اند!»
معرفي كابينه دوازدهم به مجلس اگرچه انتقادهاي جريان اصلاح‌طلب را به خاطر محافظه‌كارتر شدن به همراه داشت اما يك بار ديگر پيش‌بيني‌هاي رقباي دولت را بي‌اعتبار كرد. نكته اينجا است كه هيچ يك از اين بي‌اعتبار شدن‌ها كافي نبوده است تا پيشگويان مخالف دولت دست از تلاش خستگي‌ناپذير خود بردارند. بهانه كردن سخنراني روحاني در دانشگاه و داستان ساختن از آن اصرار آنها در ادامه اين پيشگويي‌ها را ثابت كرد.
آلزايمر مخالفان دولت
روزنامه اعتماد همچنین در یادداشتی دیگر نوشته است: فراموشي نوعي جهل است و جهل هم هيچ‌وقت به فضيلت تبديل نمي‌شود، اينكه تلاش كنيم امر واقع را تحريف كنيم و بر آن اصرار ورزيم و از پشت هر تريبوني تبليغش كنيم آن را به حقيقت تبديل نمي‌كند. قدرت، بالا بردن صدا و بهره‌مندي از مصونيت هم كاري از پيش نمي‌برد و ناراست را راست نمي‌كند. مواجهه مخالفان اعتدال با مساله برجام را مي‌توان با ابزار همين جملات بديهي تحليل كرد. در حال حاضر مواضع خصمانه ترامپ درباره برجام و تلاش او براي بر هم زدن آنچه نقطه قوت كارنامه اوباما مي‌داند، مخالفان دولت را بُراق و سرمست كرده است؛ به اين اميد كه از نمدي كه در امريكا مي‌مالند كلاهي بدوزند و آنچه در اين سال‌ها از دست داده‌اند به دست بياورند. آنها در ثانيه‌اي از ياد بردند كه برجام را «تركمانچايي» مي‌دانستند كه منافع دولت امريكا را تامين كرده و هيچ نيازي نمي‌بينند به مخاطبان‌شان توضيح دهند چرا امريكا مي‌خواهد برجامي كه دستاورد ايران از آن «تقريبا هيچ» بود را به هم بزند؟ آيا تصور دستاوردي كه از برهم خوردن برجام عايد اين گروه مي‌شود چنان هيجان‌انگيز است كه حرفهاي خود را از ياد برده‌اند؟
سوالي كه امروز بايد پرسيد اين است كه در صورت رخ دادن منفي‌ترين حالت ممكن (به بن‌بست رسيدن برجام) چه چيزي عايد شيفتگان وطني ترامپ مي‌شود؟ هيچ! پاسخي است كه رسيدن به آن وقت زيادي نمي‌برد.
اگر فرض كنيم اجماع جهاني عليه افراطي‌گري‌هاي ترامپ شكسته شود و او موفق شود اروپايي را كه برجام را الگويي موفق براي حل تنش‌هاي بين‌المللي مي‌داند به لغو برجام متقاعد كند و تمام كشورهايي را كه در يك پروسه ١٤ ساله چاره‌اي جز مذاكره با ايران نداشتند را از گذشته خود پشيمان كند، راهبرد كلان ايران در سياست خارجي چه تغييري مي‌كند؟ آيا مواجهه با دنيا را بر مذاكره ترجيح خواهد داد؟ ايراني كه ١٤ سال ميز مذاكره را ترك نكرد، اينك با رجزخواني‌هاي رييس‌جمهوري كه محبوبيتش در امريكا رو به كاهش است چنين خواهد كرد؟ ترامپ چقدر مي‌تواند كشوري كه برگ برنده‌اش، عدم استفاده تلافي‌جويانه از سلاح شيميايي در جنگ تحميلي و حرمت ديني استفاده از سلاح كشتار جمعي است را وادار به بازنگري در سياست‌هايش كند؟
درست است كه ترامپ فرق ميان جمهوري اسلامي ايران را با حكومت كمونيست كره شمالي نمي‌فهمد، اما آيا مخالفان دولت هم متوجه اين تفاوت نمي‌شوند؟
اگر به فرض بعيد ترامپ بتواند دستاورد دموكرات‌ها را از بين ببرد، باز هم ايران مذاكره‌كننده حرفهاي مي‌خواهد نه ماجرا‌جوي تازه‌كار. باز هم براي حل آن اتفاقي كه هنوز نيفتاده و اينجا عده‌اي به پيشوازش رفته‌اند، ديپلمات زبان‌بلدِ كاركشته لازم دارد و محتاج آنها كه با اشتون جز خاطره گفتن حرفي نداشتند، نمي‌شود و همه اينها يعني در صورت موفقيت ترامپ تغييري در وضعيت سياسي مخالفان روحاني ايجاد نمي‌شود.
نكته سياسي ديگري كه بايد به آن توجه كرد اين است كه موفقيت گفتمان اعتدال تا حد زيادي محصول نمايان شدن ناكارآمدي مخالفان او در ٨ سال دولت مهرورزي بوده است. كارنامه ناموفق ٨ سال ماجراجويي با هزينه ملت ايران و «زمين سوخته» و «مين‌گذاري» شده‌اي كه راه را بر تلاش‌هاي دولت سد مي‌كرد، با هيچ اتفاق بين‌المللي به كارنامه‌اي مثبت تبديل نمي‌شود و بازيگران آن سال‌ها را به قهرمان مبدل نمي‌كند.
مخالفان اعتدال بايد به اين سوال افكار عمومي پاسخ دهند كه چرا ترامپ مخالف برجامي است كه آنها صددرصد به نفع امريكا مي‌دانستند؟ اگر دستاورد آن هيچ بود و عهدنامه‌اي بود مانند تركمانچاي، حالا چرا ترامپ آن را به زيان امريكا مي‌داند؟
نكته دوم اينكه بديل و جايگزين مخالفان اعتدال براي برجام چيست؟ آنها چه آن زماني كه در قدرت بودند چه حالا كه در همه نهادهاي انتخابي، قدرت را به اصلاح و اعتدال واگذار كرده‌اند چه نسخه بديلي در جيب‌شان بوده كه از آن رونمايي نكرده‌اند؟ در حال حاضر تلاش آنها براي ناكارآمد جلوه دادن روحاني و چاپ تيترهاي درشت ناكارآمدي دولت ممكن است اميد مردم را از سياست نااميد كند. اما نااميد كردن مردم ميوه‌اي ندارد كه در دامن مخالفان دولت بيفتد. آنها باز هم در هر انتخاباتي مجبورند چشم‌شان به دهان روشنفكران و سياستمداران و هنرمنداني باشد كه مردم را به پاي صندوق‌هاي راي مي‌آورند و هر بار هم اين اتفاق بيفتد نام‌هاي مورد علاقه آنها از صندوق بيرون نمي‌آيد. بنابراين شايد بهتر باشد عجالتا به جاي تيترهاي ضدبرجام، وضعيت آب و هوا و مگس‌هاي سفيد را تيتر كنند. شايد به ياد آوردن نقش دولت مورد حمايت آنها در وضعيت كنوني محيط‌زيست براي مخاطب سخت‌تر از يادآوري كارنامه آنها در توافق هسته‌اي باشد.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه خبرهای مرتبط
انتشار یافته: ۱۲
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید
ده درصد ذهن سیاه تر و سوخته ظبیعی است .
راهکار های عملی از تفکر کهنه کاهنان انتظاری نیست . میان سالان فرهیخته حوزه و دانشگاه
اندیشه مشترک موثر است .