اعراب، نگران مذاكرات ايران وا روپا هستند
عدم حضور كشورهاي عربي حوزه خليج فارس در مذاكرات مربوط به مسائل هسته اي ايران، نگراني هايي را ايجاد كرده است. برخي از منتقدان معتقدند آمريكا در جريان مذاكرات اروپا، خود را به حاشيه كشانده و در عين حال، سكوت همسايگان عربي ايران در حوزه خليج فارس نمي تواند به عاملي براي تأمين ثبات و امنيت منطقه خليج فارس تعبير شود.
برخي كارشناسان عرب از جمله دبيركل سابق شوراي همكاري خليج فارس، نگراني هايي را در مورد ايران و فعاليت هاي هسته اي مطرح مي كند هرچند كه هيچ واكنش رسمي در اين خصوص ابراز نشده است.
تمايلات منطقه اي و تاريخي ايران، حمايت از جنبش شيعيان و مسائل مربوط به بي ثباتي در عراق، دلايلي هستند كه نگراني كشورهاي حوزه خليج فارس در مورد فعاليت هاي هسته اي ايران را افزايش داده است. كشورهاي عربي ترجيح مي دهند ايران، قدرت هسته اي نداشته باشد اما در عين حال، خواهان مذاكره يا مقابله با ايران هم نيستند.
عدم تقارن قدرت بين كشورهاي عربي حوزه خليج فارس و ايران و عدم وجود گزينه هاي سياسي براي اعراب، اين شرايط را پيچيده تر مي كند. مشخص نيست كه چگونه با اين مسأله برخورد خواهد شد. اگر كشورهاي خليج فارس بخواهند وارد مذاكره شوند، ايران حتماً از آنها خواهد خواست پايگاه هاي نظامي آمريكا در كويت، قطر، بحرين و امارات متحده عربي را تعطيل كنند. اما اين كشورها كه تحت حمايت امنيتي آمريكا قرار دارند، چنين شرطي را نخواهند پذيرفت. اين كشورها در عين حال، خواهان قدرت گرفتن شيعيان در منطقه نيستند و حتي اصلاحات سياسي را نيز در صورتي مي پذيرند كه به حكومتشان لطمه اي وارد نكند. اما در عين حال، اين كشورها مي دانند ادامه همكاري با آمريكا، منجر به ايجاد تنش هاي بيشتري در منطقه خواهد شد. البته تهران، كشورهاي عربي حوزه خليج فارس را تهديدي براي امنيت خود نمي داند ولي در عين حال، تهديدهاي منطقه اي عليه ايران، هم از سوي آمريكا و هم اسرائيل ادامه دارد اما كشورهاي عربي حوزه خليج فارس مي خواهند تهديدات امنيت داخلي و خارجي خود را به حداقل برسانند.
اكثر تحليلگران معتقدند بايد به رايزني گسترده اي با ايران پرداخت. سوال عمده اين است كه آيا ايران ترجيح مي دهد به اين شرايط ابهام انگيز در مورد موقعيت هسته اي خود ادامه دهد يا خير. در اين حالت، كشورهاي حوزه خليج فارس، در مورد استفاده از سرمايه سياسي خود به ترديد افتاده اند زيرا ممكن است در مقابل، هيچ چيز به دست نياورند. از سوي ديگر، اين كشورها از ايران انتظار دارند به علت عدم تحميل فشار بر ايران، از آنها قدرداني كند و كشورهاي خليج فارس معتقدند كه ايران از قدرت هسته اي خود در آينده استفاده نخواهد كرد. آنان مي گويند مقاصد هسته اي ايران، نشان مي دهد ايران، رفتاري منطقي خواهد داشت و از قدرت هسته اي فقط به منظور بازدارندگي استفاده خواهد كرد.
از آنجا كه دكترين مشخصي از سوي مقامات ايران در مورد مسائل هسته اي ابراز نشده است، نمي توان از وقايع ناگهاني جلوگيري كرد. همان طور كه سابقه دو دهه گذشته هم نشان داده است، خليج فارس در معرض محاسبات غلط و سوءتفاهم هاي زيادي قرار دارد. بنابراين كنترل تهديدات هسته اي و درك احتمال تشديد آن براي حفظ ثبات منطقه اهميت زيادي دارد.
اكنون موضع كشورهاي عربي مشخص تر مي شود: آنان اهرم فشاري در مورد ايران در اختيار ندارند، تمايلي ندارند كه هزينه شكست در اين جريان را بپردازند و به اين ترتيب، گزينه هاي زيادي هم در اختيار ندارند: آنان از اقدام ايران در مذاكره با اروپا براي كاهش تنش ها استقبال كردند اما اين شرايط كافي نيست. در عين حال، تأسيسات هسته اي بوشهر در 250 كيلومتري كويت و عربستان سعودي و 350 كيلومتري قطر قرار دارد.
اگر احتمالاً فاجعه اي مانند چرنوبيل رخ دهد، صدمات مالي و جاني زيادي را نيز براي اين كشورها به همراه خواهد داشت.
بنابراين، حفظ امنيت هسته اي، بسيار مهم است و كشورهاي عربي حوزه خليج فارس بايد در اين مورد با ايران به گفت و گو بنشينند. حضور اين كشورها در مذاكرات، حتي مي تواند شكل ديگري نيز به خود بگيرد. كشورهاي عربي حوزه خليج فارس، مي توانند واشنگتن را براي شركت در تلاش هاي اروپا تحت فشار قرار دهند. در عين حال مي توانند خود نيز در موارد تشويقي اروپا براي ايران مشاركت كنند.
اگر تنش به ابعاد ديپلماتيك برسد، كشورهاي خليج فارس بايد تصميم بگيرند كه چگونه با اين مسأله مقابله كنند. شيخ نشين هاي عرب مي دانند كه بن بست ديپلماتيك در آژانس بين المللي انرژي اتمي يا شوراي امنيت، تنها خطرات مقابله نظامي را افزايش خواهد داد و ضرر زيادي را متوجه آنها خواهد كرد. حتي اگر آمريكا هم بخواهد در مقابل ايران وارد عمل شود، ثبات منطقه خليج فارس به خطر خواهد افتاد. بنابراين اين كشورها در هر صورت، تحت تأثير خطرات احتمالي قرار خواهند گرفت اما ظاهراً سكوت آنها نشان مي دهد كه تهديدهاي بزرگتري در صورت دخالت آنها در اين مسأله متوجه اين كشورها خواهد شد. پس آنها صبر كرده اند كه ديگران نيازهاي امنيتي شان را تأمين كنند.
