تیشه بی تدبیری بر بیستون

محوطه ارزشمند باستانی و تاریخی بَغِستان یا همان بیستون امروزی در وضعیت خوبی به سر نمی‌برد و همچنان مانند سال‌های گذشته، آشفته و نابسامان است. این یادمان بی همتا که به ثبت جهانی یونسکو رسیده است و باید برای اداره آن جهانی اندیشید، هنوز به روش محلی اداره می‌شود و با مدیریت ناکارآمد روبه‌رو است.

آفتاب‌‌نیوز :

بَغستان که امروزه به نادرستی به آن بیستون می‌گویند، یکی از یادمان‌های تاریخی و فرهنگی یگانه و ارزشمند باختر (غرب) کشور است که در میان باستان‌شناسان و پژوهشگران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و نگین درخشان کرمانشاه به شمار می‌آید.

به گزارش آفتاب‎نیوز؛ با این همه و بر اثر مدیریت ناکارآمد و غیر متخصص و نگاهی سطحی و به دور از دانش، همچنان و مانند سال‌های گذشته که نگارنده از این مجموعه تاریخی و جهانی بازدید کرده است،اين يادمان آشفته و نابسامان بوده و تا رسیدن به نقطه دلخواه و پسندیده فاصله بسیاری دارد. همچنین با وجود اینکه، بَغستان یا بیستون به ثبت جهانی یونسکو (سازمان علمی، آموزشی و فرهنگی ملل متحد) رسیده است و باید با مدیریتی کارآمد و ویژه و جهانی اداره شود، همچنان با مدیریتی ضعیف و محلی اداره می‌شود که همین موضوع یکی از دلایل بسیار آسیب‌رسان به این یادگار باستانی است.

گردشگران سرگردان

یکی از موضوع های بسیار مهمی که چند سالی است گریبانگیر محوطه جهانی بَغستان یا بیستون شده است، ورودی این مجموعه تاریخی بوده که به یکی از چالش‌های بزرگ تبدیل شده است. حال آنکه مدیران و سرپرستان این محوطه تاریخی فرهنگی به این موضوع توجهی نداشته و بدون برنامه‌ریزی و آگاهی رسانی درست در اقدامی نسنجیده و کارشناسی نشده، چند سالی است که تنها به تکرار آن می‌پردازند، بدون آنکه متوجه زیان‌های چنین تصمیم‌هایی باشند. همچنین از دید اقتصادی و مالی نیز، این کار آسیب‌رسان است. داستان به‌اين‌گونه است که ورودی اصلی محوطه تاریخی بیستون چند سالی است که در هنگام پیک سفر و نوروز، تغییر پیدا کرده و به سه کیلومتر پایین‌تر جابه‌جا شده که دشواری‌های فراوانی را برای گردشگران، مسافران و بازدیدکنندگان این مجموعه به وجود آورده است. زیرا آگاهی‌رسانی‌ها (اطلاع‌رسانی) به اندازه‌ای ضعیف و اندک بوده که گاه خود مردم کرمانشاه و افراد فرهنگی دچار سرگردانی شده و مسیر را نادرست طی می‌کنند زیرا این کار باید با برنامه‌ریزی منسجم و به آرامی و با آگاهی‌رسانی‌های گسترده‌تری انجام شود. نگارنده نوروز امسال و سال گذشته نیز از نزدیک، بیننده سرگردانی مسافران و گردشگران در ورودی اصلی مجموعه که از سمت جاده همدان، کنگاور به کرمانشاه بوده، است. از سویی، باید در نظر داشت که نیمی از بازدیدکنندگان یادمان‌های تاریخی کشور در نوروز و شهریور، مسافر به شمار آمده و هیچ‌گونه آگاهی از تاریخ و فرهنگ ایرانی ندارند و بی گمان با تغییر مسیر ورودی مجموعه از دیدن این یادمان تاریخی سر باز می‌زنند و به گفته‌ای « عطایش را به لقایش می‌بخشند» . نکته ای که نگارنده بیننده آن بود و بیش از نیمی از مسافران به دليل همین سرگردانی از این یادمان تاریخی ارزشمند دیدن نکردند. گواه این سخنان نیز پارک انبوه خودروهای سواری در ورودی اصلی مجموعه است. از همین رو، باید مدیران و سرپرستان سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان و پایگاه جهانی بیستون تدبیر مناسبي اندیشیده و با آگاهی‌رسانی و تبلیغات گسترده‌تری و به آرامی و نه به یک بارگی، مسیر ورودی را تغییر داده و جابه‌جا کنند.

کمبود راهنمایان گردشگری

از دیگر دشواری‌های پیش‌روی میراث جهانی بَغستان (بیستون) در نوروز امسال را باید کمبود راهنمایان گردشگری برشمرد. این دشواری تا به اندازه‌ای به چشم می‌آمد که بیشتر مسافران و بازدیدکنندگان به سادگی و آسودگی و اطمینان خاطر از آثار تاریخی و ارزشمند این محوطه جهانی بالا رفته یا روی آن نشسته و دست کشیده و به آن آسیب می‌رساندند. موضوعی که نگارنده در بیشتر بخش‌های این محوطه جهانی در نوروز امسال بیننده آن بود که به جز افسوس، دریغ و آه، چیز دیگری را به دنبال نداشت. همچنین در بیشتر بخش‌های این محوطه جهانی مسافران، بازدیدکنندگان و گردشگران سرگردان بودند و هر کدام بدون آگاهی و هدف ویژه ای رو به سویی می‌رفتند. نباید از یاد برد که مجموعه باستانی بَغستان (بیستون) یک محوطه‌ای است که در دامان کوه و دشت قرار گرفته و لازم است که یک راهنما به همراه گردشگران و مسافران باشد زیرا امکان بروز حادثه‌ای ناگوار برای مسافران و مردم دور از ذهن نیست. از سویی، میراث جهانی بَغستان که یکی از بی همتاترین و بزرگ‌ترین یادمان‌های تاریخی کشور است، باید دارای راهنمایان گردشگری بیشتری بوده و دست‌کم در کنار هر اثر تاریخی یک راهنما وجود داشته باشد. اما در کمال ناباوری و شگفتی فراوان به جرات می‌توان گفت در کل محوطه پنج راهنما بیشتر وجود نداشته است. این دشواری درحالی رخ داده است که برخی راهنمایان گردشگری استان کرمانشاه که نگارنده از نزدیک با آن‌ها آشنایی دارد در نوروز بیکار بوده‌اند! پس باید دانست که با کمبود راهنما و افراد فرهنگی در این زمینه در استان روبه‌رو نبوده‌ایم. اما اینکه چرا سازمان میراث فرهنگی کرمانشاه به درستی از این نیروها بهره نبرده است، جای پرسش دارد و باید مدیران و سرپرستان پاسخگو باشند. بدتر از همه و در پایان، این میراث نیاکانی گذشتگان است که به دست خودمان آسیب دیده و در دراز مدت از میان رفته و نابود خواهد شد و ما همچنان به انگیزه‌های گوناگون دست روی دست گذاشته و تنها بیننده ویرانی این یادگارهای ارزشمند بوده و هستیم.

تبلیغ لوازم آرایشی در یادمانی جهانی!

تبلیغ لوازم آرایشی روی بنری بزرگ در آغاز ورودی محوطه جهانی بَغستان یا همان بیستون به جای بنرها و بروشورهای راهنما و آگاهی دهنده درباره تاریخ و پیشینه این مجموعه فرهنگی تاریخی، شاهکاری بود که امسال بدجوری چشم را آزار می داد و مایه شگفتی کنشگران و دوستداران میراث فرهنگی شده بود. آیا به راستی تبلیغ کالاهای غیرفرهنگی در محوطه‌ای تاریخی و فرهنگی که میراث جهانی نیز به شمار می‌آید، جای هیچ گونه پاسخی را به جا خواهد گذاشت؟ دیدگاه اندک گردشگران فرنگی (خارجی) با دیدن چنین بنری چه می تواند باشد؟ هرچند که بنر به زبان پارسی (فارسی) نگاشته شده بود اما نگاره‌های چاپ شده روی آن، گویای همه چیز برای این گروه از گردشگران خواهد بود.

جولان صنایع دستی چینی

سال 97 را سال حمایت از کالای ایرانی نام‌گذاری کرده‌اند و بی‌گمان مردم باید اثرات این نام‌گذاری را از نزدیک ببینند و لمس کنند. این موضوع جز با برنامه‌ریزی های درست و کارشناسی شده و هدفمند شکل نخواهد یافت. اما در چادرهای روبه‌روی کاروانسرای شاه عباسی که به هتل لاله تبدیل شده است و غرفه های صنایع دستی در آن‌ها برپا شده بود، بیشتر بیننده صنایع دستی چینی و بنجل بوده‌ایم یا مواد خوراکی، بستنی و چیپس و پفک! تازه آن بخش از غرفه‌هایی هم که صنایع دستی و کالاهای ایرانی داشته‌اند، بیشتر مربوط به شهرها و استان‌های دیگر بوده و سهم استان کرمانشاه و مردم آن از درآمدزایی در این زمینه، اندک و ناچیز بوده است. هر چند که این غرفه‌ها اجاره داده می شوند و بهای آن از غرفه‌داران گرفته خواهد شد اما تمرکز غرفه‌های صنایع دستی و سنتی در هر استان و شهر باید متناسب با هنرهای دستی همان منطقه باشد تا هم مردم با سنت‌ها،آیین‌ها و صنایع‌دستی آن منطقه آشنا شوند و هم درآمدزایی برای مردم همان منطقه شکل گیرد. به ویژه که استان کرمانشاه پس از سیستان و بلوچستان رتبه بسیار بالایی در بیکاری دارد. حال آنکه دارای صنایع دستی و هنری بی شماری است که بیشتر آن ها به انگیزه نبود حمایت از سوی مدیران و سرپرستان و ندانم کاری های آنان و نبود برنامه‌ریزی در حال پیوستن به تاریخ و فراموشی است.

میراث جهانی بیستون، آشفته و نابسامان

اما بی‌گمان یکی از دشواری های یادمان‌های تاریخی و به ویژه محوطه جهانی بَغستان (بیستون) نبود رسیدگی و مرمت‌های نادرست و غیر اصولی روی آثار تاریخی آن در گذشته است که افزون بر آسیب‌های وارده، چهره زشت و زننده ای را در بخشی از آثار به جای گذاشته است. عوامل طبیعی مانند باد و باران، آفتاب و ... و به ویژه عوامل بیولوژیکی (گُل سنگ‌ها) در جای جای آثار تاریخی این مجموعه ارزشمند و روی سنگ‌ها رخنه کرده و در برخی بخش‌ها، پوسیدگی و خُردگی و شکاف در میان سنگ‌ها را به وجود آورده است. به باور کارشناسان چنین محوطه تاریخی ارزشمندی که تکرارناپذیر است، باید پیاپی مورد پایش، مطالعه و بررسی و پژوهش‌های علمی قرار گیرد تا بتوان از رشد گُل‌سنگ ها و دیگر عوامل آسیب‌رسان پیشگیری کرده و در گام دوم آن‌ها را ریشه کن کرد. اما بدون گزافه‌گویی، حال میراث جهانی بَغستان یا همان بیستون خوب نیست و آشفتگی و نابسامانی در این مجموعه تاریخی و باستانی موج می زند. بَغستان یک یادمان جهانی است و باید برای اداره آن جهانی اندیشید؛در حالی که این مجموعه چند سالی است که با مدیریت محلی اداره می‌شود. یعنی هیچ چشم‌انداز روشن و امیدبخشی در چند سال گذشته در این مجموعه دیده نشده است و تصمیم گیری‌ها بیشتر کارشناسی نشده بوده یا با برنامه‌ریزی درست و هدفمند دنبال نشده است؛ این یعنی مدیریت ناکارآمد که شوربختانه آفت و بلای بیشتر یادمان های ارزشمند تاریخی و جهانی کشور شده است.

سنگ نبشته داریوش در کوه بیستون، سند هویتی ایرانیان

به باور باستان‌شناسان و پژوهشگران یکی از ارزنده‌ترین و مهم ترین آثار تاریخی کشور و خاورمیانه، سنگ نبشته (کتیبه) داریوش هخامنشی است که در مجموعه جهانی بَغستان (بیستون) و در سینه کوه قرار گرفته و همین اثر بی همتا و یگانه، اهمیت این محوطه تاریخی را دوچندان کرده است و همچون نگینی درخشان بر چکاد فرهنگ و هنر کرمانشاه می درخشد و یکه تازی می‌کند. همچنین این سنگ نبشته از چند رویداد بزرگ تاریخی سخن به میان می آورد که از دیدگاه پژوهشگران دارای ارزش بسیار فراوانی است. در همین زمینه، علی رضاجعفری زند، باستان شناس با گرایش دوران تاریخی به روزنامه قانون گفت:«سنگ نبشته داریوش هخامنشی هم یک اثر بسیار مهم تاریخی و هم مربوط به یک دوره مهم تاریخی است و دارای ارزش فراوانی بوده و نزد کارشناسان و پژوهشگران جایگاه ویژه ای دارد و قابل بازدید برای همه گردشگران و بازدیدکنندگان است. مجموعه تاریخی بَغستان دارای دو ارزش تاریخی است. یکی آنکه، محوطه تاریخی بَغستان یا بیستون امروزی در یک شاهراه باستانی قرار داشته که از این منطقه گذر می‌کرده و دیگر آنکه، یک جاده باستانی بوده که از دیرباز وجود داشته و اهمیت ویژه فراملی (بین المللی) دارد زیرا راهی بوده که به میان‌رودان (بین النهرین) و از آنجا به سوریه و دیگر کشورها می‌رفته است. از دید موقعیت جغرافیایی نیز، این منطقه دارای ارزش ویژه‌ای است. همچنین سنگ نبشته داریوش یک اثر بی مانند (منحصربه فرد) از گوشه‌ای از تاریخ ایران است و دارای ارزش فراوانی از جنبه‌های گوناگون زبان شناسی، تاریخ اجتماعی و سیاسی است. مهم‌تر از همه، آنکه سند هویتی و شناسنامه تاریخی ایرانیان به شمار می‌رود و نشانه‌های چیستی و کیستی مردم و سندی زنده و پویاست. از سویی، سنگ نبشته داریوش را باید مهم‌ترین سند نوشتاری (مکتوب) ایرانیان به شمار آورد که یادگاری از بزرگ ترین شاهنشاه تاریخ ایران و بزرگ‌ترین فرمانروای ایرانی است و همه این‌ها نمایانگر ارزش ویژه آن است که تکرارناپذیر و بی‌همتاست. باید دانست که بخش مهمی از تاریخ ایران را ما در همین سنگ نبشته داریم كه نخستین سنگ نبشته داریوش نیز به شمار می‌آید،پیش از آنکه داریوش به سرزمین پارس و جنوب برود. از دیگر ارزش‌های این سنگ نبشته، آن است که به گونه کامل با دبیره (خط) ایرانی نگاشته شده است».

بیستون، میراثی ماندگار

دکتر جعفری زند در دنباله سخنانش افزود:«بَغستان یا بیستون امروزی یکی از آثار ماندگار و ارزشمند کشور، خاورمیانه و دورتر از آن است. آثاری مانند سنگ نبشته داریوش، سنگ نگاره های اشکانی و ویرانه‌های کاخ ساسانی خسرو دوم، تندیس هرکول یونانی، اثر نامدار به فرهادتراش وکاروانسرای شاه‌عباسی همگی از آثار ارزشمند و بی‌همتای ایرانی به شمار می آیند که یک جا در این محوطه و درکنار هم گرد آمده و چندین دوره تاریخی را به نمایش گذاشته‌اند. همچنین ما در هیچ کجای خاورمیانه و دورتر از آن، چنین یادمان یگانه و بی همتایی را سراغ نداریم و همه این ها نشان از ارزش و جایگاه ویژه آن دارد.در پایان باید گفت که سخن و درد دل و ناگفته‌ها بسیار است و در این نوشتار نمی‌گنجد؛تنها باید برای یک میراث جهانی، جهانی اَندیشید و جهانی تصمیم گرفت و آن را جهانی اداره کرد، نه با یک مدیریت محلی زیرا این یادمان، جهانی و از آن همه مردم جهان است. یادمان باشد، روزی تاریخ ما را داوری خواهد کرد.

منبع: روزنامه قانون

گزارش خطا

لینک کوتاه: https://aftabnews.ir/002BiZ