هراس آمریکا از پایان محدودیت‌های برجامی
متن پیام توئیتری «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا که دیروز دوشنبه ۲۱م مردادماه انتشار یافت، توجه رسانه های مختلف را به خود جلب کرده است؛ پیامی که از نگرانی کاخ سفید نسبت به پایان محدودیت های موقتی اعمال شده بر ایران در برجام و قطعنامه شورای امنیت حکایت دارد.
وزیر امور خارجه آمریکا در این پیام توئیتری با درج ساعتی با شماره معکوس که پانزده ماه و اندی را نشان می داد، نوشت: زمان در حال سپری شدن است. این زمانی است که پیش از به اتمام رسیدن مهلت تحریم تسلیحاتی سازمان ملل برای ایران و ممنوعیت سفر قاسم سلیمانی باقی مانده است. ما از متحدان و شرکایمان می‌خواهیم فشار بر حکومت ایران را افزایش داده و رفتار بی‌ثبات‌کننده آن را متوقف کنند.
اشاره پمپئو به تحریم های تسلیحاتی است که در متن قطعنامه ۲۲۳۱ بازه زمانی پنج ساله برای آن در نظر گرفته شده و حدود یکسال آینده این محدودیت به پایان می رسد. ضمن این که در قطعنامه مذکور برای فعالیت های موشکی ایران نیز محدودیتی هشت ساله در نظر گرفته شده و بعد از این زمان، فعالیت های ایران در این زمینه به شرایط عادی بازخواهد گشت.
جدا از فعالیت های تسلیحاتی و موشکی، یکی دیگر از نگرانی های آمریکا به «بند غروب برجام» ارتباط می یابد؛ بندی که برپایه آن پس از ۱۰ سال ایران می تواند سانتریفیوژهای غنی‌سازی را افزایش دهد و پس از ۱۵ سال نیز اجازه دارد بر حجم اورانیوم کمتر غنی شده خود بیافزاید. بند مورد نظر یکی از مهمترین دستاوردهای رایزنان هسته ای ایران بود که در طول مذاکرات دو ساله به دست آمد.
همین اصل محدودیت زمانی چه در جریان مذاکرات هسته ای و چه در فضای پسابرجام به دغدغه و ابزار نگرانی دشمنان تبدیل شده است. آنها معتقدند پس از انقضای زمان تعیین شده و عادی سازی فعالیت های هسته ای ایران، تهران با سرعت چشمگیری به راه خود ادامه داده و رقبا را از صحنه خارج خواهد ساخت. با چنین نگرشی، دشمنان از هر فرصتی برای زیر سوال بردن این بند استفاده کرده ولی تاکنون راه به جای نبرده اند.
بنابراین مذاکراتی نیز که مقامات آمریکایی از آن دم می زنند برای دستیابی به توافق جدیدی است که این محدودیت های موقتی به دائمی تبدیل شوند. از این رو با اهرم فشار و تحریم در پی کشاندن ایران به پای میز مذاکره برآمده اند اما مقامات کشورمان همواره به درخواست های طرف آمریکایی جواب رد داده و روز یکشنبه همین هفته «سیدعباس موسوی» سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد که «هیچ آدم عاقلی وقتی در فشار است و اسلحه به سمتش گرفته شده، مذاکره نمی‌کند».
پایان یابی محدودیت های برجامی ایران نه تنها به مذاق آمریکا بلکه به مذاق برخی دیگر از بازیگران بین المللی نیز خوش نیامده است همانند چند توئیتی که فروردین ماه امسال «جرارد آرو» سفیر فرانسه در آمریکا منتشر کرد و باعث شد تا ایران «فیلیپ تیه بو» سفیر فرانسه در تهران را احضار کند.
آرو هر چند ساعاتی بعد ناچار به حذف توئیت های خود شد اما با ادعای این که با منقضی شدن برجام ایران اجازه نخواهد داشت اورانیوم غنی کند، نوشته بود: همان‌گونه که در سال ۲۰۰۲ گفته‌ایم، بر اساس «ان پی تی»، غنی‌سازی اورانیوم بدون برنامه صلح‌آمیز قابل‌اعتماد، غیرقانونی است و می‌توانیم در صورت نیاز، در سال ۲۰۲۵ نیز واکنش نشان دهیم...بعد از برجام، هیچ بند زوال‌پذیری (غروب برجام) وجود ندارد.
این ادعای سفیر فرانسه در واشنگتن بلافاصله با واکنش مقامات کشورمان مواجه شد به طوری که «سیدعباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه خواستار شفاف سازی پاریس درباره موضع گیری سفیر خود شد و «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان نیز یادآوری مهمی به اعضای اروپایی برجام کرد و نوشت «طبق ان پی تی، برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت هیچ منعی برای غنی‌سازی ایران وجود ندارد؛ نه اکنون، نه در سال ۲۰۲۵ و نه پس از آن. برای شرکای اروپایی، خواندن سندی که آن را امضا کردند و قول دادند از آن دفاع کنند، می‌تواند مفید باشد.»
بسیاری از صاحبنظران بر این باورند که بهترین گزینه پیش روی مخالفان برجام، خارج ساختن ایران از آن یا دستیابی به توافقی دیگر با تهران است. بنابراین آمریکا و برخی متحدان این کشور در ماه های اخیر تلاش کرده اند تا با تاکتیک های مختلف از فشار سیاسی گرفته تا تنگناهای اقتصادی، ایران را از مسیر توافق هسته ای خارج کنند. ایران هر چند به دلیل عدم اجرای تعهدات متقابل بر پایه اصل های ۲۶ و ۳۶ برجام دو گام در کاهش تعهدات برداشته اما همچنان به اصل برجام متعهد است.
ایجاد اجماع بین المللی علیه ایران و ائتلاف سازی در آب های خلیج فارس از دیگر تاکتیک هایی است که آمریکا با همکاری انگلیس در حال پیشبرد آن است. افزون بر حضور ناو هواپیمابر آمریکایی "آبراهام لینکلن"، انگلیس تا کنون دو ناو به نام های «اچ.ام.اس مونتروز» و «اچ.ام.اس دانکن» به منطقه وارد کرده و دیروز نیز مقامات این کشور از اعزام سومین ناو جنگی خود با نام «اچ.ام.اس کنت» به خلیج فارس خبر دادند.
ضمن این که «جان بولتون» مشاور امنیت ملی کاخ سفید طی روزهای گذشته با سفر به لندن، تلاش خود را برای همراهی انگلیس با آمریکا به کار بسته به امید آن که این دو کشور سیاست واحدی را در دوره پسابرگزیت در قبال ایران در پیش گیرند. ناظران بر این باورند که خروج انگلیس از برجام پروژه ای است که کاخ سفید در صدد پیاده سازی آن است اما به دلیل بحران سیاسی در انگلیس و مشکلات ناشی از تحقق برگزیت، احتمال آن دست کم در آینده ای نزدیک دور از ذهن به نظر می رسد.
