از جنگ نفتکش‌ها در زمان جنگ عراق و ایران، چه می‌دانیم؟
اقدامات خرابکارانه و حمله‌هایی که در ماه‌های اخیر به نفتکش‌هایی از کشورهای مختلف صورت گرفته است، بیش از همه یادآور جنگ نفتکش‌ها است. مدت‌ها شاهد حمله به نفتکش‌ها در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان نبودیم، تا این‌که دور جدید حمله به نفتکش‌ها از ۲۲ اردیبهشت امسال آغاز شد و چهار کشتی در نزدیکی آب‌های بندر فجیره امارات، هدف حمله خرابکارانه قرار گرفتند. در آن روز، به دو نفتکش عربستانی و دو کشتی تجاری با پرچم‌های نروژ و امارات حمله شد. هیچ گروهی مسئولیت این حمله را برعهده نگرفت.
حدود یک ماه بعد، در روز ۲۳ خرداد به دو نفتکش دیگر در دریای عمان حمله شد که یک نفتکش متعلق به ژاپن و دیگری متعلق به نروژ بود. ابعاد این حمله از حملات خرابکارانه در بندر فجیره بزرگ‌تر بود. هیچ گروهی مسئولیت این حملات را برعهده نگرفت، اما دولت آمریکا بدون این‌که هیچ شواهدی ارائه دهد، انگشت اتهام را به سمت ایران گرفت.
آخرین مورد حمله به نفتکش‌ها در تاریخ ۱۹ مهر و در دریای سرخ، در ۶۰ مایلی بندر جده، صورت گرفت و این‌بار، عملیات خرابکارانه علیه یک نفتکش ایرانی به نام «سابیتی» توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد و افزایش قیمت نفت را درپی داشت. علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی امروز گفته است که این نفتکش در نزدیکی سواحل عربستان سعودی در دریای سرخ، مورد اصابت دو موشک قرار گفته است. وی همچنین فاش کرده که در ماه‌های گذشته نیز علیه دو نفتکش ایرانی دیگر در دریای سرخ، «اقدامات تخریبی» صورت گرفته بود.
جنگ نفتکش‌ها در دهه ۶۰
همان‌طور که جنگ هشت ساله با تجاوز عراق به ایران آغاز شد، آغازکننده جنگ نفتکش‌ها نیز عراق بود. یک سالی بیشتر از جنگ تحملی نگذشته بود که عراق در سال ۱۳۶۰، حمله به کشتی‌های تجاری ایران را آغاز کرد.
در ۹ خرداد ۱۳۶۱، نفتکش اطلس متعلق به ترکیه که در حال صادرات نفت ایران بود، توسط عراق مورد حمله قرار گرفت؛ این نخستین نفتکش خارجی بود که در خلیج فارس توسط هواپیماهای عراق بمباران شد و آسیب دید. در سال‌های ۶۰، ۶۱ و ۶۲ شمسی دامنه حملات عراق به کشتی‌های تجاری ایرانی یا کشتی‌هایی که با ایران مراوده داشتند، هنوز چندان گسترده نبود و در این دوره، ایران نیز پاسخ چندانی به حملات نیروهای عراقی به کشتی‌های تجاری نشان نمی‌داد.
در سوم اردیبهشت سال ۱۳۶۳، عراق با حمایت اطلاعاتی آمریکا و با هواپیماهای فرانسوی به جزیره خارک حمله کرد و نفتکش‌های ایرانی را هدف قرار گرفت. با این اقدام عراق، آتش جنگ نفتکش‌ها شعله‌ورتر شد و این جنگ، ابعاد جدیدی به خود گرفت. عراق قصد داشت که با حمله به تأسیسات صادرات نفت ایران در جزیره خارک و هدف قرار دادن نفتکش‌های ایرانی، مانع از صادرات نفت ایران شود.
ایران که می‌دید عراق قصد ندارد، فتیله جنگ نفتکش‌ها را پایین بکشد، از سال ۶۳ به بعد، اقدامات تلافی‌جویانه خود علیه کشتی‌های عراقی را آغاز کرد. در سال ۶۳، ایران به نفتکش کویتی که حامل نفت عراق بود در نزدیکی بحرین حمله کرد. عراق که بی‌محابا به نفتکش‌ها و کشتی‌های تجاری ایرانی حمله می‌کرد، برای صادرات نفت خود بیشتر از نفتکش‌های کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس استفاده می‌کرد و ایران ناگزیر از این بود که برای مقابله به مثل، به نفتکش‌های این کشورها حمله کند تا دست حمایت رژیم صدام بردارند.
جنگ نفتکش‌ها در نهایت پای آمریکا را هم به درگیری نظامی در خلیج فارس باز کرد و این کشور در حمایت مستقیم از عراق و سایر کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، وارد نزاعِ نفتکش‌ها شد. در سال ۶۶ و با بالا گرفتن جنگ نفتکش‌ها، کویت از آمریکا درخواست کرد که نفتکش‌های این کشور را اسکورت کند. بدین ترتیب، در تاریخ ۳۱ مرداد ۱۳۶۶ اولین کاروان اسکورت نفتکش‌ها با فرمان رئیس جمهوری آمریکا، عملیات خود را با هدف اسکورت دو فروند کشتی کویتی در مسیری ۶۰۰ مایلی آغاز کردند. یکی از نفتکش‌هایی که قرار بود، اسکورت شود، نفتکش بریجتون بود که با پرچم آمریکا حرکت می‌کرد. این نفتکش در نزدیکی کویت با مین برخورد کرد؛ آمریکا ادعا کرد که این مین را ایرانی‌ها کار گذاشته‌اند و آمریکا رسماً وارد معرکه جنگ نفتکش‌ها شد.
آمریکا در مهر سال ۶۶ به قایق‌های نظامی ایران حمله کرد و در همین ماه، یک سکوی نفتی ایران را نیز هدف قرار داد. در فروردین سال ۶۷، آمریکا طی عملیاتی به دو سکوی نفتی دیگر ایران حمله کرد و ایران در پاسخ یک هلی‌کوپتر آمریکایی را ساقط کرد.
جنگ نفتکش‌ها با واقعه‌ای بسیار خونین و دردناک خاتمه یافت. در ۱۲ تیر سال ۶۷، با شلیک دو موشک از ناو آمریکایی یواس‌اس وینسنس، یک هواپیمای مسافربری ایران که عازم دوبی بود، سرنگون شد و تمام ۲۹۰ مسافر آن کشته شدند. در اواخر ماه بعد، یعنی مرداد ۹۷، ایران و عراق آتش‌بس را پذیرفتند و جنگ خاتمه یافت و پرونده جنگ نفتکش‌ها نیز بسته شد.
آمارها حاکی از این است که در جریان جنگ نفتکش‌ها در دهه ۶۰ شمسی، بیش از ۴۵۰ نفتکش و کشتی تجاری از کشورهای مختلف هدف قرار گرفت و بیش از ۳۰۰ نفر از خدمه آن‌ها کشته شدند. جنگ نفتکش‌ها، که با آتش‌افروزی عراق آغاز شد و آمریکا حتی آن را تا هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری ایران پیش برد، یکی از شناخته‌شده‌ترین رویدادهای جنگ هشت ساله است. بعد از جنگ نفتکش‌ها در دهه ۶۰، دیگر شاهد حمله به نفتکش‌ها در خاورمیانه نبوده‌ایم، تا این‌که در سال جاری، دور تازه‌ای از حمله به نفتکش‌ها روی داد.
