صالحی: مکانیسم ماشه فعال شود چیزی از برجام باقی نمی‌ماند/بازی در حال رسیدن به جاهای خطرناک است

«علی اکبر صالحی» عصر روز دوشنبه در نشست خبری با اصحاب رسانه که در مجتمع راکتور تحقیقاتی آب سنگین خنداب اراک برگزار شد، اظهارداشت: امروز شاهد یک اتفاق بزرگ هستیم. راکتور خنداب فعالیتش از ۲۰ سال قبل شروع شد. طرح آن قدیمی بود که روسیه انجام شده بود که کارشناسان ما با همکاران روس خود آن را بازطراحی کردند و فعالیت‌ها را آغاز کردند. در واقع طرح اولیه برای روس‌ها بود ولی اقدامات بعدی توسط جوانان ایرانی انجام شده است.

رییس سازمان انرژی اتمی افزود: آن طرح چون قدیمی بود نمی‌توانست محصولات لازم را به ما بدهد چرا که جمعیت نوترونی سابق اندک بود و ما بسیاری از رادیوایزوتوپ‌های سابق را نمی‌توانستیم بدست بیاوریم و بسیاری از توقعات هم حاصل نمی‌شد.

صالحی گفت: در مذاکرات برجام، قرار شد طراحی راکتور خنداب بازنگری شود؛ از منظر طرف مقابل، این راکتور ۸ کیلو پلوتونیوم در سال تولید می‌کرد که می‌تواند برای ساخت بمب به کار رود. آنها می‌خواستند خاطرجمع شوند که آن پلوتونیوم برای مقاصد نظامی به کار نرود. چاره، بازطراحی اولیه برای کاهش تولید پلوتونیوم بود که راهکار آن افزایش غنای سوخت بود که موجب می‌شد میزان تولید پلوتونیوم کاهش یابد. ما با بازطراحی نظر آنها را تامین کردیم هرچند براساس فتوای رهبری ساخت، انباشت و استفاده از سلاح‌های اتمی حرام است.

معاون رییس جمهوری اضافه کرد: ما با کمک آنها بازطراحی راکتور را آغاز کردیم تا جمعیت نوتورونی راکتور چند برابر شود که هم فضای بیشتری برای آزمایش‌های نوتورونی فراهم شد و هم فرصت بیشتری برای ساخت رادیوایزوتوپ‌ها فراهم می‌شد.

با راکتور جدید کبالت ۶۰ تولید می‌کنیم

وی یادآورشد: اکنون فرصت تولید کبالت ۶۰ فراهم نیست و تولید آن هم مقرون به صرفه نیست ولی با راکتور جدید می‌توان کبالت ۶۰ تولید کرد که منبع درآمد جدیدی برای ماست.

پلوتونیوم ۲۳۹ برای مقاصد نظامی به کار نمی‌رود

به گفته صالحی با بازطراحی جدید، هم راکتور جدیدی داریم و هم نگرانی طرف مقابل رفع شد. البته چیزی که طرف مقابل می‌گفت از نظر علمی چندان دقیق نبود چراکه پلوتونیم تولیدی راکتور قبلی که پلوتونیوم ۲۳۹ برای مقاصد نظامی بکار نمی‌رود، در حالی که با پلوتونیوم ۲۴۰ و ۲۴۱ آغشته است که جدا کردن آنها غنی‌سازی جدید است. از طرفی پلوتونیومی که بیش از یک سال از آن بگذرد، برای ساخت بمب مناسب نیست.

رییس سازمان انرژی اتمی اظهارداشت: برای طراحی راکتور، باید قلب راکتور مدل‌سازی می‌شد که گفتیم ما این کار را انجام می‌دهیم اما با مشورت و تایید طراحی‌های ما توسط گروه کاری که شامل ایران، چین و آمریکا، طراحی‌های پایه و تفصیلی و... انجام شد ولی آمریکا از این کارگروه خارج و انگلیس جایگزین آن شد.

صالحی با بیان این که سند جدید راکتور، مورد تایید کشورهایی است که در زمینه هسته‌ای پیشرفته محسوب می‌شوند، گفت: در آینده بخواهیم راکتور مشابه برای کشورهای دیگر بسازیم این اطمینان خاطر وجود دارد که راکتور مدنظر ما ایمن و جدید و تایید شده است که این باارزش است.

وی اضافه کرد: با طراحی جدید، یکسری تجهیزات عوض می‌شود. برای افزایش شار، حجم سوخت را کم کردیم. کالندریا هم عوض شد که آخرین مخزن در راکتور است که سوخت در آن قرار می‌گیرد. کالندریا قدیم درآورده شده و کالندریا جدید جایگزین آن می‌شود چون حجم سوخت هم تغییر یافته است.

رییس سازمان انرژی اتمی گفت: هیات ایرانی یکی، دو هفته قبل چین بود و توافقات لازم با طرف چینی‌ها هم انجام شده است.

راکتور خنداب در حال طراحی بود

صالحی با تشریح اجزای راکتور اراک گفت: راکتور خنداب دو قسمت عمده دارد؛ یکی جزیره اصلی که در داخل گنبد راکتور است. بخش دوم خارج گنبد است که بخش ثانویه است که‌آن هم سیستم‌هایی دارد که باید بازطراحی می‌شد.

وی با بیان این که حدود ۵۱، ۵۲ سیستم مختلف باید تکمیل می‌شد تا راکتور آغاز به کار کند، گفت: این سیستم‌ها، قبل از برجام کامل نبود. این تصور جا افتاده که راکتور خنداب کار می‌کرده و برجام آن را متوقف کرده در حالی که راکتور خنداب در حال طراحی بوده و کار نمی‌کرده است.

رییس سازمان انرژی اتمی اضافه کرد: از این ۵۲ سیستم که باید تکمیل شود، ۲۰ سیستم کامل شده که در بخش ثانویه راکتور بوده است. وقتی راکتور کار می‌کند، داخل آن آب است که گرم می‌شود که باید بچرخد و سرد شود و سپس به داخل راکتور بازگردد.

وی ادامه داد: آب داخل راکتور آب سنگین است که به بیرون ارتباطی ندارد. حجم این آب، ۶۰ تن است که باید داخل‌آن بریزیم و سالی حدود ۴۰۰ تن آب سنگین برای جایگزین شدن هدررفت‌ها اضافه می‌شود.

صالحی افزود: آب دیگری به عنوان آب ثانویه می‌آید که روی لوله‌ها است که تبادل حرارت انجام می‌شود و حرارت بخش اولیه را می‌گیرد. الان بخش ثانویه تکمیل شده و اتاق کنترل آن تکمیل شده است. بخش عمده اتاق کنترل بخش اولیه هم در حال انجام است و ظرف شش ماه آینده، اتاق کنترل بخش اصلی هم تکمیل می‌شود.

وی با بیان اینکه ۱۴ سیستم دیگر طراحی شده که در حال تکمیل است، گفت: حدود ۱۸ سیستم هم در حال طراحی است که به مرحله عقد قرارداد و ساخت نرسیده است. اگر این سیستم‌ها کامل شوند، می‌شود تست سرد را آغاز کرد.

شش و نیم تا هفت میلیون دلار برای صنعت هسته‌ای هزینه شده است

معاون رییس جمهوری در بخش دیگری از اظهارات خود در خصوص هزینه های صرف شده برای صنعت هسته ای گفت: فعالیت‌های سازمان انرژی اتمی پس از جنگ آغاز شد. من گفتم مخارج صنعت هسته‌ای پس از سال ۶۸، درآورده و به دلار به قیمت آن زمان تبدیل کنند. جمعا شش و نیم تا هفت میلیون دلار خرج صنعت هسته‌ای شده که یک و نیم میلیون دلار برای تکمیل نیروگاه بوشهر بوده است. اگر ما این میزان تقسیم برای ۳۰ سال کنیم، حدود ۲۰۰ میلیون دلار می‌شود. آیا میزان برای یک صنعت افتخارآفرین زیاد است؟

صالحی با تاکید بر اینکه ارزش افزوده‌ای که سازمان انرژی اتمی تولید می‌کند، زیاد است، یادآور شد: نیروگاه بوشهر هفت هزار کیلووات ساعت برق تولید می‌کند که ارزش آن چیزی حدود ۷۰۰ میلیون دلار در سال می‌شود که سه برابر بودجه ماست. من گفته‌ام این درآمد را به ما بدهید و بودجه‌ هم به ما ندهید. چه سازمان و صنعتی این گونه سراغ دارید؟ صنعت هسته‌ای براساس افقی که در تولید برق و استخراج دارد، آن قدر تولید ثروت می‌کنیم که دیگر نیازی به بودجه نداریم، مالیات زیادی بدهیم و اشتغالات زیادی هم ایجاد کنیم.

رییس سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه باید قدر ۱۵ هزار پرسنل صنعت هسته ای را دانست، خاطرنشان کرد: چالش ما با غرب ظاهرش هسته‌ای است. اگر هسته‌ای نبود مساله دیگری برای ما مطرح می‌کردند. الان موشکی را هم مطرح کردند. آنها با اصل جمهوری اسلامی مخالف هستند.

معاون رییس‌جمهوری در ادامه درخصوص رافائل گروسی مدیر کل آرژانتینی سازمان بین المللی انرژی اتمی هم گفت: من یک‌ سال در آرژانتین مامور به خدمت بودم. وقتی تاسیسات آنها را می‌دیدم غبطه می‌خوردم ولی الان از بسیاری از کشورهای پیشرفته هم جلوتر هستیم.

رافائل گروسی زیر نفوذ کشورها نمی‌رود/ پاسخ به‌ سوالات آژانس سه چهار هفته قبل داده شد

صالحی با اشاره به سابقه اشنایی خود را مدیر کل سازمان بین المللی انرژی اتمی گفت: آقای گروسی شخصیتی است که اشراف خوبی به مسائل آژانس دارد آنطور که ایشان گفته جانب انصاف را می‌گیرد و تحت فشار و نفوذ کشورهای صاحب نفوذ نمی‌رود. او می‌داند اگر به گونه‌ای دیگر عمل شود عکس‌العمل ایران را می‌داند.
وی با بیان اینکه در چارچوب پادمان، پروتکل الحاقی و برجام با آژانس همکاری می‌کنیم، اظهار داشت: خارج از این چارچوب تعهدی نداریم. به آنچه ملتزم شدیم، عمل می‌کنیم. در برجام هم همین کار را کردیم. همکاری ایران با آژانس کما فی السابق در قالب پادمان، پروتکل و برجام ادامه می‌یابد. آژانس سوالاتی داشت. عده‌ای آمده‌اند و گزارشاتی در اختیار آژانس دادند که آژانس براساس آن، سوالاتی مطرح کرده که به آنها پاسخ دادیم. آخرین پاسخ‌ها سه، چهار هفته قبل داده شد ولی این پاسخ‌ها در چارچوب تعهدات ماست.

تست سرد راکتور اراک تا ۱۴۰۰

صالحی درباره زمان انجام تست سرد راکتور جدید خنداب تصریح کرد: اعلام کرده بودیم از زمان برجام، مدل‌سازی راکتور جدید حداقل پنج سال طول می‌کشد. امیدواریم تا سال ۱۴۰۰ کارها تمام شود. اعتقاد من این است که تا آن سال می‌توان تست‌های سرد راکتور جدید را انجام داد.

وی در پاسخ به این سوال که راه‌اندازی ثانویه چه پیامی برای طرف غرب به ویژه آمریکا دارد؟ خاطرنشان کرد: اهل فن می‌دانند قدم‌های ایران چقدر بلند است. طرف مقابل می‌داند اگر در راکتور اراک کمک نکند، با توانمندی خودمان، آن را به سرانجام می‌رسانیم. امیدواریم این همکاری‌ها که با افت و خیز همراه بوده که اخیرا بهتر شده، ادامه یابد.

امکان قطع همکاری را هر لحظه در نظر داریم

معاون رییس‌جمهور اضافه کرد: کارها خوب پیش می‌رود ولی آنها چه باشند و چه نباشند، کارمان را خوب انجام می‌دهیم. کارهای حساس خود را به همکاری دیگران وصل نمی‌کنیم و امکان قطع همکاری طرف مقابل را در هر لحظه در نظر داریم.

صالحی درباره انجام تست‌های مختلف درباره سرپوش و شایعه کوچک بودن درپوش راکتور ابراز داشت: سرپوش راکتور سه بخش دارد که حدود صد تن هستند. احتمال کوچکتر شدن قسمت میانی وجود دارد که در حال طراحی است. ما چندین بار تست کردیم تا مشکلات احتمالی شناسایی شوند.

وی درباره مذاکرات روحانی و آبه بیان کرد: فرانسوی‌ها به دنبال پادرمیانی بودند و پیشنهاد مرضی‌الطرفین داده بودند. طرف مقابل می‌گوید ما می‌خواهیم ایران به سمت سلاح هسته‌ای نرود. این مساله را ترامپ چند بار مطرح کرده است در حالی که پمپئو ۱۲ شرط را مطرح کرده بود. ایران می‌گوید براساس برجام، تحریم‌ها باید برداشته شود. اگر این دو شرط احراز شود، مابقی مسائل را می‌توان در ۱+۵ مطرح کرد.

این عضو دولت تدبیر و امید با بیان اینکه این پیشنهاد وجود دارد که رییس‌جمهوری فتوای رهبری را امضا کند و دیگر کشورها هم آن امضا کنند، به شرطی که تحریم‌ها هم رفع شود، عنوان کرد: اینکه در ژاپن همین چارچوب مطرح شده باشد، من اطلاع ندارم. آنها هم علاقه‌مند پادرمیانی هستند، ولی ایران تاکید می‌کند که مذاکره مجدد در برجام معنا ندارد و تا تحریم‌ها برداشته نشود، ایران هیچ اقدامی انجام نخواهد داد.

وی یادآورشد: مسئله‌ای هم از سوی دکتر ظریف مطرح شده و آن، تسریع در تصویب پروتکل الحاقی است.

محدودیتها ضربه‌ای به ذات و ماهیت صنعت هسته‌ای نزد

رییس سازمان انرژی اتمی درباره گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای عنوان کرد: ما در بحث فنی، در برجام به گونه‌ای عمل کردیم که ماهیت فعالیت‌های هسته‌ای صدمه نبیند، یعنی هیچ فعالیت ضروری، زمین نماند. اما محدودیت پذیرفتیم. این محدودیت‌ها به گونه‌ای است که اتفاقی در صنعت هسته‌ای رخ نمی‌دهد. مثلا یک محدودیت این است که برای مدتی فلز اورانیوم نسازیم در حالی که ما قصد این کار را هم‌اکنون نداریم.

صالحی با اشاره به محدودیت میزان تولید اورانیوم غنی‌شده گفت: یک محدودیت، ظرفیت محدود غنی‌سازی است. فرض کنید برجام نبود و ما قصد ۲۰۰ هزار سو برای تولید داشتیم. این میزان نیازمند ۳۰۰ کیلو اورانیوم غنی‌شده است. قبل از برجام سالانه حداکثر ۱۰ تن اورانیوم می‌توانستیم تولید کنیم، در حالی که در دو سال گذشته این میزان به ۳۰ تن رسیده و در دو سال آینده به ۵۰ تن می‌رسیم.

معاون رییس‌جمهوری افزود: در برجام به گونه‌ای مذاکره شد که تولید غنی‌سازی به ۳۰۰ کیلو در سال رسیده باشد و به افق غنی‌سازی ما در هشت سال آتی به ۲۰۰ هزار سو برسد. ما چیزی در برجام از دست ندادیم. محدودیت‌ها هم به ذات و ماهیت صنعت هسته‌ای ضربه نزد بلکه آهنگ صنعت هسته‌ای را متناسب با شرایط و فعالیت‌های اقتصادی و... کرد. الان ما دو نیروگاه در حال ساخت داریم که بعد از انقلاب سابقه نداشته است. ما در کاهش تعهدات هم بسیاری محدودیت‌ها را برداشتیم.

صحبت درباره گام پنجم زود است

صالحی با بیان اینکه صحبت کردن درباره گام پنجم زودهنگام است، اظهار داشت: این مسئولیت با آقای روحانی است که صحبت جدی از سوی ایشان نشده است. ما پیشنهاداتی داشتیم. می‌توان برخی اقدامات را شتاب داده و تولیدات را افزایش دهیم. رییس‌جمهور در زمان مقتضی تصمیم لازم را گرفته و به ما ابلاغ می‌کنند هرچند مشورت‌هایی هم می‌شود. من الان چیزی درباره گام پنجم و حتی اصل آن نمی‌توانم بگویم. این مساله به رصد تحولات بین‌المللی بستگی دارد.

مکانیسم ماشه فعال شود چیزی از برجام باقی نمی‌ماند

وی درباره به کار بردن مکانیزم ماشه توسط اروپا تصریح کرد: اروپا می‌خواهد برجام پابرجا بماند. برجام برای آنها اهمیت امنیتی دارد ولی اینکه آن خواست با توانش چقدر متناسب است، یک بحث جداگانه است. توانایی اروپا به ایستادگی در برابر آمریکا بستگی دارد که متاسفانه نشان داد توان ۲۸ کشور کمتر از ایستادگی و استقلال یک ایالت مانند کالیفرنیا است.

رییس سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه اروپا اگر به دنبال مکانیزم ماشه برود، برخلاف خواسته و نیت آنها است، خاطرنشان کرد: اگر مکانیزم ماشه فعال شود، از برجام چیزی باقی نمی‌ماند. این تناقص در گفتمان اروپایی‌هاست. افکار عمومی هم فهمید ایران بازیگر منصف و پایبند به تعهداتش است.

معاون رییس جمهوری گفت: امیدواریم این گفتمان اروپا اصلاح شود چراکه این گفتمان موجب هم‌ردیف شدن اروپا با آمریکای بدعهد می‌شود. پرستیژ اروپا در افکارعمومی جهانی لطمه خورده، آنها بیشتر به این پرستیژ بیشتر لطمه نزنند. همگان باید تلاش کنند برجام باقی بماند.

وی درباره برگشت‌پذیری کاهش تعهدات برجامی ایران بیان کرد: بسیاری از گام‌های ایران برگشت‌پذیر است یعنی اگر اروپا به تعهداتشان عمل کنند، بسیاری از اقدامات قابل برگشت به سابق است.

بازی در حال رسیدن به جاهای خطرناک است

رییس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این سوال که با توجه به تحولات بین‌المللی، سال دیگر سال گشایش است یا به سمت خروج از برجام هستیم؟ یادآور شد: معتقدم ایران با قوت و قدرت و با سربلندی و عزت از این معرکه خارج می‌شود. این اعتقاد درونی من است. اما براساس آنچه در عالم واقع رخ می‌دهد، بازی در حال رسیدن به جاهای خطرناک است. ناظران بین‌المللی معتقدند ایران تا به امروز در بازی شطرنج دست برتر را داشته است. باید از این چالش باید با درایت و تدبیر عبور کرد.

صالحی با بیان اینکه تا به امروز با تدبیرعمل کردیم و اگر این تدبیر را پیش ببریم، پیروز میدان خواهیم بود، عنوان کرد: اگر ایران با مقداری صبوری و تحمل پیش برود، از این میدان با سربلندی خلرج می‌شود و دیگران مجبور به تمکین می‌شوند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا ایران قصد غنی‌سازی ۲۰ درصدی را دارد؟ گفت: ما دیگر به محدودیت سطح غنی‌سازی پایبندی نداریم. افزایش سطح غنی‌سازی به تصمیم مسئولان کشور بستگی دارد. اگر به ما بگویند ۲۰ درصد غنی‌سازی کنید ظرف سه، چهار روز انجام می‌شود. ما محدودیت فنی نداریم.

ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت به نفع هیچ کس نیست

معاون رییس‌جمهوری درباره احتمال تغییر دکترین هسته‌ای در صورت ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت اظهار داشت: ان‌شاالله پرونده ایران به شورای امنیت نمی‌رود چرا که این مساله به سود هیچ کس نیست. عقلا در چنین وضعیتی صدایشان آنقدر رسا خواهد شد که کار به این مرحله نرسد چراکه مناسبات منطقه و جهان تغییر می‌یابد و عواقب آن هم غیرقابل پیش‌بینی است.

صالحی در پاسخ به این سوال که آیا گام و تصمیم بعدی ایران خروج از برجام است؟ تصریح کرد: اگر قرار باشد هیچ اتفاقی رخ ندهد و به قهقهرا برسیم، ایران تصمیم مقتضی را می‌گیرد ولی امیدواریم طرف مقابل در این فرصت تصمیم بگیرد و اقدامی کند که مساله پیچیده‌تر نشود. اگر به دنبال نفع جمعی هستیم باید براساس عقلانیت عمل کرد.

وی در پاسخ به این سوال که چه زمانی می‌توانیم به ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای برسیم؟ خاطرنشان کرد: نیروگاه‌های هسته‌ای گرانقیمت هستند. ارزش هر نیروگاه هزار مگاواتی، پنج میلیارد دلار است. تولید ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای یک برنامه بلندمدت است. شش سال دیگر فاز دوم بوشهر و فاز سوم تا هشت سال دیگر وارد مدار می‌شود.

رییس سازمان انرژی اتمی درباره همکاری‌های بین‌المللی ابراز داشت: بعد از برجام کره‌ای‌ها آمدند. من گفتم زیاد بحث نکنید چراکه باید از دیگران اجازه بگیرید. بعدا هم عقب‌نشینی کردند الان با چین و روسیه همکاری خوبی داریم و می‌خواهیم سرمایه‌گذاری‌ها را بر راکتورهای کوچک متمرکز کنیم چرا که برای راکتورهای بزرگ باید در جنوب یا شمال بسازیم که به آب دریا و بسیار زیاد دسترسی داشته باشیم.