شبکه سیانان در گزارش خود درباره تشدید تنشها میان تهران و واشنگتن پس از اقدامات اخیر آمریکا نوشت: هفتههای آغازین این دهه جدید (میلادی) با حمله آشکار آمریکا به یک فرمانده نظامی خارجی شروع شد که برای اولین بار از زمان جنگ جهانی دوم به شمار میآید. این نظامی ایرانی در حمله آمریکا جان خود را از دست داد. این هفتهها با هزینه تراژیک و ناخواسته درگیری ختم شد؛ ایران اعلام کرد که به اشتباه و غیر عمد یک هواپیمای اوکراینی را هدف قرار داده است.
فرمانده هوا فضای ایران سپس روز شنبه در یک حضور فوقالعاده در تلویزیون کشور مسئولیت این اتفاق را بر عهده گرفت.
اوکراین نیز خواهان تحقیقات کامل و پرداخت غرامت به خانوادههای قربانیان که اغلب ایرانی و تعدادی کانادایی و اوکراینی بودند، شده است. تمامی سرنشینان این پرواز جان خود را از دست دادند.
اکنون چه اتفاقی خواهد افتاد؟ چه چیزی فقدان خانوادههای قربانیان را جبران خواهد کرد؟ ایران و آمریکا که اکنون در یک تقابل نظامی آشکار قرار دارند، چگونه میخواهند از این بحران خارج شوند؟
هنوز هم سوالات بی پاسخ بسیاری درباره شواهد حمله به آمریکاییها وجود دارد که منجر به حمله هفته گذشته به سردار سلیمانی شد. سناتورهای جمهوریخواه همچون رند پال و مایک لی نیز به دموکراتها پیوستند و از توضیحات دولت ترامپ به کنگره در یک جلسه توجیهی انتقاد کردند. مایک لی در این باره گفت: این بدترین جلسه توجیهی بود که تاکنون، در طول 9 سال فعالیت خود دیده بودم.
کنگره همچنین میخواهد بداند که آیا سردار سلیمانی واقعا قصد حمله به چهار سفارت آمریکا را، آن طور که دونالد ترامپ روز جمعه در گفتوگو با فاکس نیوز مدعی شده بود، داشته است یا خیر. کنگره همچنین خواستار کشف این حقیقت است که آیا هدف چیزی فراتر بوده است؟ چراکه همزمان با حمله به سردار سلیمانی در بغداد، در عملیاتی ناموفق تلاش کرد یک فرمانده نظامی دیگر ایران را در یمن از بین ببرد.
در این میان، نتایج آخرین نظرسنجی یواسای تودی در جریان این اتفاقات نشان میدهد که آمریکاییها از زمان حمله به سردار سلیمانی احساس امنیت بیشتری نمیکنند. طبق این نظرسنجی، 55 درصد آمریکاییها معتقدند که حمله به سردار سلیمانی آنها را نا امنتر کرده، 57 درصد مخالف تهدید آمریکا برای حمله به مراکز فرهنگی و تاریخی بوده و 53 درصد نیز موافق اقدامات کنگره برای محدود کردن اختیارات ترامپ برای صدور فرمان حمله هستند.
متحدان آمریکا در اروپا و ناتو از حمله اخیر ترامپ علیه ایران و خروج او از توافق هستهای حمایت کردهاند. لازم به ذکر است که آنگلا مرکل صدراعظم آلمان برای دیدار با رئیس جمهور روسیه به مسکو رفت تا برای تعدیل بحران کنونی تلاش کند. وی به واشنگتن سفر نکرد.
اما رئیس جمهور ترامپ در جدیدترین سخنرانی خود در کاخ سفید اعلام کرد که تحریمهای جدید علیه ایران اعمال خواهد کرد و این فشارهای اقتصادی تا زمانی که ایران رفتارش را تغییر دهد، ادامه خواهد داشت. وی همچنین از اروپاییها و چین و روسیه خواست تا از توافق هستهای خارج شوند و به او، برای حصول یک توافق جدید با ایران بپیوندند.
سیانان در ادامه گزارش داد: ممکن است تقابل مستقیم میان ایران و آمریکا فعلا تمام شده باشد اما سران ایران نیز به دستور کاری سیاسی قدیمی خود ادامه خواهند داد. آنها گفتهاند که پاسخ موشکی ایران کافی نیست و حضور نظامی آمریکا در منطقه باید پایان یابد.
ترامپ علاوهبراین، روز چهارشنبه از ناتو خواست تا بیش از گذشته در خاورمیانه مشارکت داشته باشد، زیرا آمریکا در حوزه انرژی به استقلال رسیده و به نفت این منطقه نیاز ندارد.
این صحبتها حامل چه پیامی برای متحدان آمریکا در منطقه، همچون امارات متحده عربی و عربستان سعودی است؟ آنها برای احتیاط، خصومت خود با ایران را کم کرده و بر تلاشهای دیپلماتیک خود با ایران افزودهاند.
مایک پمپئو وزیر امورخارجه آمریکا هفته گذشته تاکید کرد که واشنگتن به دنبال جنگ نیست و سیاست ترامپ مهار و مقابله با ایران است اما این میتواند دو ایده متضاد باشد.
الیسا اسلوتکین عضو دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا که در حوزه گروههای شیعی یک کارشناس محسوب میشود، معتقداست که یا میتوان مقابله کرد یا مهار. وی هشدار داد، تا زمانی که دولت ترامپ یک استراتژی دیپلماتیک مناسب نداشته باشد جنگ میتواند یک پیامد ناخواسته ناشی از اقدامات او (ترامپ) باشد.
وی همچنین تصریح کرد: من صحبتهای وزیر خارجه و وزیر دفاع یا خواست ترامپ برای پرهیز از جنگ را زیر سوال نمیبرم اما اغلب جنگها ناخواسته آغاز میشود. شما میبینید که اغلب جنگها بر اساس "مقابله به مثل" آغاز شده، سپس طرفها وارد جنگ شده و نتوانستهاند عقب نشینی کنند.
سیانان در بخش پایانی گزارش خود آورده است: اکنون باوجود تشدید تنشها میان دو کشور باید دید که آیا دیپلماسی در آینده از سر گرفته خواهد شد یا نه. ممکن است حمله به سردار سلیمانی به ایجاد فضا برای گفتوگو و نشستن بر سر میز مذاکره برد- برد و یک راهحل دیپلماتیک برای آیندهای بهتر بینجامد اما پیشبینی چنین نتیجهای از شرایطی که اکنون برقرار است، بسیار دشوار است.