چرا آمار بهبودیافتگان ویروس کرونا در ایران این‌قدر بالاست؟

تازه‌ترین آمار در دنیا نشان می‌دهد که از هر یک میلیون انسان ساکن در کره خاکی، ۴۸۰ نفر به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و دست‌کم ۳۳ نفر هم جان خود را از دست داده‌اند؛ حالا و در آخرین روزهای سومین ماه اعلام سربرآوردن بیماری کووید-۱۹، ابتلای سه میلیون و ۷۴۰ هزار نفر به کرونا با کمک آزمایش قطعی شده که حدود ۲۶۰ هزار نفر از این فهرست بلندبالا هم چندین‌متر زیر زمین و در زیر لایه‌ای از آهک خاک شده‌اند. از جمعیت میلیونی در نقاط مختلف زمین، ۳۳ درصد دوره نقاهت را هم پشت‌سر گذاشته‌اند، هرچند که تعداد زیادی همچنان در شرایط سخت بیمارستانی با این ویروس در جنگ هستند.

این اعداد و ارقام البته تنها آمار رسمی را دربر می‌گیرد و حالا حتی پیشرفته‌ترین کشورهای دنیا هم پذیرفته‌اند که بین آمار رسمی و واقعیت تفاوت آشکاری وجود دارد. علاوه‌بر آمار ابتلا و مرگ، درصد کشندگی ویروس کرونا هم از همان روزهای نخستین شیوع این ویروس، محل بحث و مناقشه بوده‌ است تا جایی که حتی سخنگوی وزارت بهداشت ایران، اطلاعات اعلام‌شده از سوی کشور چین را‌ «شوخی تلخ با دنیا» دانست؛ این درصد در ابتدا کمتر از عدد یک اعلام شد و بعدها گفته شد که به طور متوسط از هر صد فرد مبتلا به این ویروس، سه نفر جان خود را از دست می‌دهند، اما اطلاعات کنونی کشورهای مختلف اعداد متفاوتی را نشان می‌دهد که در این گزارش به آن پرداخته می‌شود. درصد بهبودیافتگان قطعی این بیماری هم دست‌کم برای ایرانیان مسئله‌ای مهم محسوب می‌شود، چراکه این عدد در ایران حدود ۸۰ درصد و بسیار بالاتر از برخی کشورهای توسعه‌یافته دنیاست. معیار بهبودیافتگی چیست و چرا درصد بهبودیافتگان کشورهای مختلف به نسبت تعداد مبتلایان همان کشور تا این اندازه متفاوت است؟

مرگ مبتلایان در ایران: ۶/۳ درصد

از تقسیم تعداد جان‌باختگان بیماری کووید-۱۹ به آمار مبتلایان، میزان کشندگی این بیماری مشخص می‌شود، اما این عدد به دلیلی مهم چندان دقیق نیست و در کشورهای مختلف متفاوت است؛ دلیل این تفاوت همان موضوع چالش‌برانگیز در چند ماه گذشته؛ یعنی تفاوت آمار واقعی ابتلا و مرگ با آمار رسمی در کشورهای مختلف است. به طور خلاصه، آمار رسمی هر کشور نتایج تست‌های تشخیص بیماری را نشان می‌دهد، اما در همه کشورها افرادی مبتلا به کرونا وجود دارند که تاکنون امکان انجام تست نداشتند یا هنوز علائم بیماری آن‌قدر آشکار نشده که برای آزمایش به مراکز درمانی مراجعه کنند. با این توضیح و تأکید بر اینکه گزارش‌ پیش‌رو بر مبنای اطلاعات رسمی کشورهای مختلف به بررسی موضوع پرداخته، درصد کشندگی این بیماری در کشورهای مختلف بررسی می‌شود. به طور متوسط میزان کشندگی ویروس در همه دنیا ۶/۹ درصد است؛ به عبارت دیگر از صد فرد مبتلا به این ویروس کمتر از هفت نفر جان خود را از دست‌ داده‌اند. این عدد البته در کشورهای مختلف متفاوت است که «شرق» به بررسی این عدد در ۱۲ کشوری که بالاترین تعداد مبتلایان را دارند، پرداخته است. نتایج نشان می‌دهد که میزان کشندگی بیماری کرونا به‌ترتیب در انگلیس، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا بالاتر از دیگر کشورهاست. این عدد برای ایران ۶/۳ درصد است؛ یعنی از صد نفر ایرانی مبتلا به کرونا تاکنون بیش از شش نفر جان خود را از دست داده‌اند. مقایسه این اعداد البته شاید تمام حقیقت موجود را به خوبی نشان دهد، چراکه مبنا در این بررسی آمار رسمی کشورهاست و کشورهای مختلف هم بر اثر تعدد تست‌های انجام‌شده به این نتایح رسیده‌اند. به عبارت دیگر اگر تعداد تست هر کشور بیشتر یا کمتر از عدد کنونی بود، درصد کشندگی آن کشور هم تغییر می‌کرد و همین موضوع به خوبی نشان می‌دهد که دست‌کم در شرایط کنونی نمی‌توان به درصد کشندگی دقیق این ویروس دست پیدا کرد.

از هر ۱۰۰ مبتلای ایرانی ۸۰ نفر بهبود یافتند؟

کشورهای مختلف دنیا روزانه و به درخواست سازمان بهداشت جهانی، آمار تعداد مبتلایان، جان‌باختگان و بهبودیافتگان قطعی کرونا را منتشر می‌کنند که مورد سوم؛ یعنی تعداد نجات‌یافتگان از گزند این ویروس و بیماری کووید-۱۹، دست‌کم درباره آمار ایران با پرسش‌هایی همراه شده است و تعدادی از کارشناسان دقت و صحت را محل بحث دانستند. به طور خلاصه تاکنون ۳۳ درصد تمام مبتلایان دنیا، به‌طورقطع بهبود یافته‌اند که البته این درصد بر اساس اطلاعات اعلام‌شده از سوی کشورهای مختلف محاسبه شده است. علاوه‌براین در بین ۱۲ کشوری که بیشترین تعداد مبتلایان به این ویروس را اعلام کرده‌اند، چین بالاترین درصد بهبود را دارد. پس از این کشور که البته آمار اعلامی‌اش از سوی برخی منابع معتبر با پرسش‌هایی جدی روبه‌رو شده ‌است، آلمان قرار دارد. در آلمان از هر صد فرد مبتلاشده به ویروس کرونا، ۸۲ نفر سلامت خود را بازیافته‌اند و پس از این کشور توسعه‌یافته اروپایی، ایران با ۸۰ درصد قرار دارد. آمار رسمی اعلام‌شده از سوی وزارت بهداشت ایران نشان می‌دهد که از هر صد فرد مبتلاشده به کرونا تاکنون ۸۰ نفر بهبود یافته‌اند که درصد قابل‌توجهی است. این عدد در اسپانیا ۶۲، در ترکیه ۵۷ و در کانادا ۴۴ است. در این بین اطلاعات بهبودیافتگان قطعی کشور انگلستان که آمار مبتلایانش حالا به بیشترین اندازه در اروپا رسیده، نامشخص است.

چرا آمار بهبودیافتگان ایران تا این اندازه بالاست؟

اعداد به‌دست‌آمده از درصد بهبود مبتلایان به ویروس کرونا در کشورهای مختلف از تفاوتی آشکار حکایت دارد. پیش از این سازمان بهداشت جهانی‌ یکی از دلایل این تفاوت بزرگ را در شرایط مختلف، میانگین طول عمر، امکانات طبی و میزان تعداد آزمایش‌ها اعلام کرده بود، اما به نظر می‌آید عامل مهم دیگری هم تأثیرگذار است و آن معیار کشورهای مختلف برای اعلام بهبودی یک فرد مبتلاست: فرد مبتلا به بیماری کووید-۱۹ در چه شرایط و با چه معیاری به‌عنوان فرد بهبودیافته تلقی می‌شود؟ درباره معیار تعریف‌شده در ایران، پیش از این «ایرج حریرچی»، معاون کل وزارت بهداشت، در نشستی خبری با خبرنگاران اعلام کرد: «در پروتکل‌مان انجام تست در زمان ترخیص نداریم و نیازی هم نیست و بیماران بسته به علائم بالینی مرخص می‌شوند و وقتی هم مرخص می‌شوند، چون توصیه به قرنطینه می‌شوند یا به نقاهتگاه می‌روند یا در خانه کنترل می‌شوند نیاز به تست نیست، مگر حالشان وخیم بوده باشد». معنای این توضیح معاون کل وزارت بهداشت این است که در ایران، معیار ترخیص بیماران بستری مبتلا به کروناویروس، تخفیف علائم بالینی در زمان ترخیص است و این در حالی است که ممکن است همین فرد ترخیص‌یافته همچنان مبتلا به ویروس باشد. در ایران و بر اساس اخبار اعلام‌شده تنها درباره چندین شخصیت بلندپایه سیاسی پس از طی دوران نقاهت آزمایش چندباره کرونا انجام شد و پس از منفی‌‌بودن نتیجه، آن فرد به‌عنوان بهبودیافته قطعی اعلام رسمی شد. این توضیحات در حالی است که معیار در دنیا متفاوت با ایران است؛ در کشورهای اروپایی و همچنین بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، بیمار بستری در صورتی بهبودیافته تلقی می‌شود که هم علائم بالینی در او مشاهده نشود و هم، با فاصله حداقل 24 ساعت، نتیجه دو تست تشخیص کروناویروس در بیمار منفی گزارش شده باشد. این توضیحات به خوبی نشان می‌دهد که معیار بهبود قطعی یک فرد مبتلاشده به ویروس کرونا، در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر دنیا متفاوت است و به همین دلیل هم شاید مقایسه آمار و درصد ایران با دیگر کشورها نطقی و درست نباشد.