بیم و امید این روزهای بازار سرمایه؛ روند اصلاحی بورس به پایان رسید؟

این روزها فعالان بازار سهام می‌پرسند اصلاح بازار سرمایه به پایان رسیده و روند بازار برگشته؟ آیا دو روز مثبت شدن کم‌رمق شاخص کل نشان پایان یافتن اصلاح بازار است؟

در حالی معامله‌گران بازار سرمایه به استقبال سومین روز کاری این هفته می‌روند که شاخص کل در 2 روز گذشته مثبت بود و در مجموع ۱۵ هزار و ۸۴۰ واحد افزایش را تجربه کرد و روی عدد یک میلیون و ۶۴۷ هزار و ۷۸۱ واحد آرام گرفت اما شاخص کل هم‌وزن در این 2 روز منفی بود و با کاهش ۷ هزار و ۵۸۸ واحدی به ۴۴۱ هزار و ۷۹۲ واحد رسید.

برخی تحلیلگران معتقدند این روند به‌معنای حمایت از سهم‌های شاخص‌ساز است و در حالی که اغلب سهم‌ها منفی هستند، مثبت شدن برخی سهم‌های شاخص‌ساز باعث شده که شاخص کل مثبت باشد.

فردین آقابزرگی، مدیرعامل کارگزاری بانک رفاه و تحلیلگر بازار سرمایه معتقد است: باوجود اینکه اغلب فعالان بازار سرمایه تمایل زیادی دارند حال و روز بازار به فضای چند ماه گذشته بازگردد اما این‌گونه نشده و البته به صلاح هم نیست که چنین شود. اگر به‌سرعت به روند افزایشی سریع و بازدهی‌های بالا بازگردیم، نقدینگی از بازار سرمایه خارج می‌شود. بهترین و طبیعی‌ترین شکل ممکن ایجاد سینوس‌های نوسانی مثبت و منفی در بازار است.

اشتیاق برای فروش سهام

آقابزرگی می‌گوید: اغلب افرادی که در چند ماه گذشته وارد بورس شدند، فاقد تجربه و دانش لازم برای سرمایه‌گذاری بوده‌اند. این افراد تجربه فضای رکودی و نزول شاخص بازار و قیمت سهام را نداشته‌اند. اکنون فضا به‌گونه‌ای مدیریت می‌شود که اغلب حقوقی‌ها بازار را به‌گونه‌ای جمع می‌کنند و از ریزش‌ها و کاهش‌های مستمر و پیاپی جلوگیری می‌کنند. این نشان‌دهنده اشتیاق فعالان بازار برای فروش سهام خود است.

وی ادامه می‌دهد: روز شنبه نیز اگر چند سهامدار حقوقی بزرگ حمایت نمی‌کردند، شاید با اصلاح شدیدتری مواجه بودیم. فعالیت در بازار سرمایه برای کسانی که تحمل گذراندن چنین روزهایی را ندارند، مناسب نیست. اما با توجه به رشد قیمت بسیاری از سهام در چند ماه گذشته، اغلب افرادی که اکنون سهام خود را حتی در صف فروش، به فروش می‌رسانند، سودهایی کسب کرده‌اند.

ادامه روند قبلی بورس به صلاح اقتصاد کشور نیست

آقابزرگی می‌افزاید: تنها در یک نمونه، اقتصاد انگلستان رشد اقتصاد منفی ۲۰ درصد داشته‌ است و چنین وضعیتی برای برخی کشورهای اروپایی دیگر نیز صدق می‌کند. دلیل آن حوادثی بوده که در سال ۲۰۲۰ رخ داده از جمله شیوع بیماری کرونا، جنگ اقتصادی آمریکا و چین، فراز و نشیب قیمت کامودیتی‌ها و... .

اقتصاد ایران نیز بنا به گفته مرکز آمار ۳.۵ درصد رشد منفی را تجربه کرده است. در چنین فضایی آن هم با شرایطی که متوسط p/e بورس ما ۲۹ است، نباید انتظار داشته باشیم روند صعودی قبلی ادامه یابد و البته ادامه آن روند به صلاح اقتصاد نیست. باید چنین اصلاحاتی انجام شود. خوشبختانه به‌تدریج به پایان دوره اصلاح قیمت‌ها در بازار سهام نزدیک می‌شویم.

این کارشناس بازار سرمایه پیش‌بینی خود از میزان اصلاح بازار را این‌گونه بیان می‌کند: به شرط عدم مدیریت یا حمایت و صرف نقدینگی حجیم، تصور می‌کنم شاخص کل بین یک میلیون ۳۰۰ هزار تا یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحد اصلاح شود. اگر حمایت‌های مختلف انجام شود، کاهش به‌صورت مقطعی ملاحظه نمی‌شود، اما به‌طور پلکانی و در عین حال شدید صورت می‌گیرد. یعنی اصلاحی که باید انجام شود به تعویق می‌افتد، مانند فنری که فشرده شده و به‌یکباره رها می‌شود. بهترین و منطقی‌ترین حالت این است که ذات بازار خود را کنترل کند.

با حمایت نابجا، فرصت‌های خرید را می‌سوزانیم

وی درباره منفی شدن شاخص هم‌وزن و مثبت شدن شاخص کل می‌گوید: هنگامی که شاخص هم‌وزن منفی می‌شود، یعنی بیشتر شرکت‌ها منفی بوده‌اند. روز شنبه بیشتر شرکت‌های شاخص‌ساز مورد حمایت قرار گرفتند. برخی کارشناسان معتقدند چنین حرکتی ناگزیر است، اما معتقدم با این کار امکان خریدهای بالقوه از افرادی گرفته می‌شود که مترصد فرصتی هستند تا سرمایه خود را به بورس بیاورند. سهمی که با حمایت بالا نگاه داشته شود، جذابیت خرید را برای کسی که منتظر کاهش قیمت آن است، از دست می‌دهد.

نامه ۲۵ اقتصاددان اثری روی بازار نداشت

آقابزرگی درباره نامه ۲۵ اقتصاددان خطاب به مسئولان دولتی و اثر آن روی اصلاح بازار می‌افزاید: مخالفم که یک عامل را منشأ اصلی شکل‌گیری چنین روندی قرار دهیم. ارزش روز سهام از ارزش ذاتی آن‌ها فاصله گرفته بود و هنوز هم این موضوع تا حدی مشاهده می‌شود. این مساله اصلی‌ترین اثر را برای ایجاد فضای اصلاحی به وجود آورد. بحث‌هایی مانند دارا دوم یا پالایشی یکم، عدم عرضه سهام عدالت و ... نیز اثرگذار بود.

ماهیت بازار سرمایه که خود را اصلاح می‌کند، در حال اتفاق افتادن است و به حرف کسی هم ارتباط ندارد.این کارشناس بازار سرمایه ادامه می‌دهد: اگر قرار باشد بازار با حرف کسی بالا یا پایین برود، می‌توان خلاف آن را نیز مشاهده کرد. به این صورت که دولت با جدیت از بازار سرمایه حمایت قاطع می‌کند اما اصلاح را مشاهده می‌کنیم. اگر ۲۵ نفر حرفی زدند که منتهی به ریزش بازار شده، پس چرا هنگامی که یک حامی بزرگی مانند دولت خواهان تقویت بازار سرمایه است، آن‌طور که انتظار می‌رود اثرگذار نیست؟ ماهیت بازار سرمایه که خود را اصلاح می‌کند، در حال اتفاق افتادن است و به حرف کسی هم ارتباط ندارد.

بورس را به حال خود رها کنید، درست می‌شود

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر پیشنهادش به رئیس سازمان بورس و مسئولان اقتصادی دولت می‌گوید: به جای انجام حمایت و صرف نقدینگی برای جلوگیری از کاهش قیمت سهام و شاخص کل، اجازه دهند بازار خود را پیدا کند.

کوتاه‌ترین شکل اصلاح زمانی صورت می‌گیرد که بازار به‌صورت خودانتظام جایگاهش را بشناسد. همان‌طور که در سال‌های گذشته نیز شاهد بودیم و یک بار تجربه کردیم که با باز کردن محدوده نوسان قیمت در مدت کوتاهی، بازار روند معکوسی را در پیش گرفت.

در حال حاضر نیز همین شرایط صادق است؛ هر چه این فرسایش بیشتر شود، اجازه می‌دهیم عده‌ای که تا پیش از این برای خروج از بازار تردید داشتند، تصمیم قطعی برای خروج بگیرند. زیرا هنگامی که القا شود وضعیت فوق‌العاده است، کسانی که چنین نظری نداشتند نیز وارد صف فروش می‌شوند.

آقا بزرگی ضمن اینکه موافقتش را با حذف دامنه نوسان حذف اعلام می‌کند، می‌افزاید: اکنون اگر سهمی با صف فروش مواجه باشد، برخی به این علت که نقطه پایانی سهم را صف فروش می‌بینند، بلافاصله وارد این صف می‌شوند. اما اگر محدوده نوسان وجود نداشته باشد، هر کسی جرأت نمی‌کند در محدوده نوسان قیمت، موضع فروش بگیرد. بنابراین فقط افرادی که نیاز به پول فوری داشته‌اند، نسبت به فروش اقدام می‌کنند. البته اگر محدوده نوسان را برداریم باید پیامدهای آن را نیز بپذریم؛ به این صورت که ممکن است شکل پررنگی از افت شاخص را در یکی دو روز تجربه کنیم، اما بلافاصله پس از آن روند برمی‌گردد؛ مشروط بر اینکه متغیرهای اثرگذار اقتصادی نیز وضعیت برگشت را تأیید کند.

وی در پایان تأکید می‌کند: اکنون نمی‌توان از برگشت بازار سخن گفت، زیرا هیچ متغیر اثرگذاری دچار تغییر خاصی نشده که بخواهیم از تغییر روند بازار سخن بگوییم.

نگاه سهامداران به بورس باید بلندمدت باشد

یک کارشناس بازار سرمایه، «علی اسلامی» امروز (دوشنبه) به روند این روزهای معاملات بورس اشاره کرد و گفت: بازار سهام تا چند وقت گذشته به دلیل جریان ورود گسترده نقدینگی به صورت روزانه به این بازار و افزایش نرخ دلار در مسیر صعودی پرشتابی قرار گرفت که همه را حیرت زده کرد.

به گفته وی، این عوامل در کنار دیگر عوامل جانبی مانند محدودیت‌های ایجاد شده در بازار موازی، باعث هدایت سرمایه‌ها به سمت بازار سرمایه شدند. رشد دلار، افزایش ریالی ارزش جایگزینی شرکت‌ها و افزایش سودآوری برخی از بنگاه‌ها که محصولات صادراتی یا محصولاتی که وابستگی مستقیم به قیمت ارز دارد را با خود به همراه داشت و منجر به رشد بازار سرمایه شد.

این کارشناس بازار سرمایه به عوامل تاثیرگذار در ورود دوباره نقدینگی و تداوم رشد در این بازار تاکید کرد و گفت: بازار برای تداوم رشد خود نیاز به محرک‌های جدید دارد که این محرک‌ها می‌توانند همچنان جریان ورود نقدینگی از سمت سرمایه‌گذاران حقیقی به سمت بازار سرمایه باشد اما به دلیل بزرگ شدن اندازه بازار، قدرت ورود پول جدید به بازار سرمایه به حدی نیست که توان داشته باشد منجر به رشد بیشتر بازار سرمایه شود.  این بازار نیاز به محرک‌های جدید دارد که این محرک‌ها می‌توانند افزایش حمایت دولت، بهبود فضای کسب و کار و بهبود فضای سیاسی و اجتماعی را با خود به همراه داشته باشد و از طرفی کمک کننده به رشد دوباره بازار سرمایه باشند.

اسلامی با بیان اینکه بازار سرمایه، بازاری بلندمدت است و سرمایه‌گذارانی که وارد این بازار می‌شوند باید بدانند که در حال سرمایه‌گذاری در بازاری بلندمدت هستند، افزود: تجربه سال‌های گذشته به بازار سرمایه نشان داده همواره بازده بلندمدت بازار سرمایه از سایر بازارها مانند دلار، ارز، خودرو و مسکن بالاتر بوده اما طبیعی است که در این بازدهی بلندمدت در برخی از مقاطع، بازده بازار سرمایه از سایر بازارها کمتر باشد.

این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: سرمایه‌گذاران اگر تحمل کنند و با نگاه بلندمدت به این بازار نگاه کنند، به طو حتم می‌توانند از سرمایه گذاری در این بازار بازدهی بیشتری را نسبت به سایر بازارها کسب کنند. بازار سرمایه به دلیل هوشمند بودن، در یک مقطع چند ماهه و به صورت موقتی به دلیل نوسان‌هایی که در این بازار ایجاد می‌شود و تاثیرپذیری که از ریسک‌ها دارد، بازدهی کمتری نسبت به سایر بازارها را کسب می‌کند اما به طور قطع در بلندمدت بازده متوسط بازار نسبت به سایر بازارها بیشتر خواهد بود.

وی سهامداران تازه‌وارد را مورد خطاب قرار داد و گفت: در چند وقت اخیر سهامداران تازه وارد بیشتر از دیگر سرمایه‌گذاران متضرر شدند که توصیه به سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای و تازه‌وارد سرمایه‌گذاری از طریق ابزار واسط مانند صندوق سرمایه‌گذاری شرکت‌های سبدگردان است زیرا مدیریت دارایی این افراد از طریق کارشناسان حرفه‌ای انجام می‌شود.

اسلامی افزود: سهامداران تازه‌وارد بهتر است بخشی از پس‌انداز خود که در کوتاه‌مدت به آنها نیاز ندارند را در بورس سرمایه‌گذاری کنند، این اتفاق باعث می‌شود تا بتوانند سهامداران غیرحرفه‌ای و تازه‌وارد با نگاه بلندمدت در بازار سرمایه سرمایه‌گذاری کنند.