چگونه کودک مسئولیت‌پذیر تربیت کنیم؟
امین مختاری در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به نحوه تربیت کودک کارآفرین و مسئولیت‌پذیر، اظهار کرد: در مباحث اقتصادی می‌توان مهارت‌های زندگی و ارتباطی را به کودکان آموزش داد، مسئولیت‌پذیری یکی از مهم‌ترین مهارت‌های زندگی است که از همان ابتدا این فرآیند باید توسط خانواده، جامعه، آموزش و پرورش و سایر نهادهای تاثیرگذار در کودکان پرورش پیدا کند.
این روانشناس خانواده افزود: در بحث تربیت کودکان مسئولیت‌پذیر، وضع قوانین و شیوه‌های زندگی بسیار مهم و تاثیرگذار است، مکانیسم پاداش به‌معنای اعطای پول یا خرید هدیه و تنبیه به‌معنای محروم کردن کودک از امکانات در اختیار، موجب می‌شود بتوانیم کودکان مسئولیت‌پذیری را تربیت کنیم.
وی بیان کرد: زمانی‌که کودک بابت کار شایسته‌اش پاداش نقدی دریافت می‌کند و یا بابت کار اشتباه و ناشایست از داشتن چیزی محروم می‌شود، مسئولیت‌پذیری در این کودک تقویت می‌شود، معمولا کودکانی که به‌صورت روزانه، هفتگی و یا ماهانه مبلغ ثابتی را به‌عنوان پول تو جیبی از والدین دریافت می‌کنند، تفاوتی را بین کار خوب یا ناشایست خود احساس نمی‌کنند و همین مسئله موجب می‌شود این کودکان مسئولیت‌پذیر نباشند.
مختاری با تاکید بر اینکه نباید پول تو جیبی کودکان یک مبلغ ثابت باشد، گفت: والدین برای الزام کردن کودکان به اجرای قوانین وضع شده در منزل می‌توانند پرداخت پول توجیبی به فرزند را منوط به عملکرد کودک قرار دهند، به‌طور مثال اگر کودک وظیفه محول شده را به خوبی انجام داد بابت این کار پاداش دریافت کند و اگر رفتار نامناسبی داشت از این پاداش محروم شود، کودک با این کار تفاوت کار خوب و بد را احساس می‌کند.
این روانشناس خانواده در ادامه با اشاره به اینکه برخی از اقدامات و واکنش‌های والدین امنیت فکری کودکان را به مخاطره می‌اندازد، خاطرنشان کرد: والدین نباید به‌طور مداوم نداشتن پول را به کودک خود یادآوری کنند، این مسئله امنیت فکری کودک را به خطر می‌اندازد.
وی ادامه داد: کودک باید احساس کند در خانه‌ای زندگی می‌کند که از نظر مالی و تامین مایحتاج ضروری زندگی دچار مشکل نیست، اما والدین نباید جوری وانمود کنند که ثروتمند هستند و می‌توانند هر چیزی را که فرزندشان طلب می‌کند در کوتاه‌ترین زمان ممکن برای او فراهم کنند، والدین باید به کودکی که خواسته نامتعارفی دارد بگویند ما به اندازه کافی پول داریم، اما این پول بر اساس اولویت در منزل هزینه می‌شود و برای موارد غیرضرور نمی‌توانیم هزینه‌ای را پرداخت کنیم.
مختاری تاکید کرد: والدین نباید خیلی سریع به خواسته‌های کودک پاسخ دهند، کودک باید بداند در برابر خواسته‌های خود باید صبر کند و همچنین والدین باید به کودک آموزش دهند که هر وسیله گران‌قیمتی حتی اگر خرید آن ضرورت دارد را نمی‌توانند بخرند، بلکه باید خواسته آن‌ها مطابق با شرایط اقتصادی خانواده نیز باشد.
این روانشناس خانواده مهارت "نه شنیدن" را یکی از مهارت‌های ضروری در زندگی عنوان کرد و یادآور شد: والدین نباید اجازه دهند فرزندشان آن‌ها را در برابر خواسته‌های نابجا تحت فشار قرار بدهد، کودک باید مهارت "نه شنیدن" را بیاموزد و بداند برای رسیدن به خواسته‌هایش باید صبر کند و خود نیز برای رسیدن به آن‌چه می‌خواهد تلاش کند.
وی با تاکید بر اینکه کودکان در مرز بین کودکی و نوجوانی از نظر روانی بسیاری از مسائل را درک می‌کنند، خاطرنشان کرد: برخی والدین زمانی که پاداشی به کودک می‌دهند و یا از نظر اقتصادی کاری را برای فرزند خود انجام می‌دهند، در هر موقعیتی این مسئله را به کودک یادآوری می‌کنند و یا اگر کودک کار ناشایستی انجام داد به‌طور مرتب این مسئله را یادآوری می‌کنند که این کار از نظر روانی می‌تواند به کودک آسیب وارد کند.
مختاری عنوان کرد: کودکان در حال یادگیری اصول زندگی هستند و نباید از آن‌ها انتظار داشته باشیم همانند یک فرد بالغ، عاقلانه رفتار کنند و هیچ کار اشتباهی از آن‌ها سر نزند، والدین باید به این نکته توجه کنند که در مواجه با رفتار اشتباه کودک با انعطاف برخورد کنند.
این روانشناس در پایان بیان کرد: والدین باید به کودک خود به اندازه دو برابر سن او احترام بگذارند اما به اندازه سن کودک از او انتظار داشته باشند، همچنین در مقابل خطای کودک با اغماض و اندکی جدیت برخورد کنند و برای رفتار خوب کودک پاداش در نظر بگیرند، این مسئله موجب می‌شود کودک در آینده مسئولیت‌پذیر بشود و بداند اگر تلاش کند می‌تواند از نظر اقتصادی به موفقیت دست پیدا کند.
