بر اساس آخرین دادههای سازمان ملل، جمعیت فعلی روسیه در سال 2021 حدود 145 میلیون و 997 هزار نفر برآورد شده است که معادل 1.87 درصد از کل جمعیت جهان است و روسیه در لیست کشورها و وابستگیها بر اساس جمعیت در جایگاه نهم قرار دارد.
تراکم جمعیت در روسیه 23 نفر در هر کیلومتر مربع و سن متوسط در روسیه 39.6 سال است؛ بحران جمعیتی در اواخر دهه 1980 و 1990، و عواقب آن دومین افت جمعیتی در دهههای آینده را ایجاد میکند و میزان مرگ و میر غیرمعمول بالا است، در این دههها به اندازه کافی موالید نداشته و کسانی که در آن زمان متولد شدهاند، سریعتر از افراد هم سن و سال در سایر کشورهای صنعتی اروپایی در حال مرگ هستند.
اگر چه مهاجرت نیروی کار به دستگیری کاهش جمعیت روسیه کمک میکند، اما مهاجرت نمیتواند جبران کننده افت جمعیت مورد انتظار باشد.
با این توضیح، مسئله جمعیت چقدر برای مسکو مهم است؟ برای رئیس جمهور ولادیمیر پوتین، جمعیت یکی از اولویتهای اصلی است؛ وی به طور مکرر بر رشد جمعیت به عنوان یک عامل مهم در بازسازی وضعیت جهانی روسیه تأکید کرده است.
در سال 2017، پوتین اظهار کرد: "جمعیت یک مسئله حیاتی است که در توسعه کشور ما برای دهههای آینده تأثیر میگذارد"؛ وی از طریق سخنرانیهای بیشمار، از جمله آخرین سخنرانی مجمع فدرال، بر چالش جمعیتی تأکید کرده است؛ دستور ریاست جمهوری که در ماه مه 2018 امضا شد، اهداف ملی و اولویتهای استراتژیک را تا سال 2024 مشخص و دستیابی به رشد پایدار جمعیت را نخستین هدف خود ذکر میکند.
روسیه کشوری است که هنوز با عواقب سقوط اتحاد جماهیر شوروی و بحران جمعیتی پس از آن دست و پنجه نرم میکند؛ چالش کنونی پیر شدن مداوم جمعیت کارگر است که طی شش سال آینده سالانه 600 هزار نفر از دست میدهد؛ برای جایگزینی کارگران مسن روسیه، موالید در دهه 1990 به اندازه کافی نبودهاند؛ این پیامد مهاجرت گسترده، بحران اجتماعی و اقتصادی دهه 1990 است که هنوز روسیه را آزار میدهد؛ بر اساس گزارش چشم انداز جهانی جمعیت سازمان ملل متحد، در دراز مدت روسیه احتمالاً از جمعیتی در حدود 146 میلیون نفر امروز، به 135 میلیون نفر در سال 2050 خواهد رسید؛ در حالی که بدترین حالت تخمین ها این انتظارات را به سمت کاهش 12 درصدی تخمین میزند.
مطالعات جمعیتشناسی نشان میدهد روسیه در زمان حاضر فرصت منحصر به فردی دارد، زیرا امروز در جهان یکی از بالاترین سهمهای جمعیت در سن کار را دارد (15- 60 سال)؛ این شامل درصد بالایی از افراد در سنین اولیه کار و فرزندآوری (40-20 سال) است.
گفتنی است کشور ما نیز در دوره زمانی فرصت جمعیتی خود قرار دارد که نیمی از آن به پایان رسیده است؛ با توجه نرخ رشد زیر یک درصد و نرخ باروری حدود 1.7 درصد، اگر در دولت جدید اقدام عاجلی در این باره صورت نگیرد، تبعات وخیمی در حوزههای گوناگون متوجه کشور خواهد شد که محتملترین آن کمبود نیروی کار است.