دانستنی‌های جهش لامبدا؛ مورد توجه یا نگران‌کننده؟
دکتر آذرخش آذران اظهار کرد: پیک پنجم که با واریانت دلتا رخ داده است را هنوز پشت سر نگذاشته‌ایم و نگرانی‌های جدیدی نیز در خصوص واریانت لامبدا در جامعه ایجاد شده است.
وی افزود: بسیاری از مطالبی که در خصوص واریانت لامبدا گفته می‌شود جنبه علمی ندارند. سازمان بهداشت جهانی واریانت‌ها را بر اساس حروف الفبای یونانی دسته‌بندی کرده است و شاید همه واریانت هم مهم نباشند اما این سازمان عنوان کرده است که برخی واریانت‌ها مانند دلتا نگران‌کننده هستند.
این متخصص ویروس‌شناسی گفت: سازمان بهداشت جهانی تاکنون واریانت لامبدا را جزو واریانت‌های مورد توجه قرار داده است اما دانشمندان ژاپن در حال گوشزد کردن هستند تا لامبدا جزو واریانت‌های نگران‌کننده قرار بگیرد زیرا به تدریج در حال درگیر کردن کشورهای زیادی است.
وی با بیان اینکه اطلاعات در مورد لامبدا دقیق نیست، افزود: می‌دانیم که در این واریانت دو جهش و دو حذف‌شدگی در ژنوم ویروس رخ داده است. سازمان بهداشت جهانی عنوان کرده است که احتمالا این واریانت به دلیل این جهش‌ها قدرت سرایت‌پذیری بیشتری پیدا کند و عنوان می‌شود که قدرت سرایت‌پذیری آن از آلفا و بتا قطعا بیشتر است اما به پای دلتا نمی‌رسد. با این حال، اطلاعات ضد و نقیض زیادی وجود دارد و برخی می‌گویند قدرت سرایت‌پذیری آن شاید از دلتا هم بسیار بیشتر باشد.
آذران گفت: یکی از جهش‌های واریانت دلتا موجب فرار سیستم ایمنی شده است که این اتفاق به معنی کاهش اثر واکسن‌ها است. البته کمپانی‌های فایزر و مدرنا ادعا کرده‌اند که این واکسن‌ها بر این واریانت اثر بخش هستند.
وی بیان کرد: هر زمانی از جهش صحبت می‌شود اولین چیزی که به ذهن می‌رسد این است که علائم ابتلا تغییر کرده است یا خیر؟ مرگ و میر افزایش یافته است یا خیر؟ در حال حاضر علائم بالینی ابتلا به دلتا تغییر پیدا کرده و مردم باید از این علائم آگاه باشند تا زمان طلایی درمان را از دست ندهند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز افزود: آبریش بینی، سر درد، گلو درد، تب، سرفه و علائم گوارشی به ترتیب از علائم ابتلا به واریانت دلتا است و از دست دادن حس بویایی در این واریانت بسیار کم شده است.
وی تصریح کرد: لامبدا اولین جهش ویروس کرونا نیست و آخرین جهش هم نخواهد بود بنابراین باید به مردم آگاهی داده شود اما نباید مردم را بترسانیم. هر جهشی رخ دهد راه پیشگیری، رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و واکسیناسیون است.
آذران با اشاره به بروز قارچ سیاه در برخی مبتلایان به کرونا، گفت: قارچ سیاه یک عفونت فرصت‌طلب است و تنها افرادی که ضعف سیستم ایمنی شدیدی دارند به این بیماری مبتلا می‌شوند. با توجه به اینکه سیستم ایمنی برخی مبتلایان به کرونا به ویژه افراد دارای بیماری زمینه‌ای کنترل‌نشده و بیمارانی که داروی کورتون مصرف می‌کنند ضعیف می‌شود، قارچ سیاه به بدن حمله می‌کند.
وی افزود: قارچ سیاه موجب افتادگی یا تورم پلک، سیاه شدن بینی و کام و دوبینی می‌شود و درمان گران‌قیمت و پرعارضه‌ای دارد اما ابتلا به آن به دلیل خود ویروس کرونا نیست.
باید و نباید پایش آنتی بادی پس از تزریق واکسن
این متخصص ویروس‌شناسی در خصوص چک کردن آنتی بادی پس از تزریق واکسن، بیان کرد: هیچ دستورالعملی برای چک کردن آنتی بادی پس از تزریق واکسن وجود ندارد و توصیه نمی‌شود مردم این کار را انجام دهند.
وی گفت: در صورت تصمیم به بررسی آنتی بادی، یکی از سه فاکتور آنتی اسپایک آنتی بادی، آنتی RBD آنتی بادی و نترولایز آنتی بادی نتونازیل آنتی بادی باید چک شود. چک کردن IgG توتال نیز تنها برای واکسن‌های حاوی ویروس کشته‌شده مانند سینوفارم یا برکت کاربرد دارد اما با سنجش آنتی بادی نمی‌توان زیاد متوجه شد که فرد نیاز به دوز سوم واکسن دارد یا خیر.
آذران افزود: سیستم ایمنی بدن دو بازوی هومورال و سلولی دارد که نمی‌توان تست‌های ایمنی سلولی را در آزمایشگاه‌های جنرال انجام داد. شاید آنتی بادی یک نفر پایین باشد اما ایمنی سلولی وی خوب کار کند و شاید آنتی بادی یک نفر بالا باشد اما مبتلا شود بنابراین صرف داشتن آنتی بادی نمی‌تواند ما را از ابتلا مصون کند.
وی بیان کرد: در مجموع، انجام این آزمایش‌ها برای جمعیت عمومی توصیه نمی‌شود اما می‌توان این کار را برای کادر درمان انجام داد تا در صورت نیاز به دوز سوم که معمولا شش ماه بعد نیاز است، انجام شود.
بهترین زمان چک کردن آنتی بادی پس از واکسیناسیون
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز افزود: بهترین زمان برای چک کردن آنتی بادی ۲۸ تا ۳۵ روز پس از تزریق دوز دوم است زیرا در مدت شش ماه به تدریج آنتی بادی کاهش پیدا می‌کند.
وی در خصوص دلایل ابتلا به کرونا پس از تزریق واکسن، بیان کرد: قبل از واکسیناسیون پیش‌بینی شده بود که حتی پس از تزریق احتمال ابتلا وجود دارد. تزریق واکسن موجب ابتلا به کرونا نمی‌شود زیرا هیچ کدام از این واکسن‌ها حاوی ویروس زنده ضعیف‌شده نیستند.
آذران با بیان اینکه دو تا چهار هفته پس از تزریق دوز دوم حداکثر ایمنی ایجاد می‌شود، گفت: این روزها افراد زیادی را می‌بینیم که به ویژه پس از تزریق دوز اول، به کرونا مبتلا شده‌اند زیرا بسیاری پس از تزریق واکسن تصور می‌کنند ایمن هستند و کمتر پروتکل‌ها را رعایت می‌کنند. همچنین ممکن است برخی از افراد از روزهای قبل با یک بیمار مبتلا به کرونا مواجه شده و مبتلا شده باشند اما هنوز علائم در آن‌ها بروز پیدا نکرده باشد و نسبت به دریافت واکسن اقدام می‌کنند؛ در این موارد، ابتلا بر اثر تزریق واکسن نبوده است.
وی افزود: باید توجه شود کارایی هیچ کدام از واکسن‌ها صد درصد نیست هر چند درصد بالایی از بد حال شدن و مرگ و میر جلوگیری می‌کنند.
زمان مناسب برای انجام تست کرونا
این متخصص ویروس‌شناسی در خصوص زمان مناسب برای انجام تست کرونا گفت: زمانی که فردی علائم بالینی دارد، نباید سر خود تست بدهد بلکه باید اول به پزشک مراجعه کند.
وی افزود: بسیاری از افراد با بروز یک علامت تست می‌دهند و نتیجه تست منفی می‌شود. مراجعه زودهنگام و پایین بودن مقدار ویروس در سیستم تنفسی فوقانی موجب می‌شود که نتیجه تست منفی کاذب باشد. البته یک هفته بعد از تماس داشتن با یک مبتلا با کرونا می‌توان تست داد.
آذران بیان کرد: در حال حاضر درگیری ریوی در اکثر واریانت‌ها در روزهای پنجم تا هفتم است که به همین دلیل گفته می‌شود نباید سی تی اسکن زود انجام شود.
وی گفت: قبل از تزریق واکسن نیازی به انجام تست نیست اما در صورت بروز علامت مشکوک به کرونا می‌توان تست داد و تزریق واکسن را تا مشخص شدن نتیجه تست و رفع علائم به تاخیر انداخت.
بیمار کرونا را چقدر بعد از ابتلا ببینیم؟
این متخصص ویروس‌شناسی تصریح کرد: پس از گذشت ۲۱ روز می‌توان با فرد مبتلا با کرونا دیدار کرد اما برخی بیماران به ویژه آن‌هایی که در ICU بستری می‌شوند، در مدت طولانی‌تری ویروس را دفع می‌کنند.
وی در خصوص دریافت انواع مختلف واکسن‌ها نیز گفت: تاکید بر این است که دو دوز واکسن از یک نوع باشد. می‌توان ۹۰ روز پس از تزریق دوز اول اسپوتنیک و همچنین ۱۲۰ روز پس از تزریق دوز اول آسترازنکا، صبر کرد و این تاخیر مشکلی ایجاد نمی‌کند.
آذران که در یک برنامه تلویزیونی صحبت می‌کرد، افزود: بر اساس اطلاعاتی که در دست دارد در صوت ترکیب واکسن‌های فایزر و آسترازنکا، ممکن است سیستم ایمنی بسیار بهتر پاسخ دهد اما در مورد ترکیب واکسن‌های دیگر اطلاعاتی وجود ندارد.
