خشکسالی و افلاتوکسین مهمترین عوامل اختلال در تولید و صادرات پسته

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: عضو هیات مدیره انجمن پسته ایران مهم‌ترین چالش پیش‌روی صنعت پسته کشور و استان کرمان به عنوان بزرگترین تولید کننده پسته کشور را ‌ مساله‌ی کمبود آب و کیفیت رو به قهقرای آن دانست و گفت:« قاعدتا اگر آب نباشد دیگر تولیدی وجود ندارد». 

مهندس مهدی ایرانی ،عضو هیات مدیره انجمن پسته ایران درگفتگو با خبرنگار آفتاب در این مورد افزود: «طبق آمار، در منطقه‌ی شمال استان کرمان قبل از انقلاب 2000 هزار حلقه چاه آب وجود داشته که تا اوایل دهه‌ی 60 این چاه ها تا 100 درصد افزایش داشته است و متاسفانه برای حفر این چاه‌های جدید نیز به وضعیت نزولات آسمانی توجه نشده است. این در حالی است که حفر چاه با حفر قنات تفاوت‌های زیادی دارد و ضمن اینکه قنات‌ها با طبیعت هماهنگ هستند در سال‌هایی که نزولات آسمانی بیشتر بوده قنات آب بیشتری و بالعکس در سال‌های کم باران خروجی آب کمتری داشته است. اما چاه‌های عمیق سفره‌های آب زیرزمینی را به سرعت تخلیه کرده‌اند و متاسفانه از منطقه‌ای که نیمه بیابانی و کویری است مقادیر زیادی آب برداشت شده است که نتیجه‌ی آن فقر سفره‌ی آبی و ایجاد بحران برای تولید پسته است. » 

وی تصریح کرد: «از طرف دیگر در بسیاری از کشورهای پیشرفته و بعضا نیمه پیشرفته تا 100 درصد روش‌های آبیاری مدرن شده است اما در ایران به طوری کلی این رقم به زیر پنج درصد می‌رسد. یعنی این‌که در فرآیند انتقال آب 60تا70 درصد آب را از دست می‌دهیم و علاج این واقعه در درجه اول ایجاد شبکه‌های آب‌رسانی مدرن و آبیاری تخت فشار در باغات پسته است». 

او افزود:«دومین مساله‌ی جلوگیری از باغ‌ریزی جدید است و سوم آموزش به باغداران از هر راه ممکن مثلا منابر و ائمه جماعات، رادیو و تلویزیون مطبوعات و رسانه‌ها است. این آموزش همگانی لازم است چرا که 60 تا 70 درصد تولید پسته توسط خرده‌ مالکان انجام می‌شود که ضرورت دارد حتما توصیه‌های مربوط به استاندارد سازی تولید را بشنوند و از آن استفاده کنند.»
عضو هیات مدیره اتاق بازرگانی استان کرمان همچنین گفت:«از سوی دیگر بین سال‌های 1378 تا 1386 هزینه‌ی باغدارای اعم از سم و کود و کارگر و برق و تراکتور و ... حدود 300 درصد افزایش پیدا کرده است، در صورتی که قیمت پسته در کل این مدت 50تا60 درصد رشد داشته است. با چنین آمار و ارقامی مشخص است که سود تولید این محصول به حداقل رسیده و ادامه‌ی فعالیت برای باغدار بسیار مشکل شده است. حتی مرکز تحقیقات پسته‌ی کشور نیز در نشریه اش اعلام کرده است که اگر قیمت باغ و استهلاک سرمایه هم منظور شود در حال حاضر باغداری پسته ضرر اقتصادی هم برای باغدار دارد». 

ایرانی در ادامه اظهار داشت: «ما در اوایل دهه‌ی 60 بیش از 90 هزار تن پسته به اروپا که معروف به بازار ثروتمند جهان است صادر می‌کردیم اما در حال حاضر با توجه به افزایش مقدار تولید رقم صادرات پسته به اروپا چیزی حدود 20تا25 هزار تن است و علت آن هم آلودگی پسته تولیدی ما به افلاتوکسین است و این بیماری باعث شده است که بازار ثروتمند اروپا را به رقیب خود یعنی کشور آمریکا واگذار کنیم». 

وی در مورد وضعیت صادرات پسته افزود:«انجمن پسته‌ی ایران در آخرین جلسه‌ی کدکس که در کشور هلند تشکیل شده است و وظیفه‌ی آن تعیین آستانه‌ی آلودگی دسته است توانست آستانه‌ی آلودگی را از عدد 2و4 که معیار اتحادیه‌ی اروپا بود به عدد 10تا15 برساند که این مساله به نفع ایران بود البته به هر حال راهی نداریم جز این که آلودگی پسته‌ی تولیدی خودمان را در باغ‌ها کاهش دهیم وگرنه هم‌چنان برای صادرات پسته به اروپا با مشکلات زیادی روبه‌رو خواهیم بود». 

او با اشاره به اینکه به دلیل سرمازدگی 50 تا 60 درصد محصول پسته از دست رفته است عنوان کرد:«نکته‌ی مهم‌تر این است که قسمت عمده‌ی پسته به کشورهایی می‌رود که ابزار‌های کنترلی را در مبادی ورودی خود ندارند در حالی که دسترسی به بازار‌های ثروتمند فقط از طریق ارسال پسته‌ عاری از افلاتوکسین ممکن است. در این حال پسته‌ی اوایل انقلاب در بازار جهانی 6 دلار به فروش می‌رفت اما در حال حاضر و بعد از گذشت این همه مدت هم‌چنان قیمت 6 دلار است که این خود عاملی است برای ضرر باغ‌دار و صادر‌کننده که بر اثر از دست دادن بازار‌های ثروتمند و قانع‌شدن به بازار‌های فقیر جهانی، اتفاق افتاده است». 

این عضو هیات مدیره انجمن پسته ایران گفت:« قبل از ایجاد انجمن پسته‌ی ایران این محصول یک متولی قدرت‌مند در بخش خصوصی نداشت و تعدد مراجع تصمم‌گیری باعث ضرر و زیان زیادی می‌شد و یک برنامه‌ریزی جامع نیز تحقق پیدا نمی‌کرد ولی از زمان تشکیل انجمن پسته و اثبات کارایی همکاری بهتری میان دولت و بخش خصوصی در بحث پسته صورت می‌گیرد. ولی در هر حال در همه جای دنیا اقتصاد دولتی و دخالت بیش از حد دولت در حوزه‌ی اقتصاد منجر به شکست می شود و باید توجه داشت که بازار ساز و کار خودش را دارد و به طریق اولی صلاح نمی‌دانم که دولت در تولید و صادرات پسته دخالت کند البته این را هم بگویم که در کشور ما در برهه هایی از زمان دولت تسهیلاتی برای تولید بهتر و بهینه‌سازی روش‌های آبیاری در اختیار بخش خصوصی گذاشته است و این بخش خصوصی بوده که نتوانسته است از این تسهیلات استفاده‌ی مناسب بکند». 

ایرانی مشکل اصلی صادرات پسته ایران را افلاتوکسین دانست و متذکر شد:«این آفت،دشمن فراروی پسته‌ی ایران است و در حالیکه همه‌ی دنیا اذعان دارد که پسته‌ی ایران خوشمزه‌ترین پسته‌ی جهان است اما چون به طور مثال پسته‌ی آمریکا عاری از افلاتوکسین است اروپای‌ها پسته‌ی آنها را می‌خورند و در هر صورت رشد صادرات پسته‌ی ایران بستگی به ارسال پسته سالم برای کشور‌های مختلف دارد». 

وی تاکید کرد:«برخلاف صحبت‌های برخی مسوولان، هیچ‌گاه پسته‌ی ایران به دلیل مسایل سیاسی تحریم نشد. مثلا در آمریکا کمیسیون پسته‌ی کالیفرنیا در یک اقدام حقوقی یک گمرک 300 درصدی به پسته‌ی ایران تحمیل کرد که ایران اقدام متقابل حقوقی برای لغو آن انجام نداد. اروپا هم در هیچ دوره‌ای پسته‌ی ما را تجربه نکرد بلکه آلودگی پسته‌ی ایران به افلاتوکسن عامل این وضعیت در صادرات پسته‌ی کشورمان است». 

او در مورد فعالیت های انجمن پسته‌ نیز گفت:«این انجمن یک تشکل نوپا با منابع مالی بسیار محدود است که اعضای آن و خصوصا اعضای موسس پرداخته‌اند اداره می‌شود. تدوین برنامه‌های بلند مدت و میان‌مدت هم نیاز به منابع مالی قابل اتکا دارد و تا زمانی که این منابع مالی وجود نداشته باشد نمی‌توانیم این برنامه‌ها را تدوین کنیم با این حال فعالیت‌های انجمن پسته به نسبت وضعیت مالی و اقتصادی این مشکلی مطلوب و قابل قبول بوده است و با توجه با این که صددرصد پسته در کشور توسط بخش خصوصی تولید می‌شود بهتر است که در تعامل با دولت، بخش خصوصی متولی اصلی صنعت پسته باشد تا جایگاه آن تقویت شود و بتواند برنامه‌های علمی و کارشناسی بلند مدت و میان مدت ارایه دهد». 

این تولید کننده پسته در پایان تصریح کرد:«تحقیقات بنیادی و قابل عرضه بین‌المللی در پسته کم داشته‌ایم . نه دانشگاه‌های ما و نه مراکز تحقیقاتی ما پروژه‌‌های تحقیقاتی اصیل و کاربردی نداشته‌اند و دراین مورد همه‌ی ما می‌دانیم که از لحاظ تحقیق و پژوهش در کشورمان چه کاستی‌هایی داشته و داریم».