آفتابنیوز : آفتاب: یک اقتصاددان تاکید کرد: «شناسایی افرادی که زیر خط فقر و یا افرادی که درآمدهای آنان متناسب با پرداخت مستقیم یارانه باشد در ایران میسر نیست».
دکتر فرهاد خرمی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی آفتاب افزود: «سیاست پرداخت یارانه در شرایطی کارآمد خواهد بود که به افراد واجد شرایط و زیر خط فقر پراخت شود در غیر اینصورت کار بیهوده و درواقع اتلاف منابع مالی محسوب میشود».
وی با اشاره به اهمیت هدفمند کردن یارانهها تاکید کرد: «به منظور هدفمند کردن یارانهها باید درآمد یک خانوار در نظر گرفته شود و نه درآمد فرد چرا که درآمد یک خانوار ممکن است بیشتر از درآمد فرد باشد و یارانه مشمول یک خانوار نباشد».
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: «از سوی دیگر باید درآمد کل فرد مورد توجه و بررسی قرار گیرد. مثلاً اگر یک کارمند 300 هزار تومان حقوق دریافت میکند باید بررسی شود که آیا شغل و درآمد دیگری غیر از این مبلغ دارد یا خیر».
وی با اشاره به نامشخص و غیرشفاف بودن درآمد افراد به دلیل سیستم ناکارآمد مالیاتی در ایران گفت: «در اکثر کشورهای پیشرفته افراد ملزم به تنظیم اظهارنامههای مالیاتی هستند یعنی درآمد افراد یک خانوار کاملاً مشخص است. همچنین تمام درآمدهای یک فرد نیز از طریق سیستم مالیاتی این کشورها مشخص و شفاف است. اما در ایران افراد الزامی برای پرکردن اظهارنامههای مالیاتی ندارند و تنها ممکن است که شرکتها و برخی اشخاص مجبور به اظهار مالیاتی خود باشند. این مسئله مانع از مشخص شدن درآمد افراد و خانوارها میشود. از اینرو به هیچوجه نمیتوان اشخاص و گروههایی که مستحق دریافت یارانه هستند را شناسایی کرد».
خرمی افزود: «اکنون به دلیل نامشخص بودن گروههای هدف دولت یارانه را برای کالاهایی درنظر میگیرد که ممکن است بیشتر مورد استفاده ثروتمندان جامعه قرار گیرد».
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: «سیاست پرداخت یارانه دو هدف را دنبال میکند نخست برطرف و محدود کردن مشکلات فقرا و دوم عادلانهتر شدن درآمد افراد یک جامعه. به همین دلیل برای پرداخت یارانه چه به صورت نقدی و چه به صورت کالا باید ابتدا گروههای هدف یارانه را شناسایی کرد».
دکتر خرمی در مورد پرداخت یارانه به صورت نقدی و یا از طریق کالا توضیح داد: «برای این منظور باید هدف پرداخت یارانه مشخص باشد به طور مثال اگر هدف تنها بالا بردن درآمد خانوار بوده و نحوه استفاده از درآمد برای دولت اهمیتی نداشته باشد یارانه به صورت نقدی پرداخت میشود اما اگر سیاستهای پرداخت یارانه هدف مشخصی را دنبال کند مثلاً بهبود سلامت کودکان در جامعه، بهتر است یارانه به صورت کالا حتی در مکان مشخصی مانند مدرسه توزیع شود».
وی تاکید کرد: «ظاهراً از آنجا که این روش یعنی توزیع کالا در میان افراد محروم هزینه و سختی بیشتری از سایر روشها دارد دولت تمایلی برای این کار از خود نشان نمیدهد».
این اقتصاددان افزود: «به طور طبیعی پرداخت نقدی یارانه به منظور عادلانه کردن سطح درآمد افراد روش بسیار سادهتری از نظر اجرایی است. اما نکته بسیار مهم در اینجا همان شناسایی افراد مستحق برای دریافت مبالغ یارانه است که همانطور که گفته شد در ایران امکانپذیر نیست».
عضو هیات علمی دانشگاه علامهطباطبایی با بیان اینکه 60 درصد از فعالیتهای اقتصادی پردرآمد در ایران زیرزمینی و غیرشفاف صورت میگیرد گفت: «در این صورت چگونه میشود افراد و گروههای مستحق دریافت یارانه را شناسایی کرد».
وی در عین حال گفت: «در برخی از موارد هزینه شناسایی افراد مستحق دریافت یارانه به اندازهای بالا است که پرداخت آن به تمام افراد مناسبتر به نظر میرسد. به طور مثال وقتی کودکان یک جامعه نیاز به شیر دارند و 20 درصد این کودکان به لحاظ مالی غنی هستند بهتر است دولت به جای شناسایی 80 درصد محرومین شیر را میان 100 درصد کودکان توزیع کند چراکه این روش هزینه کمتری در برخواهد داشت».
دکتر خرمی همچنین با انتقاد از سیاست پرداخت یارانه و با تاکید بر اینکه پرداخت تقدی یارانه سیاست مبتنی بر فقیرپروری در جامعه ایران است گفت: «دولت به جای پرداخت یارانه باید در جهت تواتمندسازی افراد و محرومین جامعه با فراهم آوردن زمینههای اشتغال گام بردارد».