صبا خیاطان با بیان اینکه اهمالکاری یعنی به آینده محول کردن کاری که تصمیم به انجام آن گرفتهایم، اظهار کرد: این به تعویق انداختن ناراحتکننده است و پیامدهای نامطلوبی را به دنبال دارد. این عادت بسیار رایج است که در افراد زیادی قابل مشاهده است به این معنا که ما کارها را به تأخیر میاندازیم و برای این کار خود عذر و بهانه میآوریم و آن را موجه جلوه میدهیم.
وی گفت: افراد اهمالکار از اینکه کارهای خود را به تأخیر میاندازند پشیمان میشوند و خودشان را سرزنش میکنند و در نتیجه احساس بیارزشی میکنند بنابراین فردی که بیش از اندازه خود را ملامت میکند پس از مدتی دچار اختلالاتی همچون افسردگی، اضطراب، خستگی و سردردهای شدید میشود.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه اهمالکاری سه وجه مختلف دارد خاطرنشان کرد: خود شکوفایی، حفظ موقعیت شخصی و احساس بیمسئولیتی نسبت به دیگران؛ از وجوه اهمالکاری است. اولین وجه اهمالکاری به خصوصیات فرد و هدفهایی که در زندگی به دنبال آن است ارتباط دارد یعنی فرد برای شکوفا شدن اهدافی دارد اما بهاندازه کافی در جهت نیل به آن تلاش نمیکند.
وی در ادامه گفت: وجه دوم اهمالکاری زمانی است که فرد تکالیف امور روزمره را به تعویق میاندازد مثلاً سر قرارها حاضر نمیشود یا دیر میرسد. وجه سوم زمانی است که فرد در اموری که مربوط به دیگران است احساس مسئولیت نمیکند بنابراین بهتدریج منجر به از دست دادن دوستان میشود و بهعنوان فردی که کارهایش را به تأخیر میاندازد شناخته خواهد شد.
علل اهمالکاری
این مشاور و رواندرمانگر تخصصی نوجوان با بیان علل اهمالکاری تصریح کرد: اهمالکاری میتواند به علل مختلفی صورت گیرد مانند احساس خود کم بینی؛ به این معنی که وقتی ما احساس خود کم بینی داشته باشیم شخصیت خود را در جایگاهی پایینتر از آنچه هست میبینیم و دچار ناراحتی میشویم و اعتماد به نفس خود را از دست میدهیم و اهمالکاری میکنیم به این معنی که وقتی کسی به ارزشها و توانمندیهای خود شک میکند طبیعی است که آمادگی انجام کارها را نداشته باشد چون باورش این است که نمیتواند.
وی اظهار کرد: از دیگر علل اهمالکاری میتوان به پایین بودن سطح تحمل و تابآوری اشاره کرد این افراد ممکن است به دلیل فشار بالای ناشی از اضطراب دست به رفتارهای اجتنابی مانند افراط در خوردن و یا افراط در مصرف مواد یا مشروبات الکلی کنند بهعبارتدیگر زمانی که فرد معیارهای سختگیرانه برای ارزیابی موفقیتهای خود در نظر میگیرد این سختگیری نسبت به خود و اضطراب ناشی از آن منجر به بیعملی و در نتیجه سرخوردگی ناشی از عدم فعالیت میشود.
خیاطان ادامه داد: یکی دیگر از علل اهمالکاری را میتوان عدم تناسب انتظارات با سطح تواناییهای دانست یعنی زمانی که فرد هدفی را انتخاب میکند یا بیش از حد ساده است که حوصله انجام آن را ندارد یا آنقدر دشوار است که احساس میکند از پس آن برنمیآید بنابراین اهمالکاری اتفاق میافتد.
وی با بیان تفاوت تنبلی و اهمالکاری افزود: اهمالکاری کلمه تخصصیتری نسبت به تنبلی است زیرا مبین ریشههای روانشناختی مسئله است. نداشتن برنامهریزی هم میتوانند یکی از علل اهمالکاری باشد اما تنها دلیل نیست. اهمالکاری علل ریشهایتر و عمیقتری از نداشتن برنامهریزی دارد اما در مسیر درمان اهمالکاری آموزش برنامهریزی یکی از تکنیکهایی است که بسیار در شکلگیری نظم شخصی مؤثر است.
راههای غلبه بر اهمالکاری
این مشاور با اشاره به راههای رفع اهمالکاری خاطرنشان کرد: فرد باید سعی کند نسبت به خود آگاهی داشته باشد و افکاری که در وی احساسات منفی مانند اضطراب و بیارزشی تولید میکند را شناسایی و مدیریت کند زیرا این افکار هستند که رفتار فرد را ایجاد میکنند. همچنین کارها را به قطعههای بسیار کوچک تقسیم کند و هر روز زمان اندکی را صرف انجام کند.
این مدرس دانشگاه در بیان راههای غلبه بر اهمالکاری، افزود: در این شرایط فرد میتواند از نوشتن کمک بگیرد زیرا نوشتن روزانه کارها التزام بیشتری را در وی برای انجام امور ایجاد میکند. خوب است از یکی از دوستان قابلاعتماد خود بخواهد که در این مسیر همراه او باشد. اگر موفقیتی در غلبه بر اهمالکاریهای کسب کرد در موردش به دیگران بگوید و خود را تشویق کند.
وی عنوان کرد: در برنامهریزیهای سعی کند کارهای دشوارتر را در ابتدای روز و با برنامه انجام دهد. اگر با این راهکارها در غلبه بر اهمالکاریهای خود شکست خورد بهتر است که از یک روانشناس جهت بررسی عمیقتر و همراهی در این مسیر دشوار کمک بخواهد.
وی در پایان تصریح کرد: اهمالکاری گریبانگیر افراد بسیار زیادی است ما نمیتوانیم خود اهمالکاری را یک اختلال روانی بدانیم اما اختلالاتی مانند اضطراب افسردگی و وسواس میتواند زمینهساز اهمالکاری شود که در این شرایط درمان آن اختلال مقدم بر رفع اهمالکاری است به این معنا که ابتدا باید اختلال مربوطه درمان شود و بعد بتوان اهمالکاری فرد را تعدیل کرد.