یکی از بیماری‌های شایع قلب و عروق را بشناسید
دکتر سیدکیانوش حسینی افزود: این مولکول چربی اصطلاحاً اکسید و توسط سلول های التهابی گلبول سفید بلعیده می شود. سلول های التهابی که لیپیدهای اکسید شده را بلعیده اند، از خود موادی ترشح می کنند که باعث التهاب بیشتر و فراخوانی بیشتر سلول های التهابی و گلبول های سفید به آن ناحیه می شوند.
وی با بیان اینکه آمدن سلول های التهابی، آزاد شدن مواد التهابی بیشتر و فراخوانی و مهاجرت سلول های عضله صاف به آن منطقه را باعث می شود، ادامه داد: ناحیه ای از سرخرگ که این فرآیندهای التهابی در آن صورت می گیرد، کم کم به داخل مجرای رگ برجسته می شود که با روش های تصویربرداری قابل دیدن است و به آن پلاک آترواسکلروزی گفته می شود. با گذشت زمان و تکرار و تداوم این فرآیند پلاک به تدریج بزرگ و بزرگتر شده و منجر به تنگ شدن مجرای سرخرگ و ایجاد مشکل در عبور خون و خون‌رسانی به عضو مربوطه می‌شود به طوریکه پیشرفت این فرآیند حتی می تواند منجر به انسداد کامل سرخرگ شود.
حسینی با بیان اینکه در همه جای بدن رگ های خونی و سرخرگ‌ها را داریم، خاطرنشان کرد: در همه جای بدن سرخرگ ها را داریم بنابراین فرآیند آترواسکلروز می تواند عروق خونی مرتبط با اندام ها، احشا، قلب، مغز، کلیه و دیگر ارگان های بدن را درگیر کند. سرخرگ هایی که به اعضای حیاتی تر بدن خون رسانی می کنند فرآیند آترواسکلروز پر سروصداتری دارند و بیماری های شایعی که برخی از آنها را می دانیم، ایجاد می کنند.
وی ادامه داد: علائم بالینی آترواسکلروز بستگی به عضو درگیر، شدت و سرعت ابتلا دارند؛ به عنوان مثال اگر تصلب شرایین در مغز اتفاق بیفتد و پلاک آتروسکلروزی در یکی از سرخرگ های مغز دچار پارگی شود، به دنبال آن سازوکار انعقادی بدن فعال می شود و پلاکت های خون که از فعال کننده های سازوکار انعقادی هستند، در آن منطقه متمرکز می شوند و متعاقباً با فعال شدن سایر عناصر انعقادی لخته خون تشکیل شده و یکی از عروق مغز مسدود و باعث سکته مغزی می شود.
این فوق‌تخصص قلب و عروق با بیان اینکه آترواسکلروز می تواند در سرخرگ های تغذیه کننده قلب هم اتفاق بیفتد، اظهار کرد: عروقی که به عضله قلب خون رسانی می کنند، به نام عروق کرونری(اِکلیلی) نامیده می شوند. شریان ها یا سرخرگ های کرونری می توانند دچار فرآیند تصلب شرایین شوند و یک یا چند پلاک آترواسکروزی در آنها تشکیل شود. این پلاک آترواسکلرتیک می تواند به تدریج بزرگ و بزرگتر و حتی موجب انسداد کامل سرخرگ شود به طوریکه اگر این فرآیند در عرض چند ماه تا چند سال اتفاق بیفتد قلب این فرصت را پیدا می کند تا رگ های جانبی تولید و اُفت خون رسانی ناشی از تنگی سرخرگ را تا حدی جبران کند.
وی با بیان اینکه فرد دچار تصلب شرایین دچار علائم بالینی می شود، تصریح کرد: یکی از شایع ترین علائم بالینی بیماری تنگی سرخرگ های کرونر آنژین صدری است. توصیف آنژین صدری بدین گونه است که معمولاً به دنبال فعالیت فیزیکی یا استرس روحی، روانی فرد احساس ناخوشی، سنگینی و فشار در قفسه سینه می کند؛ به عنوان مثال زمانی که فرد مبتلا از یک مسیر سر بالایی عبور می کند به ویژه در فصول سرد سال، دچار احساس سنگینی و فشار در قفسه سینه یا نفس تنگی شده و مجبور می شود توقف کند تا آن احساس تنگی و فشار در عرض چهار تا پنج دقیقه برطرف شود. گاهی بیماران بعد از احساس سنگینی سینه داروی نیتروگلیسیرین مصرف می کنند که به بهبود آنژین کمک می دهد.
حسینی در پاسخ به این سوال که «آیا پلاک آترواسکلروتیک همیشه به تدریج طی ماه ها و سال ها بزرگتر می شود و آنژین صدری ایجاد می کند؟» گفت: تظاهر بیماری همیشه به صورت آنژین صدری نیست و بعضی اوقات روند دیگری اتفاق می افتد و پلاک آترواسکروتیک دچار خراشیدگی یا پارگی می شود. وقتی خراشیدگی یا پارگی پلاک رخ دهد سلول های موجود در خون نسبت به این اتفاق حساس می شوند و ابتدا پلاکت ها به عنوان پیشقراول به آن منطقه هجوم می آورند و به دیواره رگ و پلاک آسیب‌دیده می چسبند و از خود مواد التهابی و فراخوان کننده سازوکار انعقادی بدن را آزاد می کنند که منجر به تشکیل لخته در محل می شود؛ به عنوان مثال یک پلاک آترواسکلروتیک که تنگی ۵۰ درصد درست کرده بود، به طور ناگهانی دچار پارگی شده و لخته خون به آن اضافه می شود و تنگی مجرای رگ در مدت کوتاه به ۹۹ درصد یا حتی ۱۰۰ درصد افزایش پیدا می کند و انسداد کامل جریان خون در آن رگ اتفاق می افتد و اکسیژن رسانی به آن منطقه متوقف می شود و فرآیند سکته قلبی رخ می دهد.
این فوق تخصص قلب و عروق با بیان اینکه سکته قلبی می تواند موجب مرگ فرد شود، یادآور شد: سکته قلبی یک بیماری پر سروصداست که می تواند موجب مرگ فرد شود. این بیماری می تواند قدرت پمپاژ قلب را که مهمترین وظیفه این عضو است، به صورت قابل توجهی کاهش دهد و لطمه بزرگی به قلب بزند یا ضربان قلب را نامنظم کند و نامنظمی یا اصطلاحاً آریتمی های کشنده در آن اتفاق بیفتد؛ به عنوان مثال امکان دارد آریتمی بطنی یا فیبریلاسیون بطنی اتفاق بیفتد که اگر به موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود، منجر به مرگ می شود.
وی در پاسخ به این سوال که «چه عواملی ایجادکننده تصلب شرایین هستند؟» توضیح داد: در ابتدا باید بدانیم که آترواسکلروز یک فرآیند چند عاملی است به طوریکه عوامل مختلفی که در شکل گیری و پیشرفت آترواسکلروز مشارکت دارند، به عنوان عوامل خطر نامیده می شوند به طوریکه این مورد بیشتر در سنین بالا دیده می شود، خانم ها در سنین باروری تاحدی نسبت به این بیماری محافظت می شوند و نسبت به آقایان هم سن و سال خود کمتر به تصلب شرایین مبتلا می شوند اما بعد از سنین باروری این محافظت برداشته می شود به طوریکه گفته می شود هورمون های جنس مونث این اثر محافظتی را ایجاد می کند.
حسینی افزود: بیماری دیابت یا مقاومت به انسولین به ایجاد و پیشرفت تصلب شرایین منجر می شود، در افرادی که مبتلا به فشارخون بالا هستند آترواسکلروز ایجاد و تسریع می شود. مصرف سیگار از عوامل مهم و تسریع کننده تصلب شرایین است. بهم خوردن تعادل چربی های خون یعنی بالا رفتن چربی بد و پایین آمدن چربی خوب، وراثت و ژنتیک از دیگر عوامل خطر است. اگر بستگان درجه اول یک فرد در سنین پایین دچار تصلب شرایین شوند، آن فرد نیز در معرض خطر خواهد بود، یعنی ابتلای بستگان درجه یک مذکر یک فرد در سن کمتر از ۵۵ سال یا ابتلای بستگان درجه یک مونث یک فرد در سن کمتر از ۶۵ سال، آن فرد را در معرض خطر قرار می دهد. عوامل خطر دیگر شامل کم تحرکی، چاقی، سبک زندگی نامناسب، رژیم غذایی ناسالم، آلودگی هوا و تنش و اضطراب است.
