آفتابنیوز : آفتاب: متوسط نرخ رشد سالانه اشتغال بخش کشاورزی در برنامه سوم توسعه (1383- 1379) برابر یک درصد بوده که این میزان در سه سال اول برنامه چهارم توسعه (1386- 1384) به1.5 درصد رسید که کمتر از هدف مصوب در برنامه چهارم توسعه یعنی 1.9 درصد است.
در سه سال برنامه چهارم به طور متوسط سالانه 60 هزار نفر شغل در زیربخشهای کشاورزی ایجاد شده در حالی که اشتغال زایی 80 هزار نفر در سال هدف گذاری شده لذا با این میزان ایجاد شغل در طول سه سال برنامه چهارم 60 هزار نفر کمتر از برنامه پیش بینی شده شغل ایجاد شده است.
سهم بخش کشاورزی از اشتغال کشور نیز طبق آخرین سرشماری نفوس و مسکن از 26 درصد در سال 80 به 20 درصد در سال 85 رسیده است. با وجود افزایش تولید گندم و خودکفایی در سالهای یاد شده به دلیل تبدیل مزارع جو و پنبه به مزارع گندم عدم افزایش نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی متناسب با نرخ تورم و واردات بی رویه محصولات کشاورزی موجب کاهش حاشیه سود بخش کشاورزی و مهاجرت کشاورزان به شهرها شده است.
همچنین روند مهاجرت ها رشد مهاجرت از روستاها به شهرها و افزایش 10 درصدی روستاهای خالی از سکنه از سالهای 75 تا 85 را نشان میدهد.
گزارشهای مرکز آمار بیانگر آن است که در سال 1335 بیش از نیمی از کل جمعیت شاغل یعنی 3/56 درصد در بخش کشاورزی فعالیت داشته اند. سهم بخش صنعت از کل اشتغال 20 درصد، سهم بخش خدمات 20 درصد و سه درصد نیز غیرقابل طبقه بندی بود.
طی سالهای 1375- 1335 سهم بخش کشاورزی از کل اشتغال بیش از 60 درصد کاهش یافته و از 56.3 به23.5 درصد در سال 75 رسیده و برآوردها و نمونه گیریهای بعدی حاکی از آن است که در سال 1383 این سهم به حدود 21 درصد رسیده است.
در مقابل سهم بخش صنعت که در سال 1335 حدود 20 درصد بود در سال 1375 به حدود 31 درصد رسیده است. همچنین سهم بخش خدمات در کل اشتغال نیز که در سال 1335 معادل 20.6 درصد بود در سال 1375 به 46 درصد افزایش یافته است. آمارها نشان میدهد طی سال مورد بررسی قدر مطلق اشتغال بخش کشاورزی کم وبیش ثابت مانده و تعداد بهره برداران این بخش که در سال 35 حدود 3.3 میلیون نفر بود در سال 75 به 3.4 میلیون نفر رسیده است.
در سال 1355 از کل جمعیت کشور که 34 میلیون نفر بود 16 میلیون نفر شهری و 18 میلیون نفر روستایی بودند که نسبت 47 به 53 درصد را نشان می دهد. روند مهاجرت از روستا به شهر طی این سال ها به گونه ای ادامه یافت که در سال 1385 از 71 میلیون نفر جمعیت کشور 48 میلیون نفر جمعیت روستایی و 23 میلیون نفر جمعیت شهری را تشکیل دادند که بیانگر نسبت 32 به 68 درصد است.
تا دو دهه قبل بخش اعظم تولید و اشتغال مربوط به کشاورزی بود اما در سالهای اخیر این سهم به شدت کاهش یافته است. در ایران کاهش سهم بخش کشاورزی با افزایش سهم صنایع همراه نبوده بلکه در خدمات رشد یافته که ناشی از گسترش فعالیتهای تجاری در سایه تزریق درآمدهای نفتی بوده است.
در این میان دلیل رشد اشتغال در بخش خدمات زودبازده بودن و توان اشتغال زایی بالا بوده که در مقایسه با سایر بخشهای اقتصادی ایران، تزریق هر یک میلیارد ریال سرمایه به بخش کشاورزی و صنایع وابسته بر اساس الگوی حسابداری اجتماعی، این بخش 170 درصد بیشتر از معادن، 148 درصد بیشتر از صنایع، 89.50درصد بیشتر از آب، برق و گاز، 19 درصد بیشتر از ساختمان سازی و 10.5 درصد بیشتر از خدمات شغل ایجاد می کند. به عقیده کارشناسان روند مهاجرت از روستاها به شهرها روند قابل قبولی نیست و عمدهترین دلیل این مهاجرت دستیابی به اشتغال و درآمد بالاتر است.
شرایط کار و درآمد و حتی نوع مشاغلی که در روستا وجود دارد قابل پذیرش نیست و به طور کلی فرصت شغلی در روستا کم است. طبق آمار رسمی در سالهای 75 تا 85، 10 میلیون نفر در کشور مهاجرت کردهاند اما کل این آمار بیانگر کوچ روستاییان به شهرها نیست بلکه دلیل کاهش 50 درصدی جمعیت روستایی، تبدیل روستا به شهر یا ادغام روستاها در شهرهای بزرگ است.
طبق بررسیهای مرکز آمار ایران مهمترین علل مهاجرتهای انجام شده طی سالهای 85-75 پیروی از خانوار 46 درصد، اشتغال حدود
8.13 درصد، خدمت وظیفه 10.3 درصد، تحصیل 9.9درصد و انتقال شغلی 5.1 درصد بوده است. همچنین بر اساس این اطلاعات حجم مهاجرتهای داخلی طی سالهای 85-75 حدود 12 میلیون و 148 هزار و 148 نفر بوده که دو درصد از این تعداد از کشور خارج شده و 11 میلیون و 783 هزار و 772 نفر در داخل کشور جابه جا شدهاند.