دریافتی پایین و فشار معیشتی؛ عوامل مهاجرت پزشکان از حوزه سلامت
شاید باورش سخت باشد، اما دریافتی پزشکان از عمل‌های جراحی مراکز دولتی در خوشبینانه‌ترین حالت ۲۰۰ الی ۳۰۰ هزار تومان است که کفاف هزینه ترددشان را هم نمی‌دهد، اما همیشه ثابت کردند پای کار کشور هستند. این در حالی است که فشار‌ها و مشکلات معیشتی سبب می‌شود شاهد مهاجرت شغلی یا جغرافیایی پزشکان باشیم. یکم شهریور هرسال را به سفیدپوشان بی‌توقع اختصاص داده‌اند. به همین بهانه با یکی از متخصصان جوان حوزه بیهوشی به گفتگو پرداختیم.
دکتر علی سلحشور، متخصص بیهوشی و مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان نظام پزشکی، ضمن گرامیداشت روز پزشک به برخی چالش‌ها و دغدغه‌های پزشکان اشاره می‌کند و می‌گوید: حرفه پزشکی در ایران طی چهار دهه گذشته به علت توانمندی بالای آموزشی، سختی رشته و روش‌های آموزشی موجود در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی، افراد بسیار باکیفیت و شایسته‌ای را تربیت کرده است.
این افراد، سفیران سلامت و علمی ایران در دنیا هستند و بسیار خوش درخشیده‌اند که این درخشش نشان‌دهنده آموزش بسیار باکیفیت پزشکی در ایران است. به همین دلیل، صیانت و حفظ نیروی انسانی از مهم‌ترین چالش‌های حوزه سلامت است. در سه حوزه پزشکان عمومی، رزیدنت‌ها و متخصصان، انبوهی از خواسته‌های بر زمین مانده وجود دارد و امیدواریم برای رفع این دغدغه‌ها از نیروی جوان استفاده شود چرا که شور و انگیزه‌ای که در نیروی جوان وجود دارد، سبب افزایش امید به رفع مشکلات می‌شود.
وی با بیان اینکه درآمد و پرداختی به کادر سلامت از دیگر چالش‌های مهم پیش‌روی این حوزه است، می‌افزاید: تناسبی بین مسئولیت، مدت زمان کاری و فشار کار با پرداختی به پرستاران، پیراپزشکان، پزشکان و... وجود ندارد که همین امر سبب نارضایتی، مهاجرت شغلی و جغرافیایی در حوزه سلامت می‌شود.
مهاجرت به حوزه زیبایی برای کسب درآمد
دکتر سلحشور با اشاره به اینکه بسیاری از پزشکان به علت پایین بودن دریافتی در رشته کاری‌شان به سمت حوزه زیبایی مهاجرت شغلی داشته‌اند، گفت: این افراد با درآمد بیشتر و دردسر کمتر می‌توانند به راحتی امرار معاش کنند، اما در رشته‌های خود جز خستگی، بی‌انگیزگی و سرخوردگی چیزی نصیب‌شان نشده است. گروهی هم با وجود نارضایتی قلبی، دست به مهاجرت از کشور می‌زنند چراکه در کشورهای حوزه خلیج فارس هم درآمد بیشتری به دست می‌آورند.
سهمیه‌های خاص برای حذف طرح‌های اجباری
وی با اشاره به طرح‌های اجباری برای پزشکان می‌گوید: زمانی برای جبران کمبود نیرو در مناطق محروم و کم‌برخوردار، طرح‌های اجباری به متخصصان اختصاص داده شد به طوری که بعد از فارغ‌التحصیلی باید دو سال را در این شهرستان‌ها به خدمت‌رسانی بپردازند. بعد از آن به بهانه عدم ماندگاری پزشکان در این مناطق، سهمیه‌ای به نام «سهمیه مناطق محروم» در نظر گرفتند که مقرر شده بود پس از حدود ۱۰ سال از اجرای این سهمیه خاص، طرح اجباری متخصصان برداشته شود، اما هنوز این اتفاق نیفتاده است.
به گفته این متخصص بیهوشی، انواع سهمیه‌ها برای ورود به رشته پزشکی و تخصص خاص ارائه می‌شود، اما در پایان هنوز هم با چالش کمبود نیرو در مناطق کم‌برخوردار و عدم ماندگاری آن‌ها روبه‌رو هستیم. اگر می‌خواهند همچون گذشته طرح اجباری را داشته باشند، پس چرا هنوز افراد را با سهمیه مناطق محروم پذیرش می‌کنند و در حق افرادی که بدون سهمیه‌بندی‌ها وارد رشته پزشکی شده‌اند، اجحاف صورت می‌گیرد؟
بی مهری با دستیاران پزشکی
دکتر سلحشور به عدم تکریم دستیاران پزشکی اشاره کرده و می‌گوید: «دستیاران پزشک در مراکز درمانی غالباً با بی‌مهری روبه‌رو می‌شوند و کافیست به بیمارستان‌ها مراجعه کنید تا نوع برخورد با رزیدنت‌ها را ببینید. موضوع بعدی کاهش امید به آینده کاری است که سبب شده برخی رشته‌های علوم پزشکی مورد بی‌اقبالی قرار بگیرند. این در حالی است که این رشته‌ها مثل بیهوشی، جراحی‌های اطفال، جراحی‌های قلب، جراحی عمومی و داخلی و طب اورژانس برای جامعه حیاتی هستند.
سالی ۸۰۰ میلیون جریمه برای انصراف از دوره دستیاری
دکتر سلحشور در خصوص شرایط انصراف از دوره دستیاری پزشکی می‌گوید: «وقتی پزشکی در آزمون دوره دستیاری قبول می‌شود با خارج شدن از دوره رزیدنتی مشمول جریمه می‌شود. مثلاً فردی یک سال در دوره دستیاری شرکت کرده و آموزش دیده است، اما اکنون به هر دلیلی اعم از خانوادگی یا دلزدگی یا نبود علاقه به رشته انتخابی متوجه می‌شود دیگر نمی‌تواند در این رشته به تحصیل ادامه دهد و می‌خواهد انصراف دهد که برای این انصراف باید بر اساس قیمت سال ۱۴۰۲، برای یک سال حدود ۸۰۰ میلیون تومان جریمه پرداخت کند.
اگر دو سال در دوره دستیاری حضور داشته باشد، باید حدود یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان که غالباً از توان پرداخت‌شان خارج است، پرداخت کند. حال سؤال اینجاست، آیا فقط دانشجویان پزشکی هستند که از امکانات رایگان دولتی برای تحصیل استفاده می‌کنند؟ گاهی به این صورت تفسیر می‌شود که رزیدنت منصرف شده جای فرد دیگری را گرفته و حال که می‌خواهد انصراف دهد باید جریمه پرداخت کند. این امر در حالی بیان می‌شود که در بسیاری از رشته‌های دستیاری با صندلی خالی روبه‌رو هستیم و متقاضی‌ای نیست که در حقش اجحاف شده باشد.
ممنوعیت فروش تعهدات فقط برای پزشکان است
دکتر سلحشور در خصوص بخشنامه ممنوعیت فروش تعهدات در رشته پزشکی بیان می‌کند: اگر قانونی در کشور تصویب می‌شود باید برای تمامی رشته‌ها در دانشگاه‌های معتبر کشور باشد نه فقط برای رشته پزشکی. مگر فقط در این رشته دانشگاهی است که از پول و سرمایه مردم و کشور هزینه می‌شود تا دانشجویانش فارغ‌التحصیل شوند. حال سؤال اینجاست، مگر دیگر رشته‌ها از چه منابعی برای تحصیل استفاده می‌کنند؟ مثل دانشجویان دانشگاه شریف. اگر این امکان برای رشته پزشکی وجود ندارد که بعد از اتمام تحصیل و گذراندن دوره طرح اجباری مدرکش را آزاد کند، پس دیگر رشته‌ها نیز باید به همین قانون ملزم شوند.
وی ادامه می‌دهد: آزادسازی مدرک در پزشکی به این صورت است که افرادی که از مناطق یک کشور در رشته پزشکی قبول شوند به مدت زمان تحصیل‌شان و افرادی که از سهمیه مناطق دو و سه کشوری استفاده کرده‌اند، باید دو برابر مدت زمان تحصیل‌شان متعهد به خدمت در کشور باشند. برای مثال، فردی که از مناطق دو در پزشکی قبول شده است و ۷ سال در پزشکی تحصیل می‌کند، باید ۱۴ سال تعهد خدمت داشته باشد.
در گذشته قانونی وجود داشت که افرادی که می‌خواستند از کشور خارج شوند می‌توانستند بعد از دو سال طرح اجباری با پرداخت پول، مدرک‌شان را آزاد سازند، اما اکنون حدود یک ماه است که آزادسازی مدرک با پرداخت پول را ممنوع کرده‌اند. دکتر سلحشور در پایان با اشاره به مشکل مهاجرت پزشکان می‌گوید: «برای حل این مسأله، آزادسازی مدارک را ممنوع کردند در صورتی که باید علت مهاجرت را ریشه‌یابی کنند و برای حل آن برنامه داشته باشند.»
